Экономикин лакхара ишкол
Къоман талламан университетан «Экономикин лакхара ишкол» (ӀТУ ЭЛИ; Вы́шка) — автономин кхоллам, федералан пачхьалкхан лакхара дешаран меттиг. ЭЛИ йиллина 1992 шарахь, хӀинцалера статус лелайо 2009 шарахь дуьйна. Коьрта кампус лаьтта Москохахь, кхин кхоъ — Петарбухехь, Нижни Новгородехь, Пермехь[4].
| Къоман талламан университет «Экономикин лакхара ишкол» (ӀТУ ЭЛИ) | |
|---|---|
 | |
 | |
| Дацдар | ӀТУ ЭЛИ |
| Халкъашна йуккъера цӀе | Higher School of Economics — National Research University |
| Девиз | лат. Non scholae sed vitae discimus оьрс. Ишколан ца доьшу, дахарна доьшу оха |
| Кхоьллина шо | 1992 шо |
| Тайпа | пачхьалкхан |
| Ректор | Кузьминов Ярослав |
| Президент | Шохин Александр |
| Ӏилманан куьйгалхо | Ясин Евгений |
| Студенташ | 40 300 (2018 шарахь)[1] |
| Арахьара студенташ | 2760 (аспиранташца)[2] |
| Аспирантура | 700[3] |
| Хьехархой | 5600 (2018 шарахь)[1] |
| Лаьтта меттиг |  Росси, Москох |
| Юридически адрес | Мясницки урам, 20 |
| Сайт | http://www.hse.ru/ |
 Медиафайлаш Викилармехь | |
ЭЛИ Россехь дуьххьара дехьаелира бакалавриатан а, магистратурин системе, лдм эксперташ ЮПЭ кечйарна а, йукъайаккхарна а жоьпаллехь бара. 2013 шарахь лдм дакъалоцу 5—100 проектехь. ЭЛИ векалш Российн Правительствера Экспертан кхеташонан, Йукъараллин палатин, тайп-тайпана кхеташонашна а, комиссешна йукъабоьлху. Лдм белхалоша дакъалецира мохк кхиоран стратеги кхуллуш, дешаран а, могашаллаӀалашъяран модернизаци еш, пачхьалкхан гӀуллакхан хийцам беш, «Электронан Росси» программин а, кхин дуккха а проекташ тӀехь болх бира[5].
2018 шарахь ЭЛИ Российн лдмех уггаре йоккха а, уггаре гӀарайаьлла а москохан лдмех кхаанна йукъахь йу[6]. Лдм студентийн а, аспирантийн а йукъара барам — 40 эзар сов стаг, 6 эзар гергга стаг хьехархой а, Ӏилманан белхалой а. 2018 шеран йукъара бюджете дӀахӀоттаран ЮПЭ балл хилира 94,6[7], лдм хьалха йу олимпиадин жамӀашца бюджетан меттиге дӀаэцна студентийн барамца — эзар сов стаг[8][3][9].
Куьйгалла
ЭЛИ кхоьллинера Российн Правительствон сацамца. ЭЛИн куьйгалла до Кузьминов Ярослав — лдм кхуллуш дакъалаьцна, хийцаваланза ректор[10]. Урхаллин меженаш йу тайп-тайпана кхеташонаш: Ӏилманан, тергонан, Ӏуналлин, дуьненайукъара экспертан. Тергонан кхеташо коьртехь ву Кириенко Сергей[11], цул хьалха оцу даржехь хилла Володин Вячеслав[12]. Ӏуналлин кхеташо Греф Германца коьртехь волуш жоьпаллехь йу финансаш дахаран, цунна йукъахь бу Вексельберг Виктор, Волож Аркадий, Задорнов Михаил, Михельсон Леонид, Мошкович Вадим, Прохоров Михаил[10][13].
