Island

Island (amtli: Republik Island, isländisch:. Lýðveldið Ísland; vgl. mhd. îs und isländisch: ís – Eis) is mid ebba 103.000 Quadratkilomeda (Landflächn: 100.250 km², Wossaflächn: 2750 km², mid Fischareizone 758.000 km²) nochm Vaeinigtn Kinereich da flächnmasse zwoatgräßte Inselstood vo Eiropa. De Haptinsl is de gräßte Vuikaninsl vo da Wejd und ligt knapp außauhoi vom neadlichn Polarkroas. Island is a Mitglied vo da EFTA, vom Eiropäischn Wiadschaftsraum, vom Noadischn Rood sowia a Grindungsmitglied vo da NATO.

AmtsspracheIsländisch
HauptstadtReykjavík
StaatsoberhauptGuðni Th. Jóhannesson
RegierungschefBjarni Benediktsson
Fläche103.125 km²
Einwohnerzahl399.189 (2024)
Bevölkerungsdichte3,87 Einwohner pro km²
Bruttoinlandsprodukt nominal (2023)[1]30 570 Mio. US$ (109.)
Brutto­inlands­produkt pro Einwohner63.830 US$ (4.)
Index der menschlichen Entwicklung(3.) 0,959
WährungIsländische Krone
National­hymneLofsöngur
Nationalfeiertag17. Juni
ZeitzoneUTC±0
Kfz-KennzeichenIS
Internet-TLD.is
Telefonvorwahl+354
Log vo Island zu Kontinentaleiropa
Log vo Island zu Kontinentaleiropa
Log vo Island zu Kontinentaleiropa
Log vo Island im Nordatlantik
Log vo Island im Nordatlantik
Log vo Island im Nordatlantik
Vorlage:Infobox Staat/Wartung/NAME
Vorlage:Infobox Staat/Wartung/BILD3

De 336.060 Eihwohna (Juni 2016) lemand im am dinnstn bsiedltn Land vo Eiropa. Iba 60 Prozent vo da isländischn Bväikarung konzendriand se auf de Haptstodregion vo Reykjavík.

Geographie

Island (Island)
Keflavík
Borgarbyggð
Ísafjörður
Sauðárkrókur
Akureyri
Fljótsdalshérað
Árborg
Hvannadalshnúkur
GRÖNLANDSEE
Þórisvatn
Breiðafjörður
Faxaflói
Húnaflói

Geographisch ghead Island zu Nordeiropa, geologisch gseng zu Eiropa und Noadamerika, geopolitisch zu de Nordischn Lända und kuituaräi zu Nordwesteiropa.

Da Inslstood befindt se sidestle vo Grönland. Noadestle ligt d Insl Jan Mayen, estle davo ligt Norwegen, sidestle lingand de Färöer, Groußbritannien und Irland.

Zwischn Grönland und Island ligt de Dänemarkstross. Neadle vo Island ligt de Grönlandsee, estle as Eiropäische Noadmeer oda „Noadpolaarmeer“, olle zwe hand Nebenmeera vom Arktischn Ozean. Im Sidn fangd da Noadadlandik o.

D Flächn vo Island bedrogt 103.125 km², davo hand 100.329 km² Landflächn und 2796 km² Wossaflächn. Da längste Fluss is de Þjórsá mid ebba 230 km. De hächste Erhebung vo da Insl ist da Hvannadalshnúkur mid 2110 m. De Küstnläng belauft se auf ebba 4.970 Kilomedda.[2]

Geologie

Island und der Mittelatlantische Rücken

Island ligt aufm Middladlantischn Bugl und damid auf da Noadamerikanischn und auf da Eurasischen Blattn.De Blattngrenzn ziangand se diagonal iba de Insl. De Blattna dreimand im Joa um de 2 cm aussananda. A Mantelplume unda da Insl, da Island-Plume, soagt midm Vuikanismus fiaran ständign Nachschub vo gschmoizne Gstoana ausm Innern vo da Erdn, desweng bricht de Insl a da Mittn ned aussananda. De aktivn Vuikan in Island hand in ebba 30 Vulkansysteme eisodiad.

Island is a de Eiszeitn fast ois Ganze vagledschad woan. Noch arana weaman Periodn auf da Insl is amoi fast gletschafrei gwen, bis voa 1000 Joa ogfangd hod wieda käida zum wean. Heind bedeckand Gletscha wieda 11,1 Brozent vo da Landesobaflächn vo Island. Da Gletscha midm gresstn Eisvolumen vo Eiropa is da Vatnajökull. Sein Eiskappn is ganze 1000 m dick.

Landschaftsbuidl

De Landschaft is duachn Vuikanismus und duachn Wossareichtum stoag prägt. So gibts an Haufa, zum Teil aktive Vuikan, Fliss, Seen und Wossafäll. Davo is da Dettifoss da energiereichste Wossafoi Eiropas, vom Wossavolumen pro Sekundn × Foihähn her gseng. As Isländische Hochland im Zendrum vo da Insl buidt a Periglazial-Wüstn und is fast ganz unbewohnt. A Haufa vo Gletscha deand as Gsicht vo da Insl prägn.

De Gstod am Bereich vo de isländischn Fjord is stoag zfuacht. Nema da Hauptinsl gibts mehrane gleanane Insln. Island ist gscheid dinn bsiedlt: Auf 40 km² gibts am Schnied grod um de zwoa bis vier Heisa.

