Вишневые тауы
Вишневые тауы (Сейәле тауҙар) — Көньяҡ Уралда Силәбе өлкәһенең төньяғында, Кәҫле районында урынлашҡан тау массивы. Урта Урал тау системаһына ҡарай (А. К. Матвеев буйынса).
| Вишневые тауы | |
| Дәүләт |  Рәсәй[1] |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмек | Силәбе өлкәһе[2] |
| Диңгеҙ кимәленән бейеклек | 576 метр |
| Оҙонлоҡ | 10 km |
 | |
| Вишнёвые горы | |
|---|---|
| Характеристики | |
| Барлыҡҡа килгән ваҡыты | рифей[3] |
| Оҙонлоғо | 10 км |
| Бейек нөктәләре | |
| Иң бейек түбәһе | Вишнёвая |
| Абсолют бейеклеге | 576[4] м |
| Урынлашыуы | |
| 55°57′31″ с. ш. 60°37′14″ в. д.HGЯO{{#coordinates:}}: нельзя иметь более одной первичной метки на странице | |
| Ил | |
| РФ субъекты | Силәбе өлкәһе |
| Тау системаһы | Урта Урал |
Географияһы
Тауҙар меридиан йүнәлешендә һуҙылған һәм яҡынса 10 км-ға һуҙыла. Массив Урал аръяғы тигеҙлегенә килеп терәлгән көнсығыш тау алдары зонаһына ҡарай ҡарай. Вулкан атылыу һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килгән һәм метаморфик тау тоҡомдардарының 136 км-ға һуҙылған антиклиналь комплексының бер өлөшө, тап төньяҡ осо булып тора. Был антиклиналь Вишневые тауҙары районында көнсығышҡа табан эйелә биреп[5][6] төньяҡҡа ҡарай барып сума.
Массив көнбайышта Аракүл, Оло һәм Кесе Ҡаған күлдәре менән, көнсығышта —Илашты (Силач) , Һуңкүл ( рус. Сунгуль) Кирете (рус. Киреты ) күлдәре , төньяҡта — Вязовка һәм көньяҡта Мауыҡ (рус. Маук ) йылғалары менән сикләнә. Айырым тау түбәләренең үҙ атамалары бар, мәҫәлән Сейәле (Кобелиха), Булдым[7], Ҡарауай (Каравай), Еремиха[8]. Вишневые тауының төньяҡ-көнсығыш битләүендә ҡала тибындағы Вишневогорск[9] ҡасабаһы урынлашҡан
Геология
Тау массивының нигеҙен гнейстар, һәүерташтар, амфиболит һәм кварциттартарҙан торған ҡатламдар тәшкил итә . XX быуат башында уҡ урындағы нефелинсиениты быяла һәм керамика етештереү сығанағы булараҡ ҡарала башлай.
1926 йылда Курочкин үҙәнендә (Курочкин лог) тигән урында күпселек өлөшөн ялан шпаты тәшкил иткән ҡеүәтле миаскит пегматиты юлаҡтары табыла.
1929-31 йылдарҙа Рукавишников Ф.И. һәм Амеландов А.С. тарафынан табылған ялан шпаты ятҡылыҡтары 10 йыл самаһы дауамында ҡулланышҡа сығарыла.Аҙаҡ 1968 йылдан яңынан сығарыла башлай.
1940-сы йылдарҙа М. Г. Исакова һәм А.А.Иванов сәнәғәт ойошторорлыҡ күләмдә пирохлор ятҡылыҡтары асыла. Һөҙөмтәлә Вишневогорск руднигы барлыҡҡа килә. (артабан Вишневогорск руда етәкселеге, хәҙерге ваҡытта ОАО «Вишневогорский ГОК» тип атала).
Тауҙарҙа 130-ға яҡын минералдар табылған.Күбеһе шуға тиклем ғалимдарға бөтөнләй билдәле булмаған. Минералог В. И. Крыжановский Курочкин үҙәнендә табылған яңы минералға тау хөрмәтенә вишневит тигән атама бирә. Тау тоҡомдарында ике тиҫтәнән ашыу файҙалы ҡаҙылмалар төрө бар: вермикулит, ниобий, цирконий, гафний, һирәк ер элементтары , уран, торий, ильменит, ялан шпаты, нефелиндан, корунд, алтын һәм башҡалар.[10][11].
Атамаһы
Элек тау Вишенный тип аталған булған. . Н. К. Чупинаның һүҙлегендә тауҙың атамаһы ошолай тип нигеҙләй:
Сейәле тауҙың бөтә һөҙәклектәрен, башлыса урманһыҙ көньяҡ-көнсығыш ҡабаҡтарын бары тик ҡырағай сейәлектәр генә ҡапланған.Сейәлектәр саҡрымдарға һуҙыла... Бында август башынан йөҙҙәрсә, хатта меңәр бот емеш йыялар.
Иҫкәрмә
Һылтанмалар
- Вишнёвые горы. Избранные находки минералов. // geo.web.ru. Дата обращения: 19 май 2013.
- «Вишневогорск тураһында»/сайтында мәҡәлә Вишневогорский төркөмө Көньяҡ Урал сауҙа-сәнәғәт палатаһы
- «Вишневогорск»/сайтында мәҡәлә «көньяҡ урал тарихы» әҙәби-аналитик төркөмө «Раритет»
- Потанинский вермикулитовый карьер, тауҙар потанин, массив вишневогорский, Каслинского районы, Силәбе өлкәһе, көньяҡ уралда, Россия
