Nirfana
Gair yn golygu, yn llythrennol, "wedi'i ddiffodd", megis cannwyll, yw nirfana (Sansgrit: निर्वाण; Pali: निब्बान nibbāna ; Prakrit: णिव्वाण).[1] Fe'i cysylltir gan amlaf â Bwdhaeth.[2] Yn y crefyddau Indiaidd, cyrraedd nirfana yw moksha, sef rhyddhad o gylchred ddi-dor genedigaeth, marwolaeth ac ailenedigaeth.[3]
Mewn testunau Bwdhaidd, cyfeiria nirfana at lonyddwch meddwl anghyffroëdig ar ôl i danau sy'n peri dioddefaint i berson (e.e. chwennych, casineb a chamdyb) gael eu diffodd.[1] Bethyciodd Hindwiaeth y term yng nghyfnod ysgrifennu'r Bhagavad Gita (sef rhan o'r epic Mahabharata rhwng 1200 a 1500 CP. Ar adegau, o fewn Jainiaeth mae'r ddau air 'mocsa' a nirfana' yn golygu fwy neu lai yr un peth; ond yn gyffredinol, credant bod mocsa'n dilyn nirfana.
Brahmanirvana yn y Bhagavad Gita
Yn ôl Helena Blavatsky, yn y Bhagavad Gita, mae Krishna yn egluro sut y mae cyrraedd Brahma nirvana: drwy gael gwared â vices, dod yn rhydd o 'ddeuoliaeth', petheuach dynol a gwylltineb. Gwneir hyn drwy reoli meddyliau 'drwg' a deall 'Atman' a gwneud yr hyn sy'n dda.[4][5]
Yn ôl Mahatma Gandhi, mae ystyron gwahanol i'r gair Nirfana gan yr Hindw a'r Bwdist:
The nirvana of the Buddhists is shunyata, emptiness, but the nirvana of the Gita means peace and that is why it is described as brahma-nirvana [oneness with Brahman].[6]
