Río Tacho

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Tacho
Tajo - Tejo

Río Tacho en Lisbona.
Administración
Estaus{{{estaus}}}
Territorios Aragón
Castiella-La Mancha
Comunidat de Madrit
Extremadura
Portugal
Cheografía
Longaria1.006 - 1.008 km
Altaria d'o naixedero1.593 m
NaixederoFuent de García, Sierra d'Albarracín
DesembocaduraOceano Atlantico
Hidrolochía
Superficie d'a cuenca80.000 km²
Cabal meyano500 m³/s
Mapa

O Tacho (Tajo en castellano; Tejo en portugués) ye o río mas largo d'a peninsula Iberica. Ye situato en o centro-ueste d'a peninsula Iberica, trescruzando as comunitaz autonomas d'Aragón (naixedero) Castiella-La Mancha (curso meyo), Extremadura (curso meyo-baixo) y Portugal (curso baixo).

Naixe en os Monts Universals (comarca Sierra d'Albarracín, provincia de Teruel), a 1.600 metros d'altaria y desemboca en l'Oceano Atlantico cerca de Lisbona formando lo estuario de mar d'a Palla (en portugués Mar da Palha). A longaria total d'o río ye de 1.008 km, 816 en territorio espanyol, en una longaria de 47 km se fa servir de muga entre Espanya y Portugal, y recorre a resta de 145 km en Portugal.

Os prencipals afluents son o Jarama (con o suyo afluent o Manzanares), o Guadarrama, l'Alberche y l'Alagón por a dreita, o Guadiela, o Ibor y o Salor por a chucha. As prencipals poblacions por a on pasan son Aranjuez, Toledo, Talavera de la Reina, Cáceres, Alcántara, Santarém, Sacavém y Lisbona.

O puent mas largo sobre o río Tacho ye o puent Vasco da Gama[1] (en Lisbona, Portugal) con un total de 17,2 km, lo que fa que sía tamién o puent mas largo d'Europa.

Toponimia

En tiempos d'os romanos se deciba TAGUS y en a Edat Meya en algarabía u arabe hispanico se deciba نهر تاجوس Wadi Tacho (transliterando a letra chim con o digrafo ch). A G present en o hidronimo latín GALLICUM d'o río Galligo se convertió en Al-Challiq en as cronicas d'o periodo musulmán andaluz.

Seguntes David Lopes y Ramón Menéndez Pidal n'este caso a G latina ha pasado ta chim arabe como en atros casos:

Cosa que no ye estrania porque lo contrario ha esdeveniu: en arabe echipciano a chim arabe se pronuncia como una G.

En o desapareixito aragonés d'as comunidaz aragonesas s'escribiba Tajo d'alcuerdo con a representación d'o fonema africato xordo con grafía etimolochica. Por eixemplo en un texto de 1278 provinient d'a sinyoría d'Albarracín cuan Chuan Núnyez de Lara concede unas tierras a Domingo Pascual de Fridas:

vassallo de Santa Maria e sinyor de Albarracin, do e otorgo a vos Domingo Pascual de Fridas desde la Puerta de Molina entre amos los adarves fasta a fondón del adarve e par las casas do vos a Nava Seca por heredamiento, asín como vierten las aguas, asín como da la carrera hyxe de la vega de Tajo en angosto de..[2]

Fan mención d'a Vega de Tacho en aragonés en textos de zaguers d'o sieglo XIV relacionaus con o litichio territorial entre los concellos de Cuenca y Albarracín por la suya posesión[3].

Referencias

Bibliografía


Afluents d'o río Tacho
Marguin izquierdaGuadiela | Algodor | Ibor | Almonte | Salor | Sever | Sorraia
Marguin dreitaLa Hoz Seca | Cabrillas | Gallo | Ablanquejo | Cifuentes | Jarama | Guadarrama | Alberche | Tiétar | Alagón | Erjas | Pônsul | Ribeira de Nisa | Zézere | Alviela | Ocreza | Maior