Вышка кхуллуш декъахо ву, экономикин министр хилла Ясин Евгений, цуо дӀалаьцна университетан Ӏилманан куьйгалхочун дарж, лдм векал ву кхечу Ӏилманан кхолламашкахь[13][14]. Лдм президент — вице-премьер хилла Шохин Александр, цуьнан декхар ду пачхьалкхан структурашкахь Вышкин векал хила[13]. 2016 шарахь дуьйна вице-президентан даржехь ву Агамирзян Игорь, цул хьалха даржехь вара РВК директорийн кхеташонехь[15]. Вышкин хьалхара проректорийн даржашкахь хӀинца бу экономисташ Радаев Вадим[16], Александр Шамрин[17], Леонид Гохберг[18] и Лев Якобсон[19].
Структура
2014 шеран сентябрехь ЭЛИхь факультеташкахь хийцамаш бира 5— 100 проектехь гайтина, лдм кхиоран «дорожни картица»[20]. 2018 шарахь йара 28 факультет а, 158 кафедра а, хийцам бира 14 факультетехь а, 50 департаментехь а, ишколашкахь а. Йаккхий йина а, алсама автономин а факультеташна йукъа йахара Ӏилманан институташ а, лаборатореш а[21].
- Экономикин Ӏилманийн факультет
- Социалан Ӏилманийн факультет
- Бизнесан лакхара ишкол
- Экономикин Ӏилманийн факультет
- Социалан Ӏилманийн факультет
- Бизнесан лакхара ишкол
- Дуьненайукъара экономикин а, финансийн а институт
- Дуьненан экономикин а, дуьненан политикин а факультет
- Географин а, геохаамийн технологийн факультет
- Гуманитарин Ӏилманийн факультет
- ЭЛИ математикин факультет
- Компьютеран Ӏилманийн факультет
- Москохан электроникин, математикин Тихоновн цӀарах институт
- Бакъонан факультет
- Коммуникацийн, медиан, дизайнан факультет
- Физикин факультет
- ГӀалийн а, регионийн а кхиаран факультет
- Химин факультет
- Биологин а, биотехнологин факультет
- Лдмел хьалхара кечаман факультет
- Кхечамехкийн меттанийн ишкол
- Юриспруденцин а, администрированин а лакхара ишкол
- ӀТУ ЭЛИ лицей
Персоналеш
Хьехархой
Йуьхьанца ЭЛИ кхойкхура дозанал арахьара профессораш, гранташца[22]. 2016 шарахь дозанал арахьара говзанчийн PhD тӀегӀанан дакъа дара хьехархойх 11 %[23]. Экономика кхиоран министраллица йолчу уьйранашца, лдм кхойкхура экономикин министрашка а, политикашка а курсаш яла а, лекцеш еша а. 1990-гӀа шерашкахь лекторийн йуккъера хенан барам 33 шо дара, 2011 шарахь — 43. Дукхаха болу къона говзанчаш богӀура РӀА а, МПУ а. ЭЛИхь лелайо говзанчаш лахаран къовсаман система[22]. 1990-гӀа шерашкахь алапа лахара хиларна хьехархойн белхан масех меттиг йара, цундела лдм кечдира «эффективан контракт» — ЭЛИ коьрта белхан меттиг йолу профессорашна совгӀат даран финансийн система. Лдмехь дукха болх бинчарна статус ло «хьакъ долу профессор»[24][25].
Хьажа кхин а
- Российн экономикин ишкол (РЭИ)
- Москохан пачхьалкхан университет
- Российн халкъан бахаман а, пачхьалкхан гӀуллакхан а академи
- Российн пачхьалкхан гуманитарин университет
- Российн экономикин Г.В. Плехановн университет
- Российн халкъан доттагӀаллин университет
Билгалдахарш
Литература
Хьажоргаш
- Официальный сайт НИУ ВШЭ
- Профиль ВШЭ Архивйина 2016-03-10 — Wayback Machine на портале StudyInRussia
- Программы развития вуза в Проекте 5—100, НИУ и ИнИн
- Студенческая активность в Вышке