Kocher (Fluss)

Dr Kocher het bi ins 16. Johrhundert Kochen ghaiße (795 Nännig as „Cochane“, 1024 as „Chochina“). Di hitig Foorm vum Name Kocher isch im 10. Johrhundert verainzlet as „Cochara“ gnäänt, ab 1504 as „Kocher“, un isch wohl bildet unter em Yyfluss vum Name vum Necker. Dr Name isch wahrschyns keltisch. Är wird zur indogermanische Woortwurzle *keu-k gstellt, wu „biege“, „si chrumm mache“ maint. Dr Kocher wäär dodermit dr Fluss, wu si chrumm macht.^[6]

Quällfliss

Dr Fluss het sy Ursprung z Baade-Wiirttebäärg am Fueß vu dr Schweebische Alb us e baar Chaarschtquälle im Jura. Us ere siidli vu Oberkochen an dr B 19 gläägene Quälle chunnt dr Schwaarz Kocher, us ere andere, eschtli vu Unterkochen, dr Wyss Kocher.

Dr lengscht, vu dr Mindig am wyteschte ewäge un wasserryychscht Nascht isch dr Schwaarz Kocher, wu ebe 1 km siidli vu Oberkochen an dr weschtlige Daalwand an Daag chuunt mit ere Schittig, wu zwische 50 un 4000 Liter pro Sekund schwankt. Är entwässeret wyti Dail vu dr fascht vollständig mit Wald deckte nordeschtlige Albuech. Anderi eertilig Zuefliss sin dr nume 150 m lang un hite komplett verrohrt Root Kocher, dr us dr Quällen im Oberkochener Eelweiher gspyyst wird, dr Katzebach un dr Langertbach, wu us eme Sydedaal häär chunnt. Dr zweet wiichtig Zuefluss isch dr Wyss Kocher; syni Quälluusdritt liigen in zwai chlaine Sydedääler eschtli vu Unterkochen, är entwässeret ca. 20 Quadratkilometer vum Härtsfeld un chunnt no z Unterkochen zäme mit em Schwaarze Kocher.

Nääbe dääne Quällfliss, wu au dr Name Kocher draage, isch no hydrografische Kriterien d Lein dr Hauptquällnascht, wel si bi ihre Mindig e weng mee Wasser fiert (3,6 m³/s^[7] gegeniber 3,4 m³/s^[8]) un bis deert rund 33 km lenger isch wie dr Kocher-Ooberlauf.

Verlauf

Zwische Unterkochen un Oole verlosst dr Kocher d Alb un fließt derno uf dr negschte rund 10 km no Noorde dur di bucklig Schwaarz- un Bruunjura-Landschaft vum Welland bis uf Hittlenga. Deert cheert er no Weschte un goot bis uf Abtschgmẽnd, wu vu links här d Lein un e weng speeter vu rächts här di Blind Root zuefließe. Ab doo, wu dr Keuper aafangt, duet dr Kocher mäandriere, chunt bis uf Untergröningen, cheert nodisnoo no Noorde, nimmt z Sulzbach-Laufa vu räächts dr Eisbach uf un chuurz vor Gaaldorf vu links di Fichtenberger Root. Mittlerwyli scho Riichtig Noorde verlosst er bi Westheim no Ufnahme vu dr Bibers, wu us em Rosengarten häärchunnt, s Keuperbäärgland un fangt sy Mäanderdaal Muschelchalch aa.

Är chunnt uf Hall, cheert bi Miinge chuurz bis Geislingen am Kocher vu Noord no Nordoscht („Kochereck“) un ziet noch em Zuefluss vu dr Bühler vu räächts bis Künzelsau-Kocherstetten in dr alte neerdlige Riichtig wyter. Deert cheert in eme wyte Rank landsem no Weschte un derno Siidweschte bis uf Öhringen-Ohrnberg, passiert zeerscht Künzelsau un nimmt uf däm Abschnitt drei greeßeri Zuefliss vu links uf: d Kupfer bi Forchtenberg, d Sall bi Sindringen un bi Ohrnberg schließli d Ohrn. Iber sy räschtlige Verlauf ziet dr Fluss in Riichtig Weschte, passiert Neuenstadt am Kocher, wu vu links d Brettach yynechunnt, un mindet schließli bi Bad Friedrichshall-Kochendorf vu räächts in Necker.

