Вусякі

Вусякі́^[1], гмыз^[2] (лац. insecta — вусякі, лац. insecare — разразаць; таксама казуркі, жамяра) — кляса бесхрыбтовых шасьціногіх суставаногіх жывёл, якая валодае найбольшай разнастайнасьцю сярод усіх астатніх жывёл на Зямлі і ўлучае, напрыклад, матылёў, жукоў, мух, мурашоў, пчол і інш. Вядома больш за мільён відаў вусякоў, якія прадстаўляюць больш за палову ўсіх вядомых жывых арганізмаў^[3][4].

Вусякі
Клясыфікацыя
Царства	Жывёлы
Падцарства	Эўмэтазоі
Тып	Суставаногія
Кляса	Вусякі
Бінамінальная намэнклятура
Insecta
Вусякі ў Вікісховішчы ITIS 99208 · NCBI 50557

Колькасьць сучасных відаў ацэньваецца ў межах ад шасьці да дзесяці мільёнаў^[5], і, магчыма, яны складаюць больш за 90% розных формаў жыцьця жывёлаў на Зямлі^[6]. Вусякі могуць быць знойдзены ў амаль усіх асяродзьдзях, не зважаючы на тое, што толькі невялікі лік відаў пражывае ў акіянах, дзе дамінуюць іншыя група суставаногіх — ракападобныя.

Жыцьцёвыя цыклі вусякоў вар’ююцца, але большасьць зь іх вылупляюцца зь яек. Рост вусякоў стрымліваецца няпругкім экзашкілетам, а разьвіцьцё ўключае ў сябе шэраг лінек. Этапы разьвіцьця могуць адрозьнівацца ад пачатковых да дарослых этапаў, а таксама ад асяродзьдзя пражываньня, і могуць уключаць у сябе пасыўную стадыі лялечкі тых відаў, якія праходзяць поўны цыкль мэтамарфозаў. У вусякоў, якія падвяргаюцца няпоўнаму ператварэньню стадыя лялечкі адсутнічае і дарослыя асобіны разьвіваюцца праз сэрыю німфальных этапаў^[7].

Навука, што вывучае вусякаў, завецца энтамалёгіяй.