Ôn Hi Quý phi

Dòng dõi cao quý

Ôn Hi Quý phi xuất thân từ dòng họ danh giá Nữu Hỗ Lộc thị từ Mãn Châu Tương Hoàng kỳ, là con gái thứ của Thái sư Quả Nghị công Át Tất Long và là em gái của Hiếu Chiêu Nhân Hoàng hậu - Đệ nhị Chính cung của Khang Hi Đế sau khi Hiếu Thành Nhân Hoàng hậu băng thệ.

Xuất thân của Ôn Hi Quý phi vào lúc đó rất hiển hách. Dòng họ Nữu Hỗ Lộc thị là một thế gia vốn cư ngụ tại Trường Bạch Sơn, đời đời thế tập "Lộ trưởng" tại Anh Ngạch địa phương, có thể xem là đại danh môn. Tổ phụ của Ôn Hi Quý phi là Hoằng Nghị công Ngạch Diệc Đô - một trong những khai quốc công thần của nhà Thanh, trong những năm chinh chiến dưới trướng Nỗ Nhĩ Cáp Xích, ông thường được giao chỉ huy đội quân [Tương Hoàng kỳ] của Nữ Chân, thường giành được nhiều thắng lợi, được đặc biệt phối thờ Thái miếu.

Do công lao to lớn, gia tộc Nữu Hỗ Lộc thị nhánh Hoằng Nghị công được xem là [Danh môn trung danh môn], đứng đầu thế gia Bát kỳ Mãn Châu. Các con của ông cũng hiển hách, đều nắm tước vị quan trọng. Nữ quyến trong nhà cũng có hôn nhân tốt, con gái lớn của ông trở thành Nguyên phi của Thanh Thái Tông. Còn người con gái út của ông lấy Trịnh Hiến Thân vương Tế Nhĩ Cáp Lãng.

Gia thế hiển hách

Ngạch Diệc Đô có 16 người con trai, phụ thân Ôn Hi Quý phi là Át Tất Long, là con trai thứ 16 của Ngạch Diệc Đô với Hòa Thạc Công chúa Mục Khố Thạp (穆库什) - con gái thứ tư của Thanh Thái Tổ.

Từ thời Thanh Thái Tông, Át Tất Long đã nhiều lần lập quân công, đến thời Thuận Trị do có công lao chém cháu của Lý Tự Thành là Lý Cẩm, thăng "Nhị đẳng Giáp Lạt Chương Kinh" (二等甲喇章京), sau do tập tước của Đồ Nhĩ Cách (图尔格) mà thăng "Nhất đẳng Công", kiêm "Thảo luận chính sự đại thần", lãnh "Thị vệ Nội đại thần", thêm "Thái tử Thái bảo" (太子太傅) vinh danh. Khi Thuận Trị Đế giá băng, Át Tất Long cùng Sách Ni, Tô Khắc Tát Cáp và Ngao Bái nhận mệnh phụ chính Khang Hi Đế, trở thành một trong Tứ trụ đại thần quyền khuynh thiên hạ. Đến khi Khang Hi Đế thân chính, tuyên dương công thần, Át Tất Long được gia thăng [Nhất đẳng Quả Nghị công; 一等果毅公], thêm chức Thái sư.

Át Tất Long có 3 vợ cả, người đầu là con gái Dĩ cách Anh Thân vương A Tế Cách; kế thê là con gái Dĩnh Nghị Thân vương Tát Cáp Lân, và người sau đó là kế thê Ba Nhã Lạp thị (巴雅拉氏), sinh ra A Linh A (阿灵阿) là em trai út của bà. Mẹ ruột của bà là người thuộc bộ tộc Thư Thư Giác La thị (舒舒觉罗氏), là trắc thất của Át Tất Long, cùng bà thì Thư Thư Giác La thị còn sinh ra Hiếu Chiêu Nhân Hoàng hậu và Pháp Khách (法喀). Do hai con trai đích tử trước mất sớm, Pháp Khách trở thành trưởng tử của cha bà, cưới con gái Tông thất A Nhan Đồ (阿颜图), sau cưới Hách Xá Lý thị là em gái của Hiếu Thành Nhân Hoàng hậu.