Uf lange Streckine vu sym Lauf fließt räächts parallel zimli nooch d Jagscht, wäge däm het s nume weenig greeßeri Nääbefliss vu räächts här.

• 
  Waidli fleißt dr Kocher zwische Stein un Oedheim
• 
  Vum Oedheimer Wuer gstaut
• 
  Mindig in Neckerkanal

Zuefliss

Dr Kocher het e Lengi vu 168 km, e Yyzuugsbiet vu 1961 km² un zeh Zuefliss vu iber 10 km Lengi, nämlid Lein mit 57 km,di Blind Root/Adelmannsfelder Root mit 27 km,d (Fichtenberger) Root mit 37 km,d Bibers mit 21 km,d Bühler mit 48 km,dr Grimmbach mit 11 km,d Kupfer mit 26 km,d Sall mit 21 km,d Ohrn mit 32 km undd Brettach mit 41 km.Vu däne fließe ihm nume di Blind Root/Adelmannsfelder Root, d Bühler un dr Grimmbach vu räächts zue. D Lengi vum Nääbefluss Lein im Oberlauf iberdrifft d Lengi vum Kocher am Punkt vum Zämefluss um mee wie dr Faktor 2. Mit ihre chunnt s Flusssischtem vum Kocher uf e maximali Lengi vu 201 Kilometer, meh wie jeede andere Nääbefluss vum Necker.

Diagramm vu dr Zuefliss zum Kocher mit ere Lengi greeßer 10 km^[9]

Di linke Zuefliss sin in dunklem, di räächte in hällem Blau daaluus ufgfiert.

D Quälle vum Kocher in dr Alb liigen im Wysse Jura, däm schließe si im Albvorland ab Oole dieferi Jura-Schiichten aa. Am Weschtrank vum Daal bi Hüttlingen wächslet dr Fluss in Keuper, ab Sulzbach-Laufen Dodin in Gipskeuper (Grabfeld-Formation). Bi Gaaldorf chunnt er in Muschelchalch, wu vor Westheim in dr Geegnig vu dr Necker-Jagscht-Fuure, wu s Daal queert, nume chuurz uussetzt un wun er ab doo fascht uf sym gsamte räschtlige Wääg derduur lauft. Nume im Beraich vu dr tektoonische Schiichtehoochlaag in dr Neechi vu sym neerdligschte Abschnitt chunnt zwische Ingelfingen un Niedernhall uf ee chuurze Stuck im Daal dr Buntsandstai uuse.^[10]

Dr Kocher isch, vum langjeerige Johresmittel vu dr Wasserfierig här, dr zweetgreescht Nääbefluss vum Necker (no dr Enz, wu us em niiderschlaagsryyche Schwarzwald chunnt un e greeßer Yyzuugsbiet het). Är iberdrifft d Jagscht, wu s Yyzuugsbiet vun ere schmeeler isch. Wie dur Fäärbversuech noogwiise isch, kriegt dr Kocher wie au sy Nääbefluss Bühler uf unteriirdischem Wääg Wasser us dr Jagscht un ihrem Yyzuugsbiet, wu s Flussbett vun ere im Duurschnitt rund 40 Meter heecher lyt un in verchaarschtigsfähige Gstai verlauft. Aafangs 19. Johrhundert isch wäg däm Wasserverluscht vu dr Jagscht bi Craalse s Flussbett an ere Versickerigsstell uusbetoniert, wel in druckene Simmer dr Fluss unterhalb vun ihr bis aabe us Dörzbach fascht drucke gheit isch, un eso s Wasser zum Bedriib vu dr Mihline gfäält het. Di nooch Kunkerränz vu dr Jagscht macht ainewäg dr Kocher, gmässen an syre Lengi, zue me Fluss mit verhältnismäßig chlaine Uusmaaß.

