Ардовік

На працягу ардавіцкага пэрыяду паступова адбывалася марская трансгрэсія, у выніку якое ўзровень мора дасягнуў найвышэйшых паказчыкаў у фанэразоі. На кантынэнтах актыўна дзейначалі вульканы. Паўднёвыя кантынэнты па-ранейшаму былі аб’яднаныя ў Гандвану. Два іншыя кантынэнты — Паўночная Амэрыка й Балтыя — набліжаліся адно да аднога, у зоне іх набліжэньня ішло каледонскае гораўтварэньне. Сыбір жа рухалася ў паўночным кірунку. Амаль ўсё паўночнае паўшар’е займаў акіян Панталяса.

• 
  Кварцытавыя скалы ў Гішпаніі
• 
  Ардовіцкія вэртыкальна-слаістыя скалы ў Аргентыне
• 
  Мапа каледонскага гораўтварэньня

У ардовіцкі пэрыяд ужо існавалі ўсе сучасныя тыпы жывёльнага царства. Пачалося засяленьне сушы расьлінамі ды грыбамі, але абсалютная большасьць жыцьця была засяроджаная ў моры. Дасягнулі росквіту трылябіты, грапталіты, зьявіліся галаваногія малюскі даўжынёй да васьмі мэтраў. Таксама распаўсюдзіліся бяссківічныя рыбападобныя. У канцы пэрыяду адбылося ардовіцка-сылюрыйскае выміраньне, падчас якога зьнікла больш за 60% тагачасных марскіх безхрыбетных. Сярод гіпотэзаў на конт прычыны выміраньня фігуруюць выбух блізкае звышновае зоркі і ўсплёск гама-выпраменьваньня. Іншым наступствам сталася кароткае зьледзяненьне Гандваны.

• 
  Краявід ардовіцкага ўзьбярэжжа
• 
  Эндацэр, галаваногі малюск
• 
  Арандасьпіс, рыбападобнае

Ардовік падзяляецца на тры эпохі й шэсьць ці сем вякоў, якія могуць мець розныя назвы ў залежнасьці ад краіны.

• Раньнеардовіцкая эпоха (трэмадоцкі век, флёйскі, або арэніскі, век)
• Сярэднеардовіцкая эпоха (дапінскі, або лянвірскі век, дарывілянскі, або ляндэйльскі век)
• Позьнеардовіцкая эпоха (сандбскі, або карадоцкі век, кацкі, або ашгільскі век, гірнанцкі век)

Цягам большае часткі пэрыяду большасьць земляў сучаснае Беларусі знаходзілася на сушы. Мора займала толькт паўднёвы захад (Берасьце, Высокае) і паўночны захад (Браслаў, Мядзел), дзе назапашваліся карбанатныя й глініста-карбанатныя ападкі магутнасьцю да 100—200 мэтраў. Сярод адкладаў сустракаюцца рэшткі фаўны плечаногіх, каралаў, грапталітаў і г. д. Пад канец ардовіку мора адышло на захад, і ўся тэрыторыя Беларусі апынулася на сушы. Раньняя эпоха складзеная кварцавымі пясчанікамі, кварцава-гляўканітавымі пясчанікамі й пясчанікамі, гляўканітавымі вапнякамі й вапнякамі з дамешкам жалезістых аалітаў; сярэдняя — вапнякамі, часьцяком гліністымі, з багатай фаўнай; позьняя — далямітамі з дамешкамі далямітавых вапнякоў, мэргэлю й глінаў. Звычайнымі для ардовіцкіх адкладаў зьяўляюцца нафтафыя тоўшчы. Найбольшая колькасьць ардавіцкіх адкладаў прыпадае на Смаргонскі й Вялейскі раёны.

• Белорусская ССР: Краткая энциклопедия в 5 т. / Ред. колл.: П. У. Бровка и др. — Мн.: Гл. ред. Белорус. Сов. Энциклопедии, 1979. — Т. 2. Природа. Экономика. Народное благосостояние. — 768 с — 50 000 экз.