Idioma búlgaru

El búlgaru (български език [ˈbɤ̞lɡɐrski ɛˈzik]) ye un idioma indoeuropéu de la rama eslava faláu en Bulgaria y en delles partes de Serbia, Moldavia y Ucraína por unos 9 millones de persones. En Macedonia del Norte fálase un dialeutu occidental del búlgaru.

български език
Faláu en
Faláu enBulgaria, Macedonia del Norte, Ucraína, Serbia, Rumanía, Grecia, Turquía, Moldavia, Albania y Rusia
Númberu de falantes
FalantesTipuAñu
9 000 0002014
Datos
Familiaidiomes eslavos meridionales
Sistema d'escrituraalfabeto búlgaro (es) Traducir, Bulgarian Braille (en) Traducir y alfabetu cirílicu
Reguláu porInstitute for Bulgarian Language (es) Traducir
Códigos
ISO 639-1bg
ISO 639-2bul
ISO 639-3bul
Mapa de distribución
Cambiar los datos en Wikidata

Forma parte col serbocroata y eslovenu del grupu de llingües eslaves meridionales. El búlgaru antiguu yera y aínda ye la llingua oficial de la Ilesia Ortodoxa.

Emplega l'alfabetu cirílicu.

Historia de la llingua

El desendolcu históricu del búlgaru pue dividise en dellos periodos:

  • Prehistóricu: protoeslavu. Duró fasta'l 860. Ye'l tiempu de les invasiones eslaves y de la misión de San Cirilu y San Metodiu.
  • Búlgaru antiguu (sieglos IX-XI): antiguu eslavu eclesiásticu. Los escolinos de los dos santos ortodoxos tornen la Biblia al eslavu.
  • Búlgaru mediu (sieglos XII-XV).
  • Búlgaru modernu (sieglos XVI-XIX).
  • Búlgaru actual.

El desendolcu del búlgaru carauterízase pola transición d'una llingua sintética a una analítica.

Fonética y fonoloxía

Les vocales:

AlfabetuIPAX-SAMPADescripciónAsemeyanza cola pronuncia asturlleonesa
и[i][i]frontal zarráu non redondeáumáquIna
е[ɛ][E]frontal medio-abiertu non redondeáupEnte
а[a][a]central abiertu non redondeáu
ъ[ɤ̞][@]central medio-posterior non redondeáuinterpretE
у[u][u]posterior zarráu redondeáumantU
о[ɔ][o]posterior medio-abiertu redondeáuOnde

Les consonantes:

Alfabetu cirílicuIPAX-SAMPADescripciónAsemeyanza cola pronuncia asturlleonesa
б[b][b]bilabial plosivaBlancu
бьо/бю/бя[bʲ][b']bilabial plosivaBiacu
в[v][v]llabiodental fricativaaVó (portugués)
вьо/вю/вя[vʲ][v']llabiodental fricativaaviar (portugués)
г[g][g]sonora velar oclusivaGalera
гьо/гю/гя[gʲ][g’]palatal oclusivaaGua
д[d][d]alveolar oclusivaDía
дьо/дю/дя[dʲ][d']sonora postalveolar oclusivaDio
ж[ʒ][Z]postalveolar fricativaJanela (portugués)
дж[ʤ][dZ]postalveolar africadaJack (inglés)
з[z][z]alveolar fricativacaSa (portugués)
зьо/зю/зя[zʲ][z’]alveolar fricativaas you (inglés)
к[k][k]velar plosivaCasa
кьо/кю/кя[kʲ][k’]palatal oclusivaQUién
л[l][l]alveolar aproximanteaLó (portugués)
льо/лю/ля[ʎ][L]palatal lateral aproximantevolume (inglés)
м[m][m]billabial nasalMano
мьо/мю/мя[mʲ][m']billabial nasalMieu
н[n][n]alveolar nasaleNantes
ньо/ню/ня[ɲ][J]palatal nasalcaÑón
п[p][p]billabial oclusivaParque
пьо/пю/пя[pʲ][p']billabial oclusivaPIoyu
р[r][r]alveolar vibrantecaRRu
рьо/рю/ря[rʲ][r']palatal vibranteRiestra
с[s][s]alveolar fricativacaSa
сьо/сю/ся[sʲ][s’]alveolar fricativaquioscu
т[t][t]alveolar oclusivaTechu
тьо/ тю/ тя[tʲ][t']postalveolar oclusivaTiesta
ф[f][f]llabiodental fricativaFalar
фьо/фю/фя[fʲ][f']sorda palatal labiodental fricativacaFiante
х[x][x]velar fricativaguaḤe; caJa (español)
ц[ʦ][ts]alveolar africadatsunami; nueTSe (nes Brañes altes)
цьо/цю/ця[ʦʲ][ts’]alveolar africadacuTSIellu (nes Brañes altes)
ч[ʧ][tS]postalveolar africadaCHina
ш[ʃ][S]postalveolar fricativapaisaXe

Frases corrientes

  • Здравей (zdravei) — hola
  • Здрасти (zdrasti) — hola (informal)
  • Добро утро (dobro utro) — bonos díes
  • Добър ден (dober den) — un bon día
  • Добър вечер (dober vecher) — bones tardes
  • Лека нощ (leka nosht) — bones nueches
  • Довиждане (dovijdane) — adiós
  • Как си (kak si) — ¿cómo tas?
  • Добре съм (dobre sum) — toi bien
  • Поздрави (pozdravi) — saludos
  • Благодаря (blagodarya) — gracies

Referencies

Enllaces esternos