Бәб (шиғыйлыҡ)

Бәб (ғәр. باب‎ — «ҡапҡа»; фарсыларға фарс. باب һәм төркиҙәргә инеп киткән; рус. Баб) — шиғыйҙарҙа рухи дәрәжә, ғәҙәттән тыш белем эйәһе титулы, «Белем ҡалаһы» хәҙисенә ҡайтып ҡала^[1] :

Мин [Мөхәммәт пәйғәмбәр] — белем ҡалаһы, ә Али [имам] — уның ҡапҡаһы

Мәғәнәһе

Төрлө ваҡытта һәм шиғыйлыҡтың төрлө тармаҡтарында термин яҡын, әммә айырылып торған мәғәнәләргә эйә булған:

Исмәғилилектә бәб иерархияның дүртенсе кимәлендә тора (Пәйғәмбәрҙән, әсәстән һәм имамдан һуң);
Фатимиҙар ваҡытында имамдың төп тыңлаусыһы, имам күрһәтмәләре буйынса дини сәйәсәт алып барған, вәғәзселәр башлығы («хужа») булған. Йыш ҡына вәзир вазифаһын алып барған;
нүсәйриҙәрҙә бәб — мәндән, исмдән һуң иерархияның өсөнсө кимәлендә;
друздарҙа термин Ғаҡыл терминына ҡарата ҡулланыла, ул иерархияла илаһтан һуң беренсе булған. Хәмзә ибн Али ул үҙен «бәб» тип атаған;
ун ике имамсы шиғыйҙарҙа — күп варианттарҙа Бәб термины имамға ҡарата ҡулланыла, имам аша белем, бәрәкәт алыу һәм доға ҡылыу өсөн Аллаһҡа үтә алыу мөмкинлеген аңлата;
имамиҙарҙа термин имам вәкилдәрен билдәләү өсөн ҡулланыла^[2];
XIX быуатта шәйхиҙәрҙең бер өлөшө Әхмәт әл-Әхсәи һәм Ҡәзим Рәштиҙе имамға ҡапҡа рәүешендә ҡарай башлаған, шул рәүешле бәбселек барлыҡҡа килгән.

Иҫкәрмәләр

Әҙәбиәт

BĀB (1) Архивная копия 2016 йылдың 12 февралендә өфөлә Wayback Machine. // Ираника Энциклопедияһы. (инг.)

Был тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.

[1]

[2]