19. vijek

Mileniji:

◄ |1. milenij |2. milenij | 3. milenij

Vijekovi:

Decenije:

1800-te |1810-e |1820-e |1830-e |1840-e |1850-e |1860-e |1870-e |1880-e |1890-e

19. vijek počeo je 1. januara 1801. (predstavljeno rimskim brojevima MDCCCI), a završio se 31. decembra 1900. (MCM).

19. vijek je karakteriziran velikim društvenim prevratima. Ropstvo je ukinuto u većem dijelu Evrope i Amerike. Prva industrijska revolucija, iako je započela u kasnom 18. vijeku, proširila se izvan britanske domovine po prvi put tokom ovog vijeka, posebno preuredivši ekonomije i društva Niskih zemalja, Rajne, Sjeverne Italije i sjeveroistočnih Sjedinjenih Država. Nekoliko decenija kasnije, Druga industrijska revolucija dovela je do sve masovnije urbanizacije i mnogo višeg nivoa produktivnosti, profita i prosperiteta, obrazac koji se nastavio u 20. vijeku.

Događaji

Politika

Ukinuto ropstvo u većini zapadnih zemalja.
Novi ustroj austrijskog kraljevstva i veća samostalnost Mađara unutar Austro-Ugarske
Evropsko naseljavanje Australije i početak kolonijalizacije Afrike. Kolonizacije nekih dijelova Azije (Indija, Sibir, jugoistočna Azija).

Ratovi

Napoleonski ratovi završavaju preustrojem evropskog sistema država.
Nastavlja se propadanje Osmanskog carstva: nezavisnost Grčke, Srbije, Crne Gore, Rumunije, Bugarske.
Američko-meksički rat i Američki građanski rat, širenje SAD prema zapadu.

Arhitektura

28. oktobar 1886 – U New Yorku svečano postavljen Kip slobode, poklon francuskog naroda SAD-u.
31. mart 1889 – Otvoren Eiffelov toranj, tada najviša građevina na svijetu. Čelična konstrukcija visoka 300 metara postala je jedna od glavnih znamenitosti Pariza.

Industrija

Početak industrijalizacije, najprije u Engleskoj, kasnije i u kontinentalnoj Evropi te u Sjevernoj Americi.
U Londonu proradila prva podzemna željeznica u svijetu.

Izumi

Fotografija (Nicéphore Niepce)
Telegraf (Samuel Morse)
Telefon (Alexander Graham Bell)
Fonograf (Thomas Alva Edison)
Željeznica (George Stephenson)
Dizelski motor (Rudolf Diesel)
Benzinski motor (Nicolaus August Otto)
Automobil (Karl Benz)
Film (Braća Lumière)
Sijalica (Thomas Alva Edison)
Električna struja (Nikola Tesla)
Radij i polonij (Marie Curie i Pierre Curie)
lijekovi protiv bjesnoće i tuberkuloze (Louis Pasteur i Robert Koch)
Periodni sistem elemenata (Dmitrij Ivanovič Mendeljejev)
X-zrake (Wilhelm Conrad Röntgen)
Organska hemija, Friedrich Wöhler sintetizirao ureu.

Ličnosti

Viktorija, kraljica Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Irske 1837-1901 i carica Indije 1877-1901
Otto von Bismarck, njemački državnik i političar
Napoléon Bonaparte, francuski general i političar
Giuseppe Garibaldi, italijanski revolucionar
Thomas Jefferson, predsjednik SAD
Wilhelm I, njemački car i kralj
Lajos Kossuth, mađarski političar
Abraham Lincoln, predsjednik SAD
Aleksandar II, car Rusije
Franjo Josip I, car Austrije
Abdul Hamid II, sultan Osmanlijskog carstva
Simón Bolívar, južnoamerički revolucionar
Karl Marx, njemački filozof i revolucionar
Friedrich Engels, njemački sociolog i revolucionar

Search