Am Peegel Stein, wu zee Kilometer oberhalb vu dr Mindig lyt, un wu dr Kocher scho 1932 km² Yyzuugsbiet ufwyyst, isch in dr Johr 1980 bis 2003 e Johresmittelwäärt vu 26,2 m³/s gmässe woore. D Abflusswäärt vu dr ainzelne Johr chenne staark abwyyche. No steerker isch d Abwyychig innerhalb vum Johr, dr Mittelwäärt vu dr niidrigschte Johresabfliss bi 4,61 m³/s. Eso niidrigi Abfliss het s zmaischt im Spootsummer un im frieje Spootjohr, d Wasserfierig goot derno in dr Reegle ab Oktober wider ufe.

Im Kontrascht doderzue steen di staarke Hoochwasser vum Fluss. Dr Byydraag vum Kocher zum Rhyyhoochwasser 1993 sich am 21. Dezämber 1993 en Abfluss vu 618 m³/s (dr hegschte bishäärig Wäärt). Unter dr zee hegschte Wäärt, wu mer dervu waißt, liige siibe iber 500 m³/s, unter däne siibe sin fimf syter 1993 gsii. 588 m³/s sin am 14. April 1994 abgflosse, 585 m³/s am 29. Dezämber 1947, 544 m³/s am 24. Dezämber 1919, 518 m³/s am 30. Oktober 1998. Am 26. Februar 1997 un am 21. Meerz 2002 het s jee 514 m³/s gee.

Fauna

D Dierwält am Kocher lang unterschaidet si zue dr Noochberflissdääler vu dr Jagscht nit seli arg. Dr Yysvoogel findet au im Kocherdaal zwische Westheim un Braunschbach zum Dail ni gueti Stelle, go syni Brueheeline in d Rai am Staade lang grabe. Im Winter cha mer e greeßeri Kolony vum Kormoran am Flussstaade bi Hall sääne. Yysveegel un Kormorane cha mer au mittlerwyli im Ruum Ingelfingen vylmool sääne. Im Limpurger Land nischtet uf ere fyychte Matte am Rand vum Kocher dr Kiebitz, wu im Landkrais Hall sälte isch.

Dr Uhu un dr Wanderfalk sin us em Kocherdaal fascht ganz verschwunde. Di weenige Bruetbaar zien ihri Junge in stillglaite Staibrich oder an schwäär zuegänglige Muschelchalchhaale uf. E greeßeri Dohlekolony git s in dr Großcomburg z Hall-Steinbach.

S Reh, dr Fäldhaas, dr Fuchs un dr Dachs zelle zue dr hyfigschte Suuger im Kocherdaal. In jingerer Zyt isch dr Biber zuegwanderet, 2016 im Stadtbiet vu Hall am Umlaufberg Neuberg, flussaabezues bis zue dr Bühlermindig^[11].

Am Kocher cha mer e Vylzahl vu yyhaimische Aarte vu Deifelsneegel bschaue. Näbe dr Blaufliigel-Prachtlibelle, dr Bänderete Prachtlibelle, er Grooße Cheenigslibelle isch s anderem dr Blaubfyyl, wu iber d Wasseroberflechi vum Fluss jagt. In dr letschte Johr hän im Kocherdaal au Deifelsneegelchenne noogwiise wääre, wu Weermi bruuche, wie d Fyyrlibelle oder di Chlai Zangelibelle.

Anderi Aarte, wu Weermi bruuche, sin d Wäschpespinnobele, wu s uf dr Matte im Kocherdaal het un d Holzbiine un s Duubeschwänzli, wu bis in d Siidlige cheme.

Im Kocherdaal het s e grooßi Zaal an yyhaimische Schmätterling. Näb em Aurorafalter, wuimFriejohr aktiv isch, het s vyl Pfauenaug, Schachbrettfalter, Chlaini Matteveegeli un Hauhechel-Bläuling. Nit ganz eso zahlrych sin dr Perlgrasfalter, dr Chlai Yysvoogel un dr Muurefuchs. In dr Laubwälder un an sunnige Waldliechtige oberhalb vum Flussdaal het s vyl Waldbrättspiil un Russischi Bääre. In dr sunnige Haale un dr Waide oberhalb vum Kocherdaal finde Widderli wie s Bluettröpfli oder s Esparsetten-Widderli en gaignete Lääbesruum. Au dr Schwalbeschwanz un dr Chlai Fyyrfalter halte si deert vylmol uf. In dr letschte Johr het mer im frieje Spootjohr au dr Postillon uf dr sunnige Haale oberhalb vum Kocher chenne bscaue, wu us em Siide yywanderet.

