Каен (Новосибирск өлкәсе)
Каен (рус. Куйбышев) — Новосибирск өлкәсендә урнашкан шәһәр (1782 елдан), Куйбышев районының административ үзәге.
| Каен | |
| рус. Куйбышев | |
| Байрак[d] | |
.png) |  |
| Нигезләнү датасы | 1722 |
|---|---|
 | |
| Рәсми исем | Куйбышев |
| ... хөрмәтенә аталган | Валериан Куйбышев |
| Дәүләт |  Россия |
| Нәрсәнең башкаласы | Городское поселение город Куйбышев[d][1], Куйбышев районы, Каинский уезд[d] һәм Бараба районы |
| Административ-территориаль берәмлек | Городское поселение город Куйбышев[d] |
| Сәгать поясы | OMST[d] һәм KRAT[d][2] |
| Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы | Омь[d] |
| Халык саны | 2700 (1856)[3], 5900 (1897)[3], 9200 (1931)[3], 12 930 (1939)[4], 30 380 (1959)[5], 40 000 (1967)[3], 40 166 (1970)[6], 46 545 (1979)[7], 50 000 (1986)[3], 51 000 (1987)[8], 51 171 (1989)[9], 51 600 (1992)[3], 51 800 (1996)[3], 51 700 (1998)[3], 51 300 (2000)[3], 50 700 (2001)[3], 48 848 (2002)[10], 48 800 (2003)[3], 48 500 (2005)[3], 48 500 (2006)[3], 48 205 (2007)[11], 48 000 (2008)[12], 47 566 (2009)[13], 45 299 (2010)[14], 45 300 (2011)[3], 44 843 (2012)[15], 44 606 (2013)[16], 44 511 (2014)[17], 44 627 (2015)[18], 44 616 (2016)[19], 44 246 (2017)[20], 44 170 (2018)[21], 43 796 (2019)[22], 43 536 (2020)[23], 41 946 (2021)[24] |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 110 метр |
| Мәйдан | 90 км² |
| Почта индексы | 632387 |
| Рәсми веб-сайт | kainsk-today.ru |
| Җирле телефон коды | 38362 |
 | |
 Каен Викиҗыентыкта | |
Халык саны — 45 298 кеше (2010).[25]
Исем чыганагы
Шәһәр монда 1905—1907 елларда сөргендә булган революция эшлеклесе Валериан Куйбышев хөрмәтенә 1935 елда атала.
Шәһәрнең иске атамасы — Каинск «каен» сүзеннән чыккан.
География
Шәһәр Омь елгасы өстендә, Новосибирскидан 315 километр көнбатыштарак урнаша. Көнбатыш Себер тимер юлының Каинск-Барабинский узел тимер юл станциясе. Шәһәр аша М51 (Чиләбе — Курган — Петропавел — Омск — Новосибирск) автоюл бара.
| Куйбышевтан башка шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Тум ~ 573 км | |||||||||
| Омск ~ 346 км |  | Новосибирск ~ 337 км Кемерово ~ 611 км Красноярск ~ 1126 км | |||||||
 Павлодар ~ 613 км | Бараба ~ 10 км Барнавыл ~ 581 км Симәй ~ 953 км | Новокузнецк ~ 741 км | |||||||
Тарих
_(1785).png)
Каен 1722 елда Каиниский Пас бараба татарларын калмыклар һәм кыргызлар һөҗүмнәреннән саклау өчен хәрби ныгытма буларак нигезләнә. XVIII гасыр уртасыннан Каинск аша Себер тракты уза башлаган. Ныгытма янында урнашкан Каин бистәсе 1772 елда хәзерге шәһәр урынына күчерелә.
1782 елда шәһәр статусын ала һәм Тубыл калгайлыгы (1796 елдан — губернасы) Каинск өязе үзәге була. 1804 елда өяз белән Тум губернасы составына кертелә.
1856 елда Каинскта 2 чиркәү, 383 йорт һәм 28 лавка (кибет) булган.
Транссебер магистрале төзелештән соң Каинск йогынтысы шактый түбәнәя. 1921—1925 елларда — Новониколаевск губернасы составында, 1925—1930 елларда — Себер крае Барабинск округы, 1931—1937 елларда — Көнбатыш Себер крае Барабинск районы составында.
1935 елда шәһәргә Куйбышев исеме кушыла.
Халык
| 1840[26] | 1856[27] | 1897[28] | 1931[27] | 1939[27] | 1959[29] | 1970[30] | 1979[31] | 1989[32] | 2002[33] | 2010[25] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2 209 | ~2 700 | 5 884 | ~9 200 | ~8 000 | 30 380 | 40 166 | 46 545 | 51 171 | 48 848 | 45 298 |
Милли состав (2002): руслар — 96,3%, татарлар — 2,0%, алманнар — 1,5%.[34]
Милли состав
| Милләт | 2002[35] | 2010[36] |
|---|---|---|
| руслар | 96,3% | 94,3% |
| татарлар | 2,0% | 2,2% |
| алманнар | 1,5% | 1,0% |
Икътисад
Химия заводы, авиацион запас частьләре, тимер-бетон әйберләр һәм конструкцияләр заводлары.
Сөт-консерв, ит комбинатлары. Барабинск ГРЭСы.
Югары уку йортлары
- Новосибирск дәүләт педагогика университетының филиалы
- Новосибирск дәүләт техника университетының филиалы
.svg){kind=small}
