Sikhismu
El sikhismu o sikhi (de Sikh, que significa discípulu o aprendiz) ye una relixón monoteísta orixinada nel sur d'Asia nel sieglu XV[1]. Les creyencies fundamentales de so inclúin la fe nún Dios Creador, la igualdá y xunidá de toa la raza humana, la prestación de axuda altruista al otru, la llucha pola xusticia social y la búsqueda d'una vida llevada con honestidá, tanto no que cinca al comportamientu como a la forma d'obtener los medios de subsistencia, en familia[2]. El sikhismu básase nes enseñances espirituales de Guru Nanak, el primer gurú[3], y los diez gurús socesivos. Con 25 millones de fieles en tol mundu, el sikhismu ye una relixón india espardida de magar la so fundación per tol planeta[4].
| Sikhismu | |
|---|---|
| relixón principal y estilu de vida | |
_in_Amritsar,_India.jpg) | |
| Historia | |
| Fundación | 1469 |
| Fundador | Gurú Nanak Dev Ji |
| Orixe del nome | guru-shishya tradition (en)  |
| Bolsa de valores | Movimiento Bhakti (es) |
 | |
Un sikh ye un discípulu del gurú. La filosofía sikh recueye l'absoluta necesidá de qu'un individuu seya siempres guiáu por un gurú pa que pueda progresar nel camín espiritual que lu ha llevar al conocimientu divinu. Tres de la muerte del décimu gurú, Guru Gobind Singh, el llibru Guru Granth Sahib convirtióse na personificación del gurú eternu y impersonal, y les pallabres recoyides nelli sirven como guía espiritual pa los fieles sikhs[5].
El sikhismu considera que la vida espiritual y la secular tán interconectaes[6]. Guru Nanak estableció'l sistema del Langar, o cocina comunitaria, pa amosar la necesidá de compartir y de qu'hubiera igualdá ente toles persones[7]. Los sikhs tamién creen que toles tradiciones relixoses son igualmente válides y capaces d'allumar a los sos seguidores; poro, rechacen la práutica del proselitismu, y tamién la pretensión de cualesquier relixón de tener el monopoliu de la Verdá Absoluta[8]. Guru Nanak predicaba la necesidá de compartir colos otros, de ganase honradamente la vida ensin abusar de nenguén y de meditar sobre los nomes de Dios. Pa elli, vivir una vida "activa, creativa y práutica" de "sinceridá, fidelidá, autocontrol y pureza" ye daqué que ta perriba n'importancia de la verdá metafísica, y el home ideal ye'l que "establez una xunión con Dios, conoz la so Voluntá y comportase acordies con Ella"[9]. Guru Hargobind, el sestu gurú, dexó afitao que lo espiritual (Piri) y lo políticu/temporal (Miri) coesisten[10].
El sikhismu recibió, nos sos oríxenes, la influyencia del movimientu Bhakti[11], y dempués foi espardiéndose nuna dómina na que la rexón taba dominada pol Imperiu mogol. Dos de los gurús sikhs, Guru Arjan y Guru Tegh Bahadur, foron torturaos y asesinaos polos mogoles tres de refugar convertise al Islam[12]. La persecución relixosa polos musulmanes orixinó la creación de la Khalsa (los "puros"), la comunidá de tolos sikhs iniciaos, un movimientu que trabaya pa poder prauticar la relixón en llibertá[13]. Espérase d'un sikh qu'encarne las cualidaes d'un santu-soldáu, que controle los nomaos "cinco lladrones", les mayores debilidaes de la condición humana que pueden llegar a robá-y l'alma (lluxuria, ira, avaricia, inorancia y soberbia) y que las faga afuxir practicando les nomaes "cinco virtúes" (sinceridá, compasión, contención, disciplina y contemplación).