Uf fyychte Matte, in Moos un chlainere Gumpe lääbe Amphibie wie Grasfrosch, Chrott un Bäärgmoli. In dr fyychtchiele Bachchlinge findet dr Fyyrsalamander sy Biotop. An Wäägränder im Kocherdaal cheme Zuunaidegsli un d Schlingnatter vor. Seli vylmol drifft mer dr Blinde Schlyycher. S schyych Waldaidegsli siit mer eender sälte.

Vu dr Fisch cheme im Kocher vor (relativi Hyfigkait in Prozänt): Gresslig (21,6 %), Rootaug (21,6 %), Alet (19,4 %), Laugeli (13,5 %), Schnyyderli (8,3 %), Schmerle (4,3 %), Hasli (2,4 %), Barbe (2,4 %), Berschig (2,2 %), Bitterling (1,6 %), Ool, Nase, Stichling, Brachse, Hächt, Bameli, Gibel, Weller, Koppe, Blicke, Blaubandbärbling, Schleie, Rottel, Karpfe, Bachforchel, Kaulbarsch un Zander.^[12]

Flora

Am Oberlauf vum Kocher sin Daalhaale zum greeschte Dail mit Wald deckt. D Bueche isch d Baumaart, wu dominiert. In däne Wälder wachst unter anderem s Root Waldveegeli. Vylmol findet mer nume Driib ohni Bliete. D Flechine, wu s kai Wald het, sin, wänn nit druf buurt wird, vylmol Räckholderhaide. Pflanze wie d Silberdischtle, d Golddischtle, s Tausendgüldenkraut, s Karthäuser-Näägeli un d Chueschälle sin do z finde. Nume no verainzelet chunnt d Graslilie vor. Im mittlere Kocherdaal wachst an ere fyychte Noordhaale di Quirlblettrig Zahnwuurz. Des un weenig Vorchuu in schluchtaartige Sytedääler sin di ainzige vu däre Aart z Baade-Wiirttebäärg. Beedi Standoort sin Natuurschutzbiet, ais vu dr baide Vorchuu isch aber dur grooßflechig Ryte fascht ganz gschlisse woore. E anderi Raritet isch d Schachblueme, wu d Byständ an dr weenige Standoort alsfurt abnäme. D Diirkebundlilie bliet vu Ändi Mai bis Mitti Juni. An sunnige Waldliechtige isch dr giftig Root Fingerhuet aazdräffe.

Zmaischt an dr Bächlang, wu in Kocher minde, wachse di baide Milzchryter: s Wächselblettrig un s Geegeblettrig Milzchrut. S Geegeblettrig Milzchrut het doo ne Verbraitigsschwäärpunkt z Baade-Wiirttebäärg. Bständ, wu zruggeen, wyyse mittlerwyyli d Belleli-Staibräch un d Ankeblueme uf. Dr Zwaiblettrig Blaustäärn chunnt an guete Standoort vylmool in greeßere Bständ vor. S Kocherdaal isch s greescht vu dr weenige Biet z Baade-Wiirttebäärg, wu Blaustäärn un Lääberbliemli zäme vorcheme. E arg sälteni Pflanze im mittlere Kocherdaal isch d Brand-Orchis. Vyl Vorchuu sin sco verlosche. D Purpur-Orchis het s au nimi vyyl.

S mittler un s unter Kocherdaal sin im Geegesatz zum Jagschtdaal ermer an botanische Bsunderhaite. Verantwortli dooderfiir isch zum ainde dr Räbböu, wu ab Künzelsau grooßi Flechine yynimmt, zum andere isch s Kocherdaal weeniger „verwinklet“ wie s Jagstdaal. Maageri Matte un Halbdruckeraase sin wäge däm sältener. Ainewääg cheme an weenig Standoort dr Fiejoors-Enzian, dr Chryz-Enzian un d Biine-Raagwuurz voor.