Sách phong Quý phi

Gia thế cực kỳ hiển hách, không rõ Nữu Hỗ Lộc thị nhập cung khi nào. Hậu cung nhà Thanh thời Khang Hi còn rất sơ khai, rất nhiều phi tần nhập cung từ sớm, nhưng chỉ được gọi là Thứ phi, rất có thể Nữu Hỗ Lộc thị cũng trong trường hợp như vậy, như Bình phi Hách Xá Lý thị - em gái của Hiếu Thành Nhân Hoàng hậu, vào cung tuy không có danh vị nhưng lại có đãi ngộ hàng Phi. Rất có thể Nữu Hỗ Lộc thị, vì là em gái của Hoàng hậu mà cũng có đãi ngộ tương đương.

Năm Khang Hi thứ 20 (1682), ngày 25 tháng 10 (âm lịch), đại phong hậu cung, Quý phi Đông thị được phong làm Hoàng quý phi, Thứ phi Nữu Hỗ Lộc thị được phong làm Quý phi. Thời điểm sách phong, chị gái bà là Hiếu Chiêu Nhân Hoàng hậu đã qua đời được 3 năm^[1].

Ngày 20 tháng 12, lấy Đại học sĩ Minh Châu (明珠) cầm cờ tiết, thụ sách phong.

Sách văn viết:

Năm Khang Hi thứ 22 (1683), Quý phi Nữu Hỗ Lộc thị hạ sinh Hoàng thập tử Dận Ngã. Năm thứ 24 (1685), hạ sinh Hoàng thập nhất nữ, do sinh thiếu tháng mà chết sớm khi chưa đầy 1 tuổi. Từ đó bà không hạ sinh thêm người nào nữa.

Địa vị của bà chỉ dưới Hoàng quý phi Đông thị (sau là Hiếu Ý Nhân Hoàng hậu), sự vượt trội địa vị của bà có lẽ do bà là dòng dõi cao quý, lại là em gái Hiếu Chiêu Nhân Hoàng hậu, vị "Lương phối" rất được Khang Hi Đế coi trọng. Sau khi Hiếu Ý Nhân Hoàng hậu tạ thế (1689), Khang Hi Đế không muốn lập ai làm Hoàng hậu nữa, nên lúc này trong cung, ngoài Nhân Hiến Hoàng thái hậu thì Quý phi Nữu Hỗ Lộc thị là người có phân vị cao nhất.

Qua đời và truy tặng

Năm Khang Hi thứ 33 (1694), ngày 3 tháng 11, Quý phi Nữu Hỗ Lộc thị tạ thế, không rõ bao nhiêu tuổi.

Ngày ấy, người dưới tấu Quý phi mất, Khang Hi Đế ứng nghỉ triều 3 ngày, từ Đại nội trở xuống và Tông thất trở lên, trong 3 ngày mặc quần áo trắng, không tế thần. Phụng chỉ, nghỉ triều 5 ngày, Hoàng thập tử Dận Ngã khi ấy 11 tuổi cắt bím tóc, đến ngày giỗ lớn cởi tang phục, trăm ngày cạo đầu^[2][3]. Hoàng đế truy tặng Quý phi thụy hiệu là [Ôn Hi], và Nữu Hỗ Lộc thị trở thành Quý phi duy nhất của triều đại nhà Thanh có thụy hiệu riêng.

Sách thụy văn viết:

Năm Khang Hi thứ 34 (1695), ngày 8 tháng 9 (âm lịch), đưa kim quan của Quý phi nhập Phi viên tẩm của Cảnh lăng (景陵), Thanh Đông lăng.

Căn cứ 《Khâm định đại thanh hội điển tắc lệ》cuốn 42, hậu phi bài vị trình tự ghi lại:^[4]

• Ôn Hi Quý phi
• Tuệ phi, Huệ phi, Nghi phi, Vinh phi, Bình phi, Lương phi, Tuyên phi, Thành phi, Thuận Ý Mật phi, Thuần Dụ Cần phi, Định phi.

• Hậu cung nhà Thanh
• Hiếu Thành Nhân Hoàng hậu
• Hiếu Chiêu Nhân Hoàng hậu
• Át Tất Long

• Thanh sử cảo - Hậu phi liệt truyện