Arte

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Iste articlo ye sobre l'arte como un medio d'expresión y comunicación; ta atros usos, se veiga Arte (desambigación).

O termin art[1] u arte procede d'o latín ARTEM. En l'Antigüedat se consideró l'arte como a pericia y manya en a producción de cualcosa. En a Modernidat, manimenos, empecipia a distinguir-se entre artesanía y bellas artes y entre artesán y artista. Asinas, l'artesán practica as artes utils, s'adedica a fer obchectos que tienen una clara utilidat. L'artista s'adedica a las bellas artes y os suyos obchectos u practicas tienen un carácter ornamental, exprisivo u de reflexión arredol d'a realidat social. En atras culturas ista distinción no existe.

A Gioconda de Leonardo da Vinci, 1503 - 1505. Olio sobre tabla de tremolín, 77 x 53 cm.

Os obchectos artisticos

As caracteristicas que definen a los obchectos artisticos son :

  • No son cosas utiles, en o sentiu de estar feitas con un fin purament pragmatico. Anque muitos tienen una utilidat, no ye a suya motivación prioritaria.
  • Son obchectos orichinals y unicos. Asinas, una copia d'un cuadro por mui bien feita que siga no sería una obra d'arte.

Teorías sobre l'arte

As prencipals teorías sobre l'arte, en son tres:

  • Formalismo: L'arte consiste en a combinación de colors, ringlas y plans, ecetra. Istas obras por un regular no cumplen un fin.
  • Exprisionismo: L'arte representa en as suyas obras as emocions y sentimientos d'o autor. L'artista tracta de representar una experencia emocional a traviés d'aparatacions y distorsions con a fin de intensificar-las. Un meyo de exprisionismo ye a musica.
  • Simbolismo: Teoría que se centra en a significación d'a obra. As sinyals esteticas se caracterizan por no estar referencials, ye dicir, no bi ha convencionalidat entre a sinyal y l'obchecto. Atra caracteristica ye que son iconos, ye dicir, bi ha semellanzas entre as propiedaz de l'obchecto. Expresan valors que contienen a sinyal mesma. Os pintors simbolistas emplegan colors vivos, ringlas gordas, y s'inspiran en temas literarios y relichiosos...

L'arte ta representar a realidat

  • L'arte puede servir ta representar a realidat u ta ofrir-ne una conoixencia diferent d'a que pueden ofrir-nos atras disciplinas como as ciencias.
  • L'arte representativo u fegurativo sirve ta representar flecas d'a realidat. Muitos filosofos y artistas han caducato que a función fundamental de l'arte ye a de remedar a la naturaleza .
  • L'arte sería una representación d'a realidat humana y servirba en muitos casos ta fer-nos conoixer realidaz que no conoixemos. Isto resulta mui polemico, hi habendo dos teorías concaradas:
    • O aislacionismo: apreciar a propia obra d'arte isolada d'atros factors.
    • O contextualismo: empara que a obra d'arte bi ha que considerar-la en o suyo contexto, en a bastida en a que se da.

Arte ta cambiar a sociedat

L'arte se da siempre en un contexto historico y social determinato. Diferents teorías:

  • L'arte por l'arte: L'arte tien o suyo sentiu y fin en sí mesma. Seguntes ista teoría l'artista ye belún dotato d'unas extraordinarias cualidaz creyativas y a suya prencipal obligación ye perfeccionar a suya obra. Ista teoría fue esfendida por bels romanticos alemans d'o sieglo XIX.
  • L'arte como fuerza social : Ye concarada con l'anterior, l'artista tien una gran responsabilidat social, y ha de estar-ie "embrecato" con o suyo tiempo. Ista teoría fue esfendida por os socialistas franceses d'o sieglo XIX y luego se extendió a atros países.

Arte como amostranza moral

A concepción moralista se basa en que l'arte ha d'estar a lo servicio d'a moralidat, y se arriba a considerar mesmo que ha de ser refusato tot arte que no prometa valors morals que se consideren aprofitables. O moralismo en l'arte se remonta a Platón (sieglo IV aC), ta o que as tres ideyas fundamentals a las que debe aspirar o ser humán son a de Polideza, Bondat y Chusticia, habendo-ie entre ellas una intima relación.

En l'actualidat sigue viva la polemica sobre os efectos morals de l'arte y sobre a lechitimidat u no de censurar l'arte por criterios morals y no esteticos.

As bellas artes

Los borrachos de Diego Rodríguez de Silva y Velázquez, 1629. Olio sobre estopazo, 165 x 227 cm.

Charles Batteaux (1474) estió lo inventor d'o termin "bellas artes", que aplicó orichinalment a danza, estretalla, musica, pintura y poesía, adhibindo-ie dimpués arquitectura y explicativa. Mas tardi, a lista penarba cambeos seguntes os diferents autors, que bi adhibirban u en quitarban artes.

Ricciotto Canudo, o primer teorico d'o cine, estió lo primer en calificar a o cine como lo seteno arte en 1911.

Actualment, se considera a siguient lista:

Beluns consideran atras artes en a lista, como a televisión, a publicidat u os vidiochuegos.

Disciplinas artisticas

Fallingwater house (u Casa d'a cascada), de Frank Lloyd Wright

.

Epocas

Arte prehistorico (Prehistoria).
Arte mesopotamico (IV milenio a.C).
Arte griego (Estilo artistico desembolicato por a cultura griega).
Arte celta (Alto u baixo sieglo IX antis de Cristo).
Arte romano (Dende lo sieglo III a.C. a lo sieglo V d. C.).
Arte iberico(Sieglos VI-IV antis de Cristo).
Arte paleocristián(Sieglos I a V).
Arte bizantín (Sieglo VI).
Arte astur.
Arte romanico (Europa, sieglos XI, XII y parti d'o XIII).
Arte gotico ( Dende o sieglo XIII dica o Renaiximiento).
Arte d'o Renaiximiento (Dende o sieglo XV dica o sieglo XVI).
Arte barroco (Dende o sieglo XVII y as primeras decadas d'o sieglo XVIII).
Arte d'o Sieglo XX.
Arte d'o Sieglo XXI.

Estilos artisticos

  • Fluxus.
  • Happening.
  • Videoarte.
  • Performance.
  • Arte pop.
  • Land Art.
  • Body Art.
  • Arte abstracto.
  • Arte interactivo.
  • De Stijl.
  • Exprisionismo.
  • Surrealismo.
  • Impresionismo.

Arte rechional

Arte africano (Manifestacions artisticas producidas por os pueblos de l'África subsahariana)
Arte chino
Arte musulmán (Estilo artistico desembolicato en a cultura chenerada por a relichión islamica)

Referencias

Bibliografía

  • (en) Eco, Umberto. Storia della bellezza . BOMPIANI, 2004, Barcelona. ISBN 45232497.

Se veiga tamién

  • Bellas Artes
  • Artes Marcials.
  • Anvista
  • Land Art: Arte d'a tierra y naturaleza

Vinclos externos