• 
  Biine-Raagwuurz
• 
  Quirlblettrigi Zahnwuurz
• 
  Chryz-Enzian
• 
  Geegeblettrig Milzchrut
• 
  Lääberbliemli

Wasserqualiteet

D Wasserqualiteet lyt fascht iber dr gsamt Flusslauf in dr Gwässergietiklass II, Abwyychige het s nume am Oberlauf. Ab em Ursprung vum Schwaarze Kocher isch dr Fluss sogar gring belaschtet (Gietiklass I–II), ab Unterkoche wächslet er dur e baar Induschtryaasiidlige un ihre Yylaitige waidli uf mäßig belaschtet (Gietiklass II) un no vor Oole uf kritisch belaschtet (Gietiklass II–III). Ab em Kocherchnyy z Hittlenge chunnt dr Kocher derno uf syni gängig Gietiklass II. D Lein un di chlainere Zuefliss no vor Gaaldorf fiere em Kocher zmaischt gring belaschtet Wasser zue. D Zuefliss dernoo bis aabe zue dr Mindig bringe fascht alli mäßig belaschtet Wasser hääre, nume d Ohrn kritisch belaschtets.^[13]

Ass dr Kocher vylmool bruun gfäärbt isch, chunnt nit vum mitgierte Dräck un nit vun ere schläächte Gwässergieiti här.

Wassersport un Bschränkige

Dr Kocher het e zum greeschte Dail natyrlige Flusslauf, was en fir Kanusportler inträssant macht. S Inträssi am Freizytsport, wu als greeßer wird, het in dr Johr 2000–2008 zuen ere dytlige Zuenahm vu dr Kanufahrte uf em Kocher gfiert, grad syter ass uf dr Jagscht syt em 10. Mai 2001 Fahrbschränkige gälte. Im Juli 2006 sin stellewyys iber 200 Boot uf em Kocher zellt woore.^[14] Anne 2014 sin uf em Abschnitt Braunschbach-Künzelsau vum Regierigspresidium Stuegert im Schnitt rund 10 Boot am Daag zellt woore.

Go ne Iberlaschtig vum Kocher dur Kanuturismus vermyyde, hän d Gmai Braunschbach, s Landrootsamt Schwäbisch Hall un verschiideni Verbänd die Fahrreegle uusgee:^[15]

• Fahre nume bi Peegelstand iber 40 cm, gmässe am Peegel Kocherstetten um 8 Uhr (Summerzyt) am Voordaag oder Fahrtdaag
• E zwaimoolig Unterschryte vum Mindeschtpeegel haißt e sofortig Fahrtverbot.
• Fahr- un Bedrättigsverbot (mit Boot) vum ca. 400 m lange Abschnitt ab Wehr Braunsbach flussaabezeus bi Peegelstand unter 60 cm, gmässe am Peegel Kocherstetten.^[16]
• Yysetze, Aalande un Raschte nume an uuszaichnete Stelle
• Fahre wänn meegli im Zytruum zwische 9:00 un 18:00 Uhr
• Fahre in dr Flussmitti; Staade un Sand- un Kiesbänk myyde
• Naturschutzbiet Grimmbachmindig waidli un rueig duurfahre
• Kanufahrer wäre bäte, lengeri Ufenthalt an Yysvoogelbruetwänd (lueg Abschnitt „Fauna“) z vermyyde.

Z Künzelsau lyt derzue ne Flussfreibad am Kocher.^[17]

Vu dr Induschtry här het drFluss nume ne gringi Bedytig. Abgsääne vu turistischen Kanutuure faare kaini Schiff uf em, wel er nit brait un dief gnue isch. An dr siidlige Rai um Ingelfingen un Niedernhall het s Rääbe, d Laag haißt Kocherberg. Dr Wyy wird fascht uusschließli iber di eertlige Gnosseschafte verchauft. D Kocherdaalchällerei z Ingelfingen isch di greescht im wiirttebäärgische Wyyböuberaich Kocher-Jagscht-Tauber.

D Uusschilderig un dr Uusböu vum Kocher-Jagscht-Raadwääg het arg zum Ufschwung vum Turismus in dr Region byydrait.