Klima

Vík í Mýrdal, da rengreichte Bloz Islands aussahoi vom Vatnajökull

As Klima is ozeanisch koid prägt, vom relativ woama Irmingerstrom (5 °C) an da sidlichn Kistn und vom koidn Grönlandstrom a da Noadost- und Sidwestkistn. De Niadaschlaag bedrongand bis zu 2000 mm im Joa a de Niadarunga im Sidn und bis zu 4000 mm aufm Vatnajökull. De gringste Niadaschlogsmenge findt ma a de Hocheema im Noadn vo Island (unda 600 mm).[3]

Wegam woama Goifstrom is as Klima in Island mäida ois in andane Regiona in dene Breangrod. De Winda hand vagleichsweis mäid und de Summa eha käida. A de letztn Joazehnte mocht se oba de globale Erwärmung duach an leichtn Ostieg vo de Duachschniedstemparaduan bemerkboa, wos a am Rickzug vo oazäine Gletschazunga bis hi zum oschmäinz vo gleanane Gletscha (zum Beispui da heind vaschwundne Ok-Gletscha) zum seng is. Am weaman is in Island a da Zeid vo Mitte Juni bis Ende August/Mitte Septemba.

De gringstn Niadaschlag foind in Island a de frian Summamaanad, obwois do grouße lokale Undaschied gibt. Im Noadostn is eha a weng druckana, wei se de Woikn oft amoi ibam 8100 km² groußn Gletscha Vatnajökull ausrengand. A de Sunnascheindaua is desweng a da Natt vom Sää Mývatn häha ois in andane Regiona vom Land. Bei Noadwind is da Effekt umdrahde: Am Noadn dromad rengand se de Woikn aus und a de Regiona im Sidn is Woam und d Sunn scheind (schau a Föhn).

Island im Winda, aufgnumma vom NASA-Satellitn Aqua am 28. Januar 2004


Monatliche Durchschnittstemperaturen und -niederschläge für Reykjavík
JanFebMärAprMaiJunJulAugSepOktNovDez
Max. Temperatur (°C)1,92,83,25,79,411,713,313,010,16,83,42,2Ø7
Min. Temperatur (°C)−3,0−2,1−2,00,43,66,78,37,95,02,2−1,3−2,8Ø1,9
Niederschlag (mm)896462564242505667947879Σ779
Sonnenstunden (h/d)0,81,93,64,76,25,25,55,04,22,71,30,3Ø3,5
Regentage (d)13,312,514,412,29,810,71011,712,414,512,513,9Σ147,9
T
e
m
p
e
r
a
t
u
r
1,9
−3,0
2,8
−2,1
3,2
−2,0
5,7
0,4
9,4
3,6
11,7
6,7
13,3
8,3
13,0
7,9
10,1
5,0
6,8
2,2
3,4
−1,3
2,2
−2,8
JanFebMärAprMaiJunJulAugSepOktNovDez
N
i
e
d
e
r
s
c
h
l
a
g
89
64
62
56
42
42
50
56
67
94
78
79
 JanFebMärAprMaiJunJulAugSepOktNovDez

De Gschichd vo Island

Heid nimmd ma o, daß da Enddegga vo Island da Wíkinga Garðar Svavarsson wor. Dea wo 870 af Island an Winta zuabrochd hod ond d Insl Garðarsholmur, aiso noch eam sejbst, gnennd hod.

D Landnahm duach noawegische Wikinga aba aa Kejtn vo de Bridischn Insln hod donn im 9. Joarhunderd begunna.

Im Joar 1000 hod s Althing in Þingvellir d Onnohme vom Kristndum bschlossn.

Island is am 17. Juni 1944 a unabhängigs Lond worn.

Städd

Blick iwa Reykjavík

Rund 93 % vo da isländischn Bevejkarung hom Mitte 2008 in Städdn glebt, alloa etwa 200.000 vo insgsamt 317.593 Eihwohnan vom Land in da Haptstod Reykjavík (Stand 1. Dezemba 2009).

Gräßte Gemoandn

Island hod 78 Gmoana, de gräßtn davo san:

GmoanEihwohna
(1. Dezemba 2007)
Reykjavík ¹117.721
Kópavogur ¹28.561
Hafnarfjörður ¹24.839
Akureyri17.253
Reykjanesbær13.256
Garðabær ¹9913
Mosfellsbær ¹8147
Árborg7565
Akranes6345
GmoanaEihwohna
(1. Dezemba 2007)
Fjarðabyggð5111
Fljótsdalshérað4073
Seltjarnarnes ¹4428
Skagafjörður4027
Vestmannaeyjar4040
Ísafjarðarbær3963
Borgarbyggð3742
Norðurþing2970

¹ Ballungsram Reykjavik

De Leit

De Sproch

De Islända sprechan d Isländische Sproch, d Omdssproch is aba ned; des kimmt da her, daß ma nia an Bedarf zur Sprochregelung gsehn hod. D Sproch stommd aas da Oidnordische Sproch und hod se wega da geogrophischen Log a poar sproch-historische Eignheidn bewohrn kenna z. B. da Buachstob Þ ond þ, dea wo vo de geamanischn Runen obstommd. Aign is aa de Islända eah Sprochpurismus, dea voaoim draaf aas is, Weadda vo ondre Sprochn zum asetzn. De modeanan Islända san aa no in da Lage Texde vo da Zaid da isländische Landnahm Literatua. S Isländische gheat zam mid da Färeeschen Sproch und am noawegischn Nynorsk zu de westnoadischen Sprochn.

D Medien

Rundfunk

Z´Island hams an staatlichn Radiosender und 13 private. Bei drei davo gehts um religiöse Themen.

Feansehn

In Island hods oan effentlichen ond siem privade Senda.

Zeidunga

Renommierde Zeidunga in Island san:

Morgunblaðið, Fréttablaðið, 24 Stundir, Dagblaðið Vísir.

Beleg

Im Netz

65° N, 18° W