Mirvari çayı deltası
Mirvari çayı deltası (çin. 珠江三角洲) — Çjuzsyan çayının aşağı axarında, estuaridə yerləşən delta. Delta erstuaridən şərqdə qərarlaşır. Delta çayın Cənubi Çin dənizinə töküldüyü hissədə meydana gəlir. 1970-ci illərdə Kommunist idealogiyalı Çinn iqtisadiyyatda liberaliszm xəttini götürür. Bunun nəticəsində delta ərazisində iri mərkəzlər təşkil olunur. Bölgə Çinin materik hissəsinin ən inkişaf etmiş bölgəsinə çevrilir. Çin hökumətinin planlarında Quançjounun sənaye potensialı ilə Honq Konqun iqtisadi gücünü artırmaq olur. Bu məqsədlə bölgəyə xarici investorları cəlb edir. Burada Lanlau və Honkonq kimi nisbətən iri adalar mmövcuddur. Ərazisi orta dağlıqdır.
Yerləşmə və demoqrafiya
Mirvari çayı deltası ərazisinə Quandun vilayətinin 9 prefekturası daxildir. Burada aşağıdakı şəhərlər yerləşir:Quançjou, Şençjen, Cunquan, Çjuxay, Çjunşan, Szyanmen və Çjanosin. Bura həmdə Çin Xalq Respublikasının xüsusi inzibati rayonlarından olan Makao və Honkonq yerləşir. Regionda 200-ci il məlumatına görə 40,8 mln insan yaşayır.
Coğrafi baxımdan Makao və Honkonq bu rehiona aid olmasa da, mədəni və iqrisadi baxımmdan bu regiona aiddir.
| Çəhər | ərazi km² | əhali 2008[1] |
|---|---|---|
| Quancjou | 7 434 | 10 045 800 |
| Şençjen | 1 953 | 8 615 500 |
| Honkonq | 1 104 | 7 055 071 |
| Dunquan | 2 465 | 6 947 200 |
| Foşan | 3 848 | 5 923 300 |
| Syazmen | 9 541 | 4 126 400 |
| Çjunşan | 1 800 | 2 510 000 |
| Çjuxay | 1 688 | 1 454 400 |
| Makao | 21 | 552 000 |
| Ümumi | 29 854 | 47 229 671 |
Region iqtisadiyyatı
1979-cu ildən həyata keçililən islahatlardan sonra Mirvari çayı deltası bütün Çinin ən dinamik inkişaf edən regionlarından biridir. 1980-ci ildə regionda ÜDM 8 milyard dollar olduğu halda 2000-ci ildə bu rəqəm 89 milyarda çatmışdır. Bura yatlırılan investisiyanın 50 % çoxunu xarici investorlar bölgəyə gətirmişlər. Bura qolunlan investisiyanın 40 % Mirvari deltası regionuna qoyulur.
Mirvari deltasının quru sahəsi Çinin ümumi ərazisinin 0,4 %, ümumi əhalisinin 3,2 %, ÜDM isə 8,7 % təşkil edir.
Mirvari deltası dünyanın elektronika, oyuncaq, geyim və tekstil, plastik məmulatlar və digər məhsulların istehsalına görə yerlərdən birini tutur. Burada Çin iqtisadiyatının üç ticarət dövriyəsi zonalarından biri yerləşir.
Ətraf mühit
Mirvari çayı deltas olduqca pis vəziyyətdə olan ekologiyaya sahibdir. Burada təkcə onu demək olar ki, kanalizasiya sistemi burada əhalinin artması və sənaye müəsisilələrinin tez bir zamanda çoxalmasını izlətə bilmir. Deltanın böyük hissəsi zavodlardan qalxan tüstü ilə örtülü olur.
Suyunun ekoloji vəziyyəti Çin delfinlərinin populyasiyası üçün böyük təhlükə yaradır[2].
Dünya bankı 22 mart 2007-ci ildə Çin Xalq Respublikasına bu məsələlərin həlli üçün 96 mln $ ayırmışdır[3].
Həmçinin bax
- Yansızı deltası
İstinadlar
Mənbə
- Business in Pearl River Delta (ing.)
- Images from Scientific Visualisation Studio at NASA (ing.)
- Rayonun xəritəsi Arxivləşdirilib 2003-08-04 at the Wayback Machine (ing.)