Zonguldak (il)

İl genelinde 10 anaokulu, 324 ilköğretim okulu, 59 genel - mesleki lise olmak üzere toplam 389 okulda eğitim ve öğretim yapılmaktadır.

Bülent Ecevit Üniversitesi;

• Denizcilik Fakültesi
• Diş Hekimliği Fakültesi
• Eczacılık Fakültesi
• Ereğli Eğitim Fakültesi
• Fen Fakültesi
• Güzel Sanatlar Fakültesi
• İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
• İlahiyat Fakültesi
• İletişim Fakültesi
• İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi
• Karadeniz Ereğli Turizm Fakültesi
• Mühendislik Fakültesi
• Mimarlık ve Tasarım Fakültesi
• Sağlık Bilimleri Fakültesi
• Tıp Fakültesi

olmak üzere 15 fakülte, 3 enstitü, 5 yüksekokul, 9 meslek yüksekokulu, 1 devlet konservatuvarından oluşmaktadır.

Üniversite bünyesinde 32 profesör, 32 doçent, 259 yardımcı doçent, 106 öğretim görevlisi, 43 okutman, 256 araştırma görevlisi, 8 uzman olmak üzere toplam 736 akademik personel görev yapmaktadır.

Yöre mutfağında ağırlık unlu (buğday ve mısır unu) mamullerden yapılan yemek türlerindedir. Zonguldak ormanlarında kuzu kestanesi yetişmekte olup, mevsiminde toplanan kestane suda haşlanarak tuzlama bütün olarak fırında kavrulmasıyla kavşak, çizilerek ateşte pişirilmesiyle kebap (kömme) biçiminde değerlendirildiği gibi kurutularak da saklanır. Türkiye'de sadece Kdz.Ereğli'de yetişen Osmanlı Çileği, orman altı bitki örtüsü içinde yer alan dağ çiçeği, kızılcık (kiren), kuşburnu, böğürtlen, fesleğen, nane, defne, karayemiş, ahlat yöre mutfağında değişik kullanma biçimlerinde değerlendirilmektedir.

Meşhur Yemekleri

• Uğmaç Çorbası: Uğmaç ya da ovmaç adıyla bilinen çorbanın içindekiler süt, un, su ve nane ile yapılan çorbanın Zonguldak’ın en meşhur yemeklerinden biridir.
• Tirit: Kurban bayramının gelenekselleşmiş olan yemeği yufkayla istenilen et çeşidinin birleşiminden oluşmaktadır.
• Tenekede Tavuk: Tavuk tenekede pişirilerek servise hazır hale getiriliyor. Bu da Zonguldak’ın en meşhur yemeklerinden birisidir.
• Pırasalı Mancar: Pırasa, barbunya ve bulgur üçlemesinden oluşan bu yemek hem doyurucu hem de lezzetli bir yöresel yemektir.
• Malay: Mısır unu kavrularak yapılan yemeğin tatlı ve tuzlu olarak yapılmaktadır. Toz şeker ve ezilmiş ceviz konularak daha lezzetli hale gelen malayı soğan, kaz ciğeri ve tereyağ ekleyerek nefis bir yemek elde edebilirsiniz.
• Bol Sarımsaklı Meşhur Zılbıt: Bazı yerlerde ıspıt otu, sağır dili veya kaldırık otu denilen bu yemek yumurta eklenerek yapılmaktadır.
• Mancar Yemeği: Birçok otun bir araya gelmesiyle oluşan bu yemeğin içindekiler şöyledir; pazı, kazayağı, ebegümeci, ıspanak, pırasa, kırmızı pancar gibi faydalı sebzelerden meydana gelmektedir. Zeytinyağı, bulgur ve salça ile lezzetlenerek pişiyor.
• Yaprak Sarma: Türkiye’nin pek çok yerinde yapılan yaprak sarma, burada da çok meşhur. Kıymalı ve pirinçli yapılan sarma çok lezzetli oluyor.
• Keşkek: Yulaf, nohut, buğday ve fasulye gibi sebzelerin eklenerek yapıldığı keşkek bu yörede çok seviliyor.
• Beyaz Baklava: Bol cevizli ince ince açılan baklava kullanılan malzemeleri ve pişirme şekli normal baklavadan biraz daha farklıdır.
• Sütlü Armut: Leziz tarifler arasında olan sütlü armut da yörenin meşhur yiyecekleri arasındadır. Tencereye biraz su konularak pişirilen armut haşlandıktan sonra güveçte manda sütü ile beraber sunuluyor. kaynak 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Müzeler