Fleeßerei uf em Kocher

Wel di Holzbedarfs der hällische Salzsieder eso vyl Hllz bruucht, isch scho seli frie uf em Fluss Brännholz gfleeßt woore. Anne 1399 wird in eme Verdraag zwische dr Schenken vu Limpurg un dr Stadt Hall dr Haalfloß scho vu altem Herchuu gnännt. Gfleeßt woore sin ca. 3 m langi un zwische 10 un 50 cm dicki Bleck. Alljohr sin rund 600.000 vu däne Schyter uf em Fluss transportiert woore.

Zue er grooße Mängi het au derzue byydrai, ass e Dail Nääbefliss (u. a. Lein, Blindi Rot un Fichtenberger Rot) fir d Fleeßerei ufgschlosse woore sin, dr Kocher sälber is ab Abtsgmünd fleeßbaar gsii. Wel dr Wasserstand vu däne Fliss vylmool nit glängt het, sin an dr Ooberlaif Schwellweier aaglait woore, wu s Wasser gstaut un dr Schwall hän chenne bringe, wu s fir s Fleeße bruucht het. Byspchpel doderfir sin dr Treibsee bi Bihlerzell un dr Bergsee bi Gschwend.

• Keltischi Wallaalag Kocherburg bi Unterkoche
• Limesmuseum z Oole
• Schloss Hohenstadt, Heckegarte un Lustschloss
• Schloss Untergröningen
• Gaaldorf mit em Alte Schloss
• Chlooschter Comburg z Hall
• Hall mit ere historische Altstadt im Daal
• Archebruck us Obergrẽänenge-Fach, böue anne 1886, 1988/89 an Kocher zwische Gelbingen un Untermünkheim versetzt
• Bi Geislingen am Kocher iberspannt di 185 Meter hooch Kocherdaalbruck – di hegscht Bruck vu Dytschland – s Daal.
• Schloss Döttingen z Braunschbach-Döttingen
• Schloss Tierberg, Siidligsplatz vu dr Gmai Braunschbach
• Schloss Stetten iber Kocherstetten
• Niedernhall, dänkmoolgschitzti, mittelalterligi Altstadt mit Stadtmuure un Wehrgäng
• Schloss Neuenstadt z Neuestadt, friejer Sitz vu dr Herzeeg vu Wirttebäärg-Neuestadt
• Naturstromspycher Gaildorf, Windpark mit vier Windchraftaalage mit integriertem Bumpspycherwärch

• 
  D Großcomburg z Schwäbisch Hall
• 
  Schwäbisch Hall, Partie am Kocher
• 
  Määrtblatz Schwäbisch Hall
• 
  Kocherdaalbruck vu dr A 6
• 
  Stadtmuure vu Niedernhall
• 
  Neuenstadt am Kocher, Schloss

• Bernhard Lott: Der Kocher von der Quelle bis zur Mündung. Swiridoff, Künzelsau 2002, ISBN 3-934350-80-1.
• Naturpark Schwäbisch-Fränkischer Wald. 4. Auflage. Theiss, Stuttgart 2006, ISBN 3-8062-2033-6.

 Commons: Kocher – Sammlig vo Multimediadateie

• Pegeldate: Landesanstalt für Umwelt, Messungen und Naturschutz Baden-Württemberg.
• Andreas Etzold: Erläuterungen zu Blatt 7126 Aalen der Geologischen Karte 1:25.000 von Baden-Württemberg. Landesvermessungsamt Baden-Württemberg, Stuttgart 1980.
• Zäntrale Charteserver vum LUBW
• Der Kocher – Lebensader des Ostalbkreises
• Fischereiliches Hegekonzept Kocher ● Hegegemeinschaft Kocher ● Marco Sander (Diplom Biologe) (PDF-Datei; 1,55 MB)
• EU – Wasserrahmenrichtlinie Bericht zur Bestandsaufnahme Bearbeitungsgebiet Neckar Teilbearbeitungsgebiet 47 (Kocher) mit Textband (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[5] [6] Vorlage:Toter Link/www.rp.baden-wuerttemberg.de (PDF-Datei; 499 kB)