Akbar maqbarasi

Maqbara Sikandrada, Agra chekkasida, Mathura yoʻlida (NH2), shahar markazidan 8 km shimoli-gʻarbiy-gʻarb tomonda joylashgan. Akbar vafotidan soʻng qabri atrofida katta bogʻ barpo qilgan ^[1][2] va keyinchalik oʻgʻli Jahongir tomonidan dafn etilgan sevimli rafiqasi Maryam-uz-Zamoniy qabri yotadi .

Akbar vafotidan keyin uning o‘g‘li Jahongir 1605-1613-yillarda otasining qabrini qurishni rejalashtirib, uni tugallaydi. Maqbarani qurish uchun 1 500 000 rupiy sarflangan va qurilish ishlari 3 yoki 4 yil davomida qurilgan^[3]. Maram-uz-Zamoniy eri Akbar vafotidan keyin qabri atrofiga katta bog‘ barpo ettirgan^[4].

Avrangzeb hukmronligi davrida Raja Ram Jat boshchiligidgi jatlar qoʻzgʻolon koʻtardi. Jatlar Akbarning qabrini talab, oltin, taqinchoqlar, kumush va gilamlarni talon-taroj qilishadi. Bu bilan Boburiylarning obroʻ-eʼtiboriga zarba beriladi^[5]. Qabr ochilib, marhum podshohning suyaklari yoqib yuborilgan^[6][7].

Hindiston vitse-qiroli George Curzon Akbar maqbarasidab1905-yilga qadar davom etgan keng qamrovli taʼmirlash va restavratsiya ishlarini boshqargan. Curzon 1904-yilda Qadimgi yodgorliklarni muhofaza qilish toʻgʻrisidagi qonun qabul qilinishi munosabati bilan Agra shahridagi maqbara va boshqa tarixiy binolarni restavratsiya qilishni muhokama qilib, loyihani „oʻtmishga hurmat va kelajakka qayta tiklangan goʻzallik sovgʻasi“ deb taʼrifladi. Ushbu muhofaza loyihasi ziyoratchilar va yaqin atrofda istiqomat qiluvchilarning maqbaraga boʻlgan hurmatini yoʻqotgan boʻlishi mumkin^[8].

Janub darvozasi eng kattasi boʻlib, toʻrtta oq marmar chhatri minoralari bilan qoplangan, ular Toj Mahal minoralariga oʻxshash (ammo undan oldin qurilgan) va qabrga oddiy kirish nuqtasidir. Qabrning oʻzi 105 m² devor bilan oʻralgan. Qabr binosi toʻrt qavatli piramida boʻlib, uning ustiga soxta qabr joylashgan marmar ayvon oʻrnatilgan. Haqiqiy qabr, boshqa maqbaralardagi kabi, yerto‘lada joylashgan^[9]. Binolar asosan oq marmar bilan boyitilgan quyuq qizil qumtoshdan qurilgan. Ushbu materiallar bilan bezatilgan naqshli panellar va qora shiferlar qabr va asosiy darvozani bezatilgan. Panel dizaynlari geometrik, gulli va kalligrafik boʻlib, keyinchalik Itmad-ud-Daula qabriga kiritilgan murakkab va nozik dizaynlar ham aynan shu maqbaraga taqlid qilingan.

• Akbar
• Akbarnoma
• abri
• Jahongir maqbarasi, Akbar vorisi qabri
• Humoyun maqbarasi, Akbar otasining qabri
• Bagʻi Bobur, Akbar bobosining qabri

• Keene, Henry George „Sikandra“,. A Handbook for Visitors to Agra and Its Neighbourhood, 6, Thacker, Spink & Co., 1899 — 43 bet. 
• Havell, Ernest Binfield „Sikandra“,. A Handbook to Agra and the Taj, Sikandra, Fatehpur-Sikri, and the Neighbourhood. Longmans, Green & Co., London, 1904. 

• ASI ning Akbar qabridagi sahifasi