Isaac Newton

Nel so tratáu nomáu Principa desplíquense les tres lleis de la Dinámica o Lleis de Newton, nes que Newton desendolca'l movimientu de los cuerpos asina como los sos efeutos y causes. Estes lleis son:

• La primer Llei de Newton o Llei de la inercia

"Tou cuerpu caltendráse nos sos estaos de reposu o movimientu uniforme y rectilliniu a nun ser que seya angariyáu por fuercies impreses a camudar el so estáu."

Con esta llei, Newton afita qu'un cuerpu sobro'l que nun actúen fuercies estrañes (o que les qu'actúen anúlense ente elles) caltendráse en reposu o moviéndose a velocidá constante.

Esta idea, que yá fuera enunciada por Descartes y Galileo, suponía frañer cola física aristotélica, según la qu'un cuerpu namái se caltenía en movimientu mentanto actuara una fuercia sobro él.

• La segunda Llei de Newton o Llei de la interaición y la fuercia

"El cambéu de movimientu ye proporcional a la fuercia motriz impresa y ocurre según la llinia reuta a lo llargo de qu'esa fuercia s'imprime"

Esta llei desplica les condiciones necesaries pa camudar l'estáu de movimientu o reposu d'un cuerpu. Según Newton estes modificaciones namái tienen llugar si se produz una interaición ente dos cuerpos, entrando o non en contautu (por exemplu, la gravedá actúa ensin qu'heba contautu físicu). Según la segunda llei, les interaiciones producen variaciones nel momentu llinial, a razón de

${\displaystyle {\vec {F}}={\frac {d{\vec {p}}}{dt}}}$

Siendo ${\displaystyle {\vec {F}}}$ la fuercia, ${\displaystyle d{\vec {p}}}$ la derivada del momentu llinial, ${\displaystyle {dt}}$ la derivada del tiempu.

La segunda llei pue resumise na fórmula

${\displaystyle {\vec {F}}={m}{\vec {a}}}$ ,

siendo ${\displaystyle {\vec {F}}}$ la fuercia (midida en newtons) qu'hai d'aplicar sobro un cuerpu de masa m pa provocar una aceleración ${\displaystyle {\vec {a}}}$ .

• La tercer Llei de Newton o Llei d'aición-reaición

"Con toa aición asocede siempres una reaición igual y de sen contrariu; les aiciones mutues de dos cuerpos siempres son iguales y empobinaes en senes opuestos"

Esta llei refléxase constantemente na natura: la sensación de dolor que se siente al golpiar una mesa, darréu que la mesa exerce una fuercia sobre ún mesmu cola mesma intensidá; el puxu qu'algama un nalador al exercer una fuercia sobro'l borde de la piscina, siendo la fuercia que lu emburria la reaición a la fuercia qu'él fixera previamente...

La gran obra de Newton venía a poner fin a la revolución científica entamada por Nicolás Copérnico (1473-1543) y entamaba un periodu d'enfotu ensin llendes na razón, estensible a tolos campos del conocimientu.

• Method of Fluxions (1671)
• Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (1687)
• Opticks (1704)
• Arithmetica Universalis (1707)

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Isaac Newton.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Isaac Newton .
• «Isaac Newton». en Find a Grave. (n'inglés)
• Obres d'Isaac Newton nel Proyeutu Gutenberg