Gimbap
Gimbap (김밥), shuningdek, kimbap nomi bilan tanilgan, pishgan guruch va sabzavot, baliq va goʻsht kabi ingrediyentlardan tayyorlangan koreys taomidir.[1] Gimbapning kelib chiqishi turlicha muhokama qilinadi. Baʼzi manbalarga koʻra, u yapon mustamlakachiligi davrida kiritilgan yapon norimakidan kelib chiqqan,[2][3][4] boshqa olimlarning fikriga koʻra bu Joseon davridagi bokssamning modernizatsiya qilingan versiyasidir. Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, u oʻsha paytdan beri alohida taomga aylandi.[5] Bu taom koʻpincha pikniklarda va ochiq havoda ovqatlanish uchun qadoqlangan taom yoki dosirakning bir qismidir va danmuji (sariq tuzlangan turp) va kimchi bilan birga yengil tushlik sifatida dasturxonga tortilishi mumkin. Bu Janubiy Koreyada va xorijda ham keng tarqalgan taomlardan biri[6] va ixchamligi sababli qulay taom deb hisoblanadi. Gimpabni istalgan vaqtda turli shaklda nori barglariga oʻrab isteʼmol qilinishi mumkin. Kundalik taomnomadan oʻrin olgan.
 Boʻlaklarga boʻlingan sabzavotli gimpab | |
| Asosiy komponentlari | Gim, bap |
|---|---|
Etimologiyasi
Gimbap atamasi neologizmdir; u zamonaviy davrgacha koreys tilining bir qismi boʻlmagan. Shunga oʻxshash taom, gim bilan oʻralgan pishirilgan guruch, bokssam (복쌈) deb nomlangan. Joseon davrida (1392-1897)[7][8] keng tarqalgan.
Gimbap atamasi 1935-yilgi Koreya gazetasi[9] maqolasida ishlatilgan, ammo oʻsha paytda norimaki soʻzi ham ishlatilgan. Norimaki xuddi shunga oʻxshash yapon taomining nomidan olingan boʻlib, yapon istilosi davrida (1910-1945) koreys tiliga kirgan yapon lugʻatining bir qismi edi. Yapon mustamlakachiligining qoldiqlarini tozalash va koreys tilini tozalash harakatlarining bir qismi sifatida gimbap universal atama boʻlgunga qadar bu ikki soʻz bir-birining oʻrnida ishlatilgan.[10]
Tarixi
Gimbapning kelib chiqishi muhokama qilinadi.[11] Yapon nazariyasi shuni koʻrsatadiki, bu taom Yaponiyaning Koreyani bosib olishi davrida yapon sushi varianti makizushi Koreyaga kiritilishidan kelib chiqqan. Oʻsha davrda Koreya oshxonasi Gʻarb taomlari va ichimliklarini, shuningdek, bento (koreyscha dosirak) yoki dengiz oʻtlari bilan oʻralgan sushi kabi baʼzi yapon taomlarini qabul qildi.[2][12][13] Oʻshandan beri gimbap koʻpincha guruch sirkasi oʻrniga anʼanaviy koreys lazzatlari, shuningdek, kunjut yogʻidan foydalanadigan alohida taomga aylandi.[14][15] Bu nazariyani 1935-yilgi gazeta qoʻllab-quvvatlandi, unda gimbap atamasi Koreyada birinchi marta paydo boʻlgan.[9]
Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, gimbap va makizushi endi Yaponiya va Koreyadagi alohida taomlarni (キムパプ: sobiq kimupapu) yapon tilida, ikkinchisi esa gimchobap (김초밥) deb ataladi; „gim sushi“ yoki norimaki (노리마키) koreys tilida. Gimbap odatda bir nechta ingrediyentlardan oʻraladi va kunjut yogʻi bilan ziravorlanadi, makizushi esa odatda bitta ingrediyent (bodring yoki xom orkinos) bilan oʻraladi va guruch sirkasi bilan ziravorlanadi.
Ingrediyentlar va tayyorlash
Gim va bap gimbapning ikkita asosiy komponenti hisoblanadi. Mayda donli oq guruch eng koʻp ishlatilgan boʻlsa-da, mayda donli jigarrang guruch, qora guruch yoki boshqa donalar ham toʻldirish sifatida xizmat qilishi mumkin.
Gimbapning baʼzi navlariga pishloq, achchiq pishirilgan kalamar, kimchi, goʻsht, choʻchqa goʻshti kotleti, qalampir yoki achchiq orkinos kiradi. Gim kunjut moyi bilan surtilishi yoki kunjut urugʻiga sepilishi mumkin.
Qoʻshimchalar koʻpincha vegetarian va vegan variantlari bilan farqlanadi.[16] Mashhur ingrediyentlarga danmuji (sariq tuzlangan turp), jambon, mol goʻshti, qisqichbaqa goʻshti, tuxum tasmalari, kimchi, bulgogi, ismaloq, sabzi, dulavratotu ildizi, bodring, konservalangan orkinos yoki kkaennip (perilla barglari) kiradi.[17][18]
Taomni tayyorlash uchun gim barglari past olovda qovuriladi, pishirilgan guruch tuz va kunjut yogʻi bilan ozgina ziravorlanadi, sabzavot va goʻsht ingrediyentlari ziravorlanadi va aralashtiriladi yoki qovuriladi. Keyin qovurilgan gimbal bambukdan yasalgan gimbap ruloniga yotqiziladi, ustiga yupqa qatlamli pishirilgan guruch qoʻyiladi. Boshqa ingrediyentlar guruch ustiga qoʻyiladi va silindrsimon shaklga oʻraladi, odatda 3-4 sm diametrida boʻladi. Keyin oʻralgan gimbap tishlamlarga boʻlinadi.[19]
.jpg)
_2.jpg)
_3.jpg)
- Chungmu-gimbap (충무김밥) — Dengiz boʻyidagi Chungmu shahridan (hozirgi Tongyeong) kelib chiqqan bu taomning oʻziga xos yuzasi maydalangan yupqaroq rulolar va toʻldiruvchi ingrediyent sifatida faqat guruchdan iborat U achchiq ojingeo-muchim (kalamar salati) va seokbakji (turp kimchi) bilan dasturxonga tortiladi.[20]
- Mayak-gimbap (마약김밥) — Seuldagi Gwangjang bozorida tayyorlanadi. Sabzi, ismaloq va danmuji (sariq tuzlangan turp) bilan toʻldirilgan kichik gimbap maydalangan kunjut urugʻi sepiladi va soya sousi va xantaldan tayyorlangan sousga botiriladi.
- Samgak-gimbap (삼각김밥) — Toʻliq maʼnoda „uchburchak gimbap“. Bu xilma yapon onigiriga oʻxshaydi va Janubiy Koreyadagi doʻkonlarda sotiladi.[21]
- Nude gimpab (누드김밥)— Oddiy gimbapdan farqli o‘laroq, bu taomning masalliqlari ichkarida boʻladi, guruch esa tashqariga chiqib, butun sohani qoplaydi. U Kaliforniya rulonli sushiga oʻxshaydi, lekin jambon, goʻsht filesi, tuzlangan turp, ismaloq va boshqalar kabi ingrediyentlardan foydalanadi va pishloq yoki sous bilan ham birga tortiladi.
- Yukhoe gimbap (육회김밥) — Bu nav yapon xom dengiz mahsulotlari makizushiga oʻxshaydi, lekin koreyslarning xom goʻshtli taomi boʻlgan yukhoe — tuzlangan turp, kkaennip va boshoqli piyozdan foydalanadi.