Филология
Филоло́гия (бор. грек. φιλολογία, «һүҙгә һөйөү») — телдә һәм әҙәби ижадта сағылыш тапҡан халыҡ мәҙәниәтен өйрәнеүсе фәндәр[1].
| Филология | |
 | |
 Филология Викимилектә |
В. Даль һүҙлегендә «филология» (грек. һүҙгә һөйөү) — юҡҡа сыҡҡан боронғо телдәрҙе өйрәнеүсе фәне; тере телдәрҙе өйрәнеү — лингвистика. Лингвистика мотлаҡ филология даирәһенә инә тип әйтеп булмай: берҙән, лингвистика шөғөлө текстарҙы тикшереү генә түгел, икенсенән, мәсьәләнең культурологик яғына ҙур иғтибар бирмәй (тел менән мәҙәниәт бәйләнеше мөһим лингво-философик проблема булыуына ҡарамҫатан); филологияға ингән башҡа фәндәргә ҡарағанда лингвистика теүәл фәндәргә яҡыныраҡ тора. Рәсәйҙә лингвистика (шул иҫәптән дөйөм тел белеме) филология факультеттарында өйрәнелә; Көнбайыш Европала һәм Америкала филологияға боронғо телдәрҙе (классик филология) һәм урта быуат текстарын өйрәнеү инә, ә телдәрҙе, айырыуса тел теорияһын өйрәнеү айырым фән булып һанала
.
Рәсәйҙә филология тарихы
Рәсәйҙә филология — телтураһындағы фәндең сағыштырмаса йәш тармағы. «Филология» һүҙен М. В. Ломоносов бөтөнләй ҡулланмай, ләкин В. К. Тредиаковский уны былай аңлата: «…полуденного солнца яснее, что вся вообще филология … самою вещию есть токмо что элоквенция», которая «управляет, умножает, утверждает…, повсюду сияет и объединяет все науки и знания, ибо все они токмо чрез элоквенцию говорят»[2].
Телгә ҡағылышлы фәндәр Рәсәйҙә XIX быуат уртаһында ғына филология фәндәре тип йөрөтөлә башлай. Тәүҙә Санкт-Петербург университетындағы факультетҡа тарих-филология факультеты тигән атама бирелә (1850 йылға тиклем ул тарих һәм тел фәндәре факультеты тип йөрөтөлә), һуңыраҡ К. П. Зеленецкий «Введение в общую филологию» (1853) китабын яҙа. Тик был ваҡиғалар аҙ һанлы тикшеренеүселәргә генә ҡағыла, ә филологияны халыҡ араһында популярлаштырыу һәм фән ҡаҙаныштарын таратыу А. А. Хованский редакцияһында сыҡҡан «Филологические записки» журналына бәйле, 1879 йылда Варшавала «Русский филологический вестник» журналы нәшер ителә башлағансы, «Филологические записки» оҙаҡ ваҡыт ошо йүнәлештәге берҙән-бер журнал булып ҡала.
Филология тармаҡтары
- Классик филология:
- Иҫке Ғәһед әҙәбиәте
- византинистика
- гебраистика
- классик филология
- грецистика (нем.)баш.
- латинистика (нем.)баш.
- этрускология
- урта быуаттар әҙәбиәте
- Хәҙерге филология
- американистика (Төньяҡ Америка халыҡтары филологияһы)
- латиноамериканистика (нем.)баш. (Үҙәк һәм Көньяҡ Америка)
- англистика
- балканистика (шул иҫәптән албанистика, болгаристика, македонистика һәм сербистика)
- балтистика (нем.)баш.
- германистика
- кавказоведение (в том числе абхазоведение, арменистика и картвелология)
- кельтология
- новогрецистика (нем.)баш.
- романистика
- славистика
- скандинавистика (нем.)баш.
- финно-угроведение (в основном феннистика)
- Востоковедение, азиатские исследования и африканистика
- филология древних языков Ближнего Востока (в том числе ассириология)
- арабистика
- арменистика
- африканистика
- эфиопистика (нем.)баш.
- дравидистика (нем.)баш. (дравидология)
- египтология
- индология
- иранистика (в том числе таджиковедение)
- иудаика
- тюркология (в том числе османистика и хакасоведение)
- филология малых народов Севера (североведение; в том числе якутоведение и юкагироведение)
- монголоведение
- корееведение
- синология (китаистика)
- тибетология
- филология Юго-Восточной Азии (в том числе вьетнамоведение и таистика)
- японоведение
- Филология Австралии / Океании
Ҡарағыҙ
- Искусственный язык
- Литературоведение
- Мёртвый язык
- Степени сохранности языков
Иҫкәрмәләр
Әҙәбиәт
 | Филология Викимилектә |
|---|---|
 | Филология Викияңылыҡтарҙа |
- Фрейнд В. Предмет и задачи филологии // Филологические записки. — Воронеж, 1881. — Вып. 3.
- Лихачев Д. С. Письма о добром. — СПб., 1999. — С. 171—172.
- Лихачев Д. С. Письма о добром и прекрасном. — М., 1985. — С. 195—203.
- Аверинцев С. С. Филология // Лингвистический энциклопедический словарь. — М., 1990.
- Сильницкий Г. Г. Филологические опыты. — Смоленск: ФГУ ЦНТИ, 2010
- Штайн К. Э., Петренко Д. И. Филология: История. Методология. Современные проблемы 2017 йыл 13 ғинуар архивланған.. Учебное пособие. — Ставрополь: СГУ, 2011. — 916 с.
- Штайн К. Э., Петренко Д. И. Филология: Школы и направления: Хрестоматия 2017 йыл 13 ғинуар архивланған.. — Ставрополь: «Дизайн-студия Б», 2014. — 890 с.
- Концепция 2000: Концепция образовательной области «Филология» в 12-летней школе // Русский язык в школе, 2000, № 2.
- Онлайн библиотека филолога E-Lingvo.net 2020 йыл 8 август архивланған.
- Gruppo04 — Index of useful web-resources for philological and comparative literary studies(недоступная ссылка — история, копия)
- Языковой остров. Филологический портал. 2022 йыл 9 сентябрь архивланған.
- Русский филологический портал
- Сайт российских студентов-филологов 2019 йыл 7 ғинуар архивланған.