Chantischi Sproch

Chantisch
(ханты ясаӈ, chanty jasaŋ)
Verbreitig:RusslandRussland Russland
Sprecher:13'568[1]
Linguistischi
Klassifikation
:
Unterteilige:

3 Hauptdialäkt

Sproochchürzel
ISO 639-2

fiu

ISO 639-3

kca

Chantisch (Russische Name: Ostjakisch; chantisch: ханты ясаӈ, chanty jasaŋ) ghört zu de uralische Sproche und dört zum ugrische Zwyg vo de finno-ugrische Sproche. Bim ugrische Zwyg ghört d Sproch zum Obugrische. Am nöchste verwandt isch s Chantisch mit de ungarische und de mansische Sproch; di letschti isch näbem Chantisch di einzigi obugrischi Sproch.

Do sich s chantisch Volk uff e relativ großes Gebiet verdeilt, isch's verständlig, dass sich d Dialäkt stark underscheide: 'S git drei Hauptdialäkt, wo so underschydlig sin, dass mer kei eiheitligi Schriftsproch hät schaffe chönne. Lehrbiecher verwände sällewäg verschydeni Literatursproche.

D Sprächer läbe z Westsibirie am Ob und sine Näbeflüss, d Mehrheit vo-n-ne in de Umgebig vo Tjumen. Si mische sich mit de Russe und andere Völcher (Wogule, Tatare, Syrjäne und anderi).

Noch re Statistik vo 1989 zällt s chantisch Volk ca. 22'500 Persone, aber numme 14'000 devo schwätze Chantisch als Müetersproch (61 Brozänt). 52,8 Brozänt vo de Chante chönne Russisch.[2]

De nöchst Verwandt isch Mansisch; e entfärnteri Verwandtschaft git's zu Ungarisch.

D Eigebezeichnige (kăntə̂γ, kantəγ im Weste und χăntə, χăntĭ im Norde[3]) heiße im Chantische "Mänsch", chunnt aber wohrschints vom ungarische "had" (Heer, Chrieg, Strit). De Name "Ostjakisch", wo ursprünglig no meh sibirischi Völcher bezeichnet hät, chunnt uss em Turko-Tatarische.

Ussproch[4]

BüechstabeIPA
А аa
Ӓ ӓɐ
Б бb
В вw
Г гg
Д дd
Е еe, ʲe,[u 1] je[u 1]
Ё ёʲo, o
Ә әʌ~ɤ
Ӛ ӛə~ĭ
Ж жʒ
BüechstabeIPA
З зz
И иi, ʲi[u 1]
Й йj, ĭ
К кk
Л лɫ~ɭ, ʎ[u 2]
Ӆ ӆɬ
М мm
Н нn~ɳ, ŋ[u 2]
Ӈ ӈŋ
О оo, ɔː
Ө өŏ~ʊ
BüechstabeIPA
Ӫ ӫɵ~ɞ
П пp
Р рr
С сs, ʂ[u 2]
Т тt, ʈ[u 2]
У уu, ʊː
Ӱ ӱy
Ў ў
Ф фf
Х хx
Ц цts
BüechstabeIPA
Ч ч
Ш шʃ~ʂ
Щ щʆtʆ
Ъ ъ(j)
Ы ыi~ɨ
Ь ьʲ
Э эe, ɛː
Ю юʲu,[u 1] ju[u 3]
Я яʲa,[u 1] ja[u 3]
Amerkige

Grammatik

Di nördlige Dialäkt känne numme drei Fäll (Nominativ, Lokativ, Translativ), in kompläxere Sätz git's au no de Ablativ und de Akkusativ. Im Oste vom Sprochgebiet git's degege 11 Fäll. De Tremjugan-Dialäkt kännt sälli Fäll:[5]

FallBedütigÄndige
NominativSubjekt
LativBewegig an e bstimmte Orta / ä
LokativOrtsagabnə̂ / nə
Ablativvo ... ewegi̬ / i
Approximativzu ... anegohnam / näm
Instrumentalmit ...at / ät
Komitativbegleitet vo ...nat / nät
TranslativVerwandlig oder Veränderigɣə̂ / ɣə
Explesivvgl. Expletivumpti̬ / pti
Abessivohni ...ʌə̂ɣ / ʌəɣ

Extärni Site

Quälle/Füeßnote

Finno-ugrischi Sproche
UgrischUngarisch | Chantisch (Ostjakisch) | Mansisch (Wogulisch)
FinnopermischPermischKomi | Komi-Permjakisch | Udmurtisch
WolgafinnischMari | Mordwinisch
SamischInarisamisch | Kildinsamisch | Lulesamisch | Ostsamisch | Pitesamisch | Skoltsamisch | Südsamisch | Tersamisch | Umesamisch
OstseefinnischEstnisch | Finnisch | Meänkieli | Ischorisch | Karelisch | Livisch | Wepsisch | Wotisch | Võro


Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Hanti_nyelv“ vu de ungarische Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.