پۆل پۆت
پۆل پۆت[ا] (لەدایکبووی سالۆت سار؛[ب] ١٩ی ئایاری ١٩٢٥–١٥ی نیسانی ١٩٩٨) شۆڕشگێڕ، دیکتاتۆر و سیاسەتمەدارێکی کەمبۆدی بوو، ئەو لە نێوان ساڵانی ١٩٧٦ و ١٩٧٩ وەک سەرۆکوەزیرانی کامبۆدیای دیموکرات حوکمڕانی کەمبۆدیای کردووە. لە ڕووی ئایدیۆلۆژییەوە کۆمۆنیست و ئیتنۆناسیونالیستێکی خمێر بوو، لە ساڵی ١٩٦٣ تا ١٩٩٧ ئەندامێکی سەرەکی بزووتنەوەی کۆمۆنیستی کەمبۆدیا بوو، خمێری سوور لە ساڵانی ١٩٦٣ تا ١٩٨١ وەک سکرتێری گشتی حزبی کۆمۆنیستی کامپوچیا کاری کردووە.[پ] ئیدارەکەی کەمبۆدیای گۆڕی بۆ دەوڵەتێکی کۆمۆنیستی تاک حزبی و کۆمەڵکوژی کەمبۆدیای ئەنجامدا.
| پۆل پۆت ប៉ុល ពត | |
|---|---|
 | |
| General Secretary of the Communist Party of Kampuchea[ئ] | |
| جێگر | Nuon Chea |
| پێشینە | Tou Samouth (١٩٦٢) |
| پاشینە | Position abolished (party dissolved) |
| Prime Minister of Democratic Kampuchea | |
| سەرۆک کۆمار | Khieu Samphan |
| جێگر |
|
| پێشینە | Nuon Chea (acting) |
| پاشینە | Pen Sovan (1981) |
| سەرۆک کۆمار | Khieu Samphan |
| جێگر |
|
| پێشینە | Khieu Samphan (acting) |
| پاشینە | Nuon Chea (acting) |
| وردەکاریی تاکەکەسی | |
| لەدایکبوون | Saloth Sâr 19ی ئایاری 1925 Prek Sbauv, Kampong Thom Province, Cambodia, French Indochina |
| مردن | ١٥ی نیسانی ١٩٩٨ (٧٢ ساڵ ژیاوە) Choam, Trapeang Prei, Anlong Veng, Oddar Meanchey, Cambodia 14°21′14″N 104°07′17″E / 14.353862°N 104.121282°E |
| شوێنی حەسانەوە | چۆوام، Trapeang Prei, Anlong Veng, Oddar Meanchey, کەمبۆدیا 14°20′34″N 104°03′29″E / 14.342910°N 104.057948°E |
| پارتی سیاسی |
|
| لایەنگیری سیاسی تر | پارتی کۆمۆنیستی فەڕەنسی (پەنجاکان) |
| ھاوسەر(ەکان) |
|
| منداڵ(ەکان) | سار پاتچاتا[١] |
| پەروەردە | EFREI (بێ بڕواننامە) |
| واژوو |  |
| خەڵاتەکان | |
| دڵسۆزی |
|
| خزمەت/لق | سوپای شۆڕشگێڕیی کەمپوچیا |
| ساڵانی خزمەت | ١٩٦٣–١٩٩٧ |
| پلە | ژەنەرال |
| شەڕەکان |
|
پۆل پۆت کەمبۆدیای گۆڕی بۆ دەوڵەتێکی یەک حزبی کە ناوی لێنا کامپوچیا دیموکراتیک. حکوومەتی پۆل پۆت بە ھەوڵی دروستکردنی کۆمەڵگەیەکی سۆسیالیستی کشتوکاڵی کە پێیوابوو پەرەدەستێنێت بۆ ئەوەی ببێتە کۆمەڵگەیەکی کۆمۆنیست، بە زۆر دانیشتووانی شارەکانی گواستەوە بۆ لادێکان و ناچاریان کرد لە کێڵگە بەکۆمەڵەکاندا کاربکەن. بەدواداچوون بۆ یەکسانیخوازی تەواو، پارە ھەڵوەشایەوە و ھەموو ھاووڵاتیان ناچار بوون ھەمان جل و بەرگی ڕەش لەبەر بکەن. کوشتنی بەکۆمەڵ لە نەیارانی حکوومەت کە ھەستیان پێدەکرا، لەگەڵ بەدخۆراکی و خراپی چاودێری پزیشکی، لە نێوان ١٫٥ بۆ ٢ ملیۆن کەسی کوشت، کە نزیکەی چارەکێکی دانیشتووانی کەمبۆدیا بوون؛ پرۆسەیەک کە دواتر ناوی لێنرا جینۆسایدی کەمبۆدیا. دووبارە پاککردنەوەی CPK ناڕەزایی گەشەسەندووی لێکەوتەوە؛ تا ساڵی ١٩٧٨ سەربازانی کەمبۆدیا خەریکی یاخیبوون بوون لە ڕۆژھەڵات. دوای چەند ساڵێک لە پێکدادانی سنوورەکان، ڤێتنام تازە یەکگرتوو لە کانوونی دووەمی ساڵی ١٩٧٨دا ھێرشی کردە سەر کەمبۆدیا و پۆل پۆتی ڕووخاند و لە ساڵی ١٩٧٩ حکوومەتێکی ڕکابەری دامەزراند. خمیرە سوورەکان پاشەکشەیان کرد بۆ جەنگەڵەکانی نزیک سنووری تایلەند، لەوێشەوە بەردەوام بوون لە شەڕکردن. لەگەڵ تێکچوونی باری تەندروستی، پۆل پۆت لە زۆرێک لە ڕۆڵەکانی لە بزووتنەوەکەیدا وازی ھێنا. لە ساڵی ١٩٩٨ فەرماندەی خمیری سوور تا مۆک پۆل پۆتی خستە ژێر دەستبەسەری ماڵەوە و دوای ماوەیەکی کەم پۆل پۆت کۆچی دوایی کرد.
پۆل پۆت بە وەرگرتنی دەسەڵات لە لووتکەی کاریگەرییەکانی کۆمۆنیزمی جیھانیدا، سەلماندی کە دابەشکەرێکە بۆ بزووتنەوەی کۆمۆنیستی نێودەوڵەتی. زۆرێک بانگەشەی ئەوەیان دەکرد کە ئەو لە مارکسیزم-لینینیزمی ئۆرتۆدۆکس لای داوە، بەڵام چین و دواتر ئەمریکا پشتگیریان لە حکوومەتەکەی کرد وەک قەڵایەک لە دژی کاریگەریی سۆڤیەت لە باشووری ڕۆژھەڵاتی ئاسیا. لە ئاستی نێودەوڵەتیدا بە شێوەیەکی بەرفراوان ئیدانە کرا بەھۆی ڕۆڵی لە کۆمەڵکوژی کەمبۆدیا و ھەروەھا وەک دیکتاتۆرێکی تۆتالیتار سەیر دەکرا کە تاوانبار بوو بە تاوانەکانی دژی مرۆڤایەتی.
