Empayar Sasan

Empayar Sasan (Parsi: ساسانیانcode: fa is deprecated [sɒsɒnijɒn]) ialah nama yang digunakan untuk merujuk kepada Wangsa Iran yang ke empat dan Empayar Parsi kedua (226 - 651). Empayar ini diasaskan oleh Ardashir I selepas beliau mengalahkan raja Parthia terakhir, Artabanus IV. Sempadan empayar ini meliputi kawasan Iran, Iraq, Armenia, Afghanistan, Turki Timur, sebahagian dari Syria, Pakistan, Caucasia, Asia Tengah, dan tanah Arab. Ketika zaman Khosrau II pula, empayar dikembangkan lagi sehingga ke Mesir, Jordan, Palestin dan Lebanon. Rakyat Sasan pula menamakan empayar mereka Erānshahr ايرانشهر (Iranshæhr) yang bermaksud "Penguasaan Bangsa Iran (Arya)"^[8]

Empayar Sasan Ērānshahr[1]
224–651
Derafsh Kaviani Simurgh
Empayar Sasan (hijau) pada kemuncaknya di bawah Khosrau II
Ibu negara	Estakhr (224-226)[2] Ktesiphon (226-637) Rey (637-642)[3]
Bahasa yang umum digunakan	Bahasa Parsi Tengah[4] Bahasa Aramaik Tengah[5]
Agama	Zoroastrianisme, Babylon, Manichaeisme, Hindu, Buddha, Kristian, Mandaeisme, Yahudi
Kerajaan	Monarki mutlak
Shahanshah
• 224–241	Ardashir I
• 632–651	Yazdegerd III
Era Sejarah	Antikuiti lewat
• Pertempuran Hormizdegan	28 April 224
•  Perang Rom-Parsi	602–628
• Perang saudara[6]	628-632
• Penaklukan Muslim	633–644
• Empayar runtuh	651
Keluasan
621	6,600,000 km2 (2,500,000 bt2)
Didahului oleh Diganti oleh Empayar Parthia Indo-Scythia Empayar Kushan Kerajaan Beraja Armenia Lakhmids Khilafah Rasyidin Wangsa Dabuyid Masmughan Damavand Wangsa Bavand
Sekarang sebahagian dari	Abkhazia  Afghanistan  Armenia  Azerbaijan  Bahrain[7]  Chechnya  Republik Rakyat China  Dagestan  Mesir  Georgia (negara)  Iran  Iraq  India  Israel  Negara Palestin  Jordan  Kazakhstan  Kuwait  Kyrgyzstan  Lubnan  Libya  Artsakh  Oman  Pakistan State of Palestine  Qatar  Arab Saudi  Ossetia Selatan  Syria  Tajikistan  Turki  Turkmenistan  Emiriah Arab Bersatu  Uzbekistan  Yaman

Sejarah Iran
Empayar Parsi - Raja Parsi
Empayar Parsi Sebelum Islam Tamadun Proto-Elam (3200 - 2700) Tamadun Jiroft (3000 - abad ke-5 SM) Wangsa Elam (2700 - 539 SM) Kemaharajaan Mannai (abad ke-10 SM - ke-7 SM) Empayar Medes (728 - 550 SM) Empayar Hakhamaniyah (648 - 330 SM) Empayar Seluki (330 - 150 SM) Empayar Parsawi (250 - 226 SM) Empayar Sasaniyah (226 - 650) Empayar Parsi Selepas Islam Sejarah Awal Islam di Parsi (637 - 651) Wangsa Tahiriyah (821 - 873) Wangsa Alawiyah (864 - 928) Wangsa Saffariyah (861 - 1003) Wangsa Samaniyah (875 - 999) Wangsa Ziyariyah (928 - 1043) Wangsa Buwaihiyah (934 - 1055) Empayar Ghaznawiyah (963 - 1187) Wangsa Ghuriyah (1149 - 1212) Empayar Seljuk (1037 - 1187) Wangsa Khoarezmiyah (1077 - 1231) Ilkhanat (1256 - 1353) Wangsa Muzaffariyah (1314 - 1393) Wangsa Chupaniyah (1337 - 1357) Wangsa Jalayeriyah (1339 - 1432) Empayar Timuriyah (1370 - 1506) Qara Qoyunlu (1407 - 1468) Aq Qoyunlu (1378 - 1508) Empayar Safawiyah (1501 - 1722/1736) Wangsa Hotaki Ghilzai (1722 - 1729) Wangsa Afshariyah (1736 - 1802) Zaman Moden Wangsa Zand (1750 - 1794) Wangsa Qajar (1781 - 1925) Wangsa Pahlavi (1925 - 1979) Revolusi Iran (1979) Kerajaan Sementara (1979 - 1980) Republik Islam Iran (sejak 1980)
sunting

Era Sasan merupakan satu titik penting dalam sejarah Iran. Di zaman inilah tamadun dan kebudayaan Parsi mencapai kemuncaknya dan merupakan empayar Parsi terakhir sebelum pemelukan Islam oleh orang-orang Parsi. Tamadun Rom juga turut dipengaruhi tamadun Sasan^[9] dan empayar Rom menjalinkan hubungan yang erat dengan Sasan dan ini terbukti dalam surat maharaja Rom kepada raja Parsi. Dalam surat itu, raja Parsi digelar saudaraku oleh maharaja Rom. Pengaruh Tamadun Sasan juga mencecah hingga ke Eropah Barat^[10], Afrika^[11], China dan India^[12] dan juga turut memainkan peranan yang penting dalam kesenian Zaman Pertengahan di Asia dan Eropah

Pengaruh tamadun Sasan juga turut dibawa sehingga ke zaman awal Dunia Islam. Keunikan dan budaya aristokratik Sasan diperkenalkan ke seluruh dunia Islam dan mencorak kebudayaan dan kesenian Islam.