• Kdz. Ereğli Alemdar Gemisi,

• Zonguldak / Merkez Maden Müzesi

Tarihi camiler

• Hidâyetullah Câmii,
• Gâzi Süleymân Paşa Câmii,
• Orhan Gazi Camii (1200 yıllık).yapım tarihi bilinmeyen Kapançatı Köyü Camisi

Yaylalar

• Bölüklü yayla
• Alaplı / Gümeli Yaylası
• Merkez Çağlı Köyü Yaylaları

Plajlar

• Türkali Plajı^[2]
• Kapuz Plajı^[3]
• Değirmenağzı Plajı
• Ilıksu Plajı^[4]

Doğa Turizmi

• Zonguldak Kent Ormanı^[5]
• Harmankaya Şelaleleri (Harmankaya Şehrin merkezine çok yakın bir doğa harikası olup ilkbahar itibarıyla doğaseverlerin uğrak yeri olmuştur. Harmankaya Şelalelerini keşfetmenin heyecanını yaşarken, aynı zamanda ruhunuzu dinlendirme şansına sahipsiniz.) kaynak 22 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Gökgöl Mağarası (Gökgöl Mağarası Zonguldak merkezde yer alan Gökgöl Mağarası, 3350 metrelik uzunluğuyla şehrin en uzun 2. Türkiye’nin ise 10. en uzun mağarası. Ayrıca 875 metrelik yürüyüş yolu ile Türkiye'nin en uzun gezi alanına sahip mağarasıdır.^[6] Mağaranın içinde kalkerli ve kireçli yapının yer altı suları ile şekillenmesiyle ortaya çıkan travertenler, dikitler ve ve sarkıtlar yer alıyor. Gökgöl Mağarası, doğal güzelliğiyle görenleri kendine hayran bırakıyor.) kaynak^{[ölü/kırık bağlantı]}
• Bostandüzü Mesire Alanı (Yaz aylarında piknik yapmak için uygun bir alan olan bu güzel yer, gezmek ve güzel vakit aktiviteler yapmak için tercih edilebilecek yerler arasındadır.) kaynak 10 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Madencioğlu Şelalesi (Madencioğlu Şelalesi Zonguldak’ın Devrek ilçesinden yaklaşık 30 dakikalık mesafede yer almaktadır. Aynı dere üzerinde 3 şelaleden oluşmaktadır. Etrafı yer yer kayalık, yer yer ağaçlarla kaplı olan deredeki şelaleler, doğaseverler tarafından ilgi görmektedir.) kaynak 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Limanlar

• Filyos Limanı: Zonguldak'ın Çaycuma ilçesine bağlı Filyos beldesinde II. Abdülhamid zamanında planlanan, 2016'da yapımına başlanan Filyos Projesi ile, önemli bir ticaret merkezi hâline gelecek Filyos Limanı'nın, Türkiye deniz taşımacılığı ihtiyacının yüzde 10-15'ini karşılamasıyla 20-30 bin kişiye doğrudan ve dolaylı istihdam sağlaması hedeflenmektedir.^[7]

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl özel idaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.^[8][9]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Zonguldak Valisi, 1968-Of doğumlu Osman Hacıbektaşoğlu’dur. Ağustos 2023 tarihinde İçişleri Bakanlığı Daire Başkanı iken atanmıştır.

Zonguldak Belediye Başkanı, 1979-Zonguldak doğumlu Ömer Selim Alan (AK P.), 31 Mart 2019 seçimlerinde %42,52 oy oranıyla seçilmiştir.^[10]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Zonguldak İl Genel Meclisi üye sayısı, 19 AK PARTİ, 11 CHP ve 1 İYİ Parti olmak üzere 31’dir.^[11] Zonguldak Belediye Meclisi ise 16 AK Parti, 13 CHP ve 2 MHP olmak üzere 31 üyeden oluşur.^[12]

2018 Genel seçimleri sonucu, Zonguldak'ı temsilen TBMM'e AKP'den 3 milletvekili (Polat Türkmen, Ahmet Çolakoğlu ve Hamdi Uçar), CHP'den 2 milletvekili (Ünal Demirtaş ve Deniz Yavuzyılmaz) seçilmiştir.^[13]

Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri^[14])

Zonguldak ili nüfusu: 591.492'dir. Bu nüfusun % 73,74'ü şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 3.341  km²'dir. İlde  km²'ye 177 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkezde 431’dir.) İlde yıllık nüfus % 0,50 artmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Kozlu (% 2,27)- Merkez ilçe (-% 1,20)

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 8 İlçe, 25 belediye, bu belediyelerde 178 mahalle ve ayrıca 380 köy vardır.

