Αμαρακόσα
Το Αμαρακόσα (αγγλ. Amarakosha, δεβαναγ. अमरकोशः ) είναι λεξικό και θησαυρός της σανσκριτικής γλώσσας, έργο που θεωρείται κλασικό στο είδος του και κορυφαίο για την εποχή του. Είναι ο κοινός τίτλος του αρχαίου έργου Ναμαλινγκανουσασάναμ (δεβαναγ.: नामलिङ्गानुशासनम् , τίτλος που μεταφράζεται ως «οδηγίες/διδασκαλία σχετικώς με ονόματα και γένη»), που συγγράφηκε από τον Ινδό λόγιο του 4ου ή του 6ου αιώνα μ.Χ. Αμαρασίμχα.[1] Η ονομασία «Αμαρακόσα» προέρχεται από τις σανσκριτικές λέξεις amara = αθάνατος και kosha = θησαυρός, συλλογή, λεξικό.
Κατά τον Άρθουρ Μπα Κηθ είναι ένα από τα αρχαιότερα σωζόμενα έργα αναφοράς της σανσκριτικής[1], ο συγγραφέας του οποίου «γνώριζε τα έργα του Καλιντάσα».[1] Ο ίδιος ο Αμαρασίμχα αναφέρει 18 προγενέστερα έργα, τα οποία έχουν όλα χαθεί. Υπάρχουν περισσότερα από σαράντα έργα σχολιασμού του Αμαρακόσα.
Συγγραφή
Λέγεται ότι ο Αμαρασίμχα ήταν ένας από τους ναβαράτνας («εννέα πολύτιμους λίθους») της αυλής του Βικραμαντίτυα, του θρυλικού βασιλιά του Ουτζαίν, ο οποίος όμως τοποθετείται προγενέστερα, στα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ.. Κάποιες πηγές ωστόσο υποδεικνύουν ότι ο Αμαρασίμχα ανήκε στην περίοδο του ιστορικού βασιλιά Βικραμαντίτυα Α΄ του 7ου αιώνα (της δυναστείας των Τσαλούκυα).[2]
Ο Μιράσι εξετάζει επίσης το ζήτημα της χρονολογήσεως της δημιουργίας του Αμαρακόσα και ανιχνεύει την πρώτη αξιόπιστη αναφορά σε αυτό στο «Αμογκαβρίτι» του Σακαταγιάνα, που συντέθηκε κατά τη βασιλεία του Αμογκαβάρσα (814-867 μ.Χ.).[3]
Οργάνωση του κειμένου
Το Αμαρακόσα είναι γραμμένο σε στίχους που μπορούν να απομνημονευθούν εύκολα. Υποδιαιρείται σε τρία kāṇḍa (μεγάλα κεφάλαια). Το πρώτο, το Svargādi-kāṇḍa (= «ουράνια και άλλα») περιέχει λέξεις σχετικές με τον ουρανό, τους θεούς και άλλα ουράνια όντα. Το δεύτερο, το Bhūvargādi-kāṇḍa (= «γη και άλλα») περιέχει λέξεις σχετικές με τη γη, τις πόλεις, τα ζώα και τους ανθρώπους. Το τρίτο, το Sāmānyādi-kāṇḍa (= «κοινό») περιέχει λέξεις σχετικές με τη γραμματική και ποικίλα άλλα θέματα. Οι λέξεις δεν είναι οργανωμένες με αλφαβητική σειρά, όπως στα συνήθη λεξικά.
Το Svargādi-kāṇḍa ξεκινά με τον στίχο «Svar-avyayaṃ-Svarga-Nāka-Tridiva-Tