Sassanidiese Ryk

Die Sassanidiese Ryk, ook bekend as die Derde Persiese Ryk of die Nieu-Persiese Ryk,^[7] (deur sy inwoners Ērānshahr , ʾylʾnštr'; Pahlawi: 𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩, ʾyrʾnštry of 𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩, ʾylʾnštry; Moderne Persies: ایرانشهر; of Iran genoem)^[8], was die laaste koninkryk van die Persiese Ryk voor die koms van Islam. Dit is na die Huis van Sassan genoem en het vanaf 224 tot 651 bestaan.^[9] Die Sassanidiese Ryk het die Partiese Ryk opgevolg en is erken as een van die toonaangewende wêreldmagte langs sy naburige aartsvyand die Romeins-Bisantynse Ryk vir meer as 400 jaar.^[10][11]

Ērānshahr
Sassanidiese Ryk

↓ 224–651 →
Vlag Wapen
Die Sassanidiese Ryk op sy grootste onder Khusro II, ca. 620
Hoofstad	Istachr[1] (224–226) Ctesiphon (226–637)
Taal/Tale	Middel-Persies (amptelik)[2] Middel-Aramees (lingua franca)[3] Parties (administratief, tot die laat 3de eeu) Grieks (administratief, tot die laat 3de eeu, en plaaslik) Ander tale
Godsdiens	Zoroastrisme (ook Babiloniese godsdiens, Nestorianisme, Manigeïsme, Mazdakisme, Judaïsme, Mandeïsme, Paganisme, Mitraïsme, Hindoeïsme, Boeddhisme)
Regering	Monargie
Koning van konings (Sjahansja)
- 224–241	Ardasjir I (eerste)
- 632–651	Jazdagird III (laaste)
Historiese tydperk	Laat oudheid
- Slag van Hormozdgan	28 April 224
- Iberiese oorlog	526–532
- Bisantyns-Sassanidiese oorlog	602–628
- Burgeroorlog[4]	628–632
- Islamitiese verowering	633–651
- Ryk val inmekaar	651
Oppervlakte
- 550[5][6]	3 500 000 km2 1 351 358 sq mi
Voorafgegaan deur Opgevolg deur Partiese Ryk Skitiërs Koninkryk van Iberië Lachmiede Koninkryk Aksum Rasjidoen-kalifaat

Die Sassanidiese Ryk is na die ineenstorting van die Partiese Ryk en die neerlaag van die laaste Arsasidiese koning Artabanus V deur Ardasjir I gestig. Op sy grootste uitbreiding het dit die hele Iran, Irak, die oostelike Arabië (Bahrein, Katar, Koeweit, Oman, die Verenigde Arabiese Emirate), die Levant (Sirië, Palestina, Libanon, Israel, Jordanië), die Kaukasus (Armenië, Georgië, Azerbeidjan, Dagestan), Egipte, groot dele van Turkye, baie van Sentraal-Asië (Turkmenistan, Oesbekistan, Tadjikistan), Jemen, Afghanistan en Pakistan beheer. Volgens oorlewering was die vlag van die Sassanidiese Ryk die Derafsj Kawiani.^[12]

Die Sassanidiese Ryk tydens die laat Oudheid word beskou as een van Iran se belangrikste en invloedrykste historiese tydperke en die laaste groot Irannese ryk voor die Islamitiese verowering van Persië en die Islamisering van Iran.^[13] Op baie maniere word die Sassanidiese tydperk as die hoogtepunt van die antieke Persiese kultuur beskou. Die Sassanidiese kulturele invloedsfeer streek ver buite dié ryk se territoriale grense, tot in Wes-Europa,^[14] Afrika,^[15] China en Indië.^[16] Dit het 'n belangrike rol in die vorming van beide Europese en Asiatiese Middeleeuse kuns gespel.^[17] Baie van wat later as Islamitiese kultuur in kuns, argitektuur, musiek en ander onderwerpe bekend sou word is van die Sassanidiese Ryk deur die hele Islamitiese wêreld versprei.^[18]