İlin yıllara göre nüfusları

Zonguldak il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1927[16]	268.909	16		%12     33.516 235.393     %88
1935[17]	322.108	17	%20	%14     43.488 278.620     %86
1940[18]	349.783	18	%9	%14     49.644 300.139     %86
1945[19]	383.481	17	%10	%16     60.468 323.013     %84
1950[20]	426.684	14	%11	%15     63.055 363.629     %85
1955[21]	491.147	12	%15	%19     95.254 395.893     %81
1960[22]	569.059	11	%16	%22     123.094 445.965     %78
1965[23]	650.191	11	%14	%24     157.463 492.728     %76
1970[24]	743.654	10	%14	%30     220.904 522.750     %70
1975[25]	836.156	9	%12	%32     263.365 572.791     %69
1980[26]	954.512	8	%14	%33     312.843 641.669     %67
1985[27]	1.044.945	9	%9	%34     350.832 694.113     %66
1990[28]	1.073.560	14	%3	%38     411.617 661.943     %62
2000[29]	615.599	37	-%43	%41     250.282 365.317     %59
2007[30]	615.890	34	%0	%45     274.275 341.615     %55
2008[31]	619.151	33	%1	%44     274.504 344.647     %56
2009[32]	619.812	34	%0	%45     280.316 339.496     %55
2010[33]	619.703	33	-%0	%46     287.321 332.382     %54
2011[34]	612.406	33	-%1	%47     286.032 326.374     %53
2012[35]	606.527	34	-%1	%47     287.305 319.222     %53
2013[36]	601.567	33	-%1	%59     355.771 245.796     %41
2014[37]	598.796	33	-%0	%60     359.910 238.886     %40
2015[38]	595.907	34	-%0	%61     363.707 232.200     %39
2016[38]	597.524	35	%0	%62     367.628 229.896     %38
2017[38]	596.892	35	-%0	%62     371.071 225.821     %38
2018[38]	599.698	35	%0	%61     365.669 234.029     %39
2019[38]	596.053	36	-%1	%62     369.112 226.941     %38
2020[38]	591.204	36	-%1	%62     367.758 223.446     %38
2021[38]	589.684	36	-%0	%63     370.430 219.254     %37
2022[38]	588.510	37	-%0
2023[38]	591.492	37	%1

Not: 1991 yılında Bartın ve 1995 yılında Karabük illerinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Şubat 2021 TÜİK verilerine göre 8 İlçe, 25 belediye, bu belediyelerde 178 mahalle, ayrıca 380 köy bulunmaktadır.^[39]

İlçeler ;

• Zonguldak (il merkezi)
• Alaplı
• Çaycuma
• Devrek
• Gökçebey
• Karadeniz Ereğli
• Kozlu
• Kilimli

2018-2019 Sezonu sonunda, Futbol takımı Zonguldak Kömürspor, 2. Ligde kalmıştır. Ayrıca Futbol BAL’da 2 takımı vardır. Kadınlar futbol 1. Liginde Kdz.Ereğli Bld.spor 5.olmuştur. Voleybol kadınlar 2. Ligdeki takımı Zonguldak DSİ, küme düşmüştür. Hentbol erkekler 2. Liginde Halay GSK bulunmaktadır.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Kdz.Ereğli BS, 3.turda Antalyaspor'a, Zonguldak Kömürspor 4.turda Menemen Bld.spor'a elenmiştir.

Önemli spor tesisleri: Karaelmas Kemal Köksal Stadyumu (13.795), Zonguldak Site Spor Salonu (1.500), BEÜ Olimpik Yüzme Havuzu (250)

Bu maddeyi dinle (bilgi)

noicon

Bu ses dosyası 19-07-2013 tarihli sürümünden üretilmiştir ve bu tarihten sonra madde yapılmış olan eklemeleri kapsamamaktadır. (Medya yardım)

Diğer konuşan maddeler

• Zonguldak Valiliği
• Zonguldak Belediyesi 6 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Tanıtım filmi 8 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi 6 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.