Teyrnas Glywysing
Roedd Teyrnas Glywysing yn un o deyrnasoedd cynnar Cymru. Roedd ei phobl yn ddisgynyddion i'r Silwriaid, llwyth Brythonaidd a drigai yn ne-ddwyrain Cymru yng nghyfnod y Rhufeiniaid. Ychydig iawn a wyddys amdani.
| (y map gwreiddiol gan William Rees 1959 Atgynhyrchwyd yn 'Hanes Cymru' gan John Davies) | |
Hanes
Yn ôl traddodiad, enwyd Glywysing ar ôl Glywys, y brenin a'i sefydlodd. Diau y symudai ffiniau'r deyrnas o bryd i'w gilydd, ond credir fod calon y deyrnas yn gorwedd yn yr ardal rhwng afonydd Wysg a Tawe. Ar adegau roedd ffiniau'r deyrnas yn ymestyn i gynnwys Gwent ac Ergyng, ond rhywbryd cyn yr 8g collwyd Cydweli a Gŵyr i deyrnas Dyfed.[1]
Gwyddys enwau rhai o'r brenhinoedd cynnar, fel Ithel (c.715-145). Ymranodd y deyrnas yn fuan ar ôl ei deyrnasiad.[1]
Yn hwyr yn y 10g, daeth teyrnas Glwysing yn rhan o deyrnas Morgannwg neu Gwlad Morgan, a enwyd felly ar ôl ei brenin Morgan Hen.[1]
Brenhinoedd Glywysing
- Owain Finddu ap Rhun? - Owain fab Macsen Wledig?
- Mor ap Owain
- Solor ap Mor
- Glywys ap Solor
- Gwynllyw ap Glywys (-523)
- Cadog ap Gwynllyw (523-581?)
- Frioc ap Meurig
- Ithel ap Athrwys (VII)
- Morgan Mawr ap Athrwys (VII)
- Morgan Mwynfawr (-654)
- Athrwys ap Morgan (-663)
- Ithel ap Morgan Mawr (VII)
- Morgan Hael ap Ithel (710/715)
- Ithel ap Morgan Hael (745?)
- Brochfael ap Rhys (-755), gor-ŵyr Morgan Mawr
- Rhys ap Ithel (755-765/785?)
- Rhodri ap Ithel
- Arthfael ap Rhys (765/785?-810/825?)
- Rhys ab Arthfael Hen (825-856)
- Hywel ap Rhys (856-886/894)
- Owain ap Hywel ap Rhys (886-930)
- Morgan Hen ab Owain (930-974)
- Idwallon ap Morgan Hen (974-990)
- Rhys ab Owain ap Morgan Hen (990-1000?)
- Iestyn ab Owain ap Morgan Hen (-1015/1043?)
- Hywel ab Owain ap Morgan Hen (1015-1043)
- Rhydderch ap Iestyn (1015-1033)
- Gwrgant ap Ithel Ddu (1033-1042/1055?)
- Gruffudd ap Rhydderch (1033-1055)
- Gruffudd ap Llywelyn (1055-1063)
- Gwrgant ap Ithel Ddu (1063-1070)
- Cadwgan ap Meurig (1070-1074)
- Caradog ap Gruffudd (1074-1081)
- Iestyn ap Gwrgant (1081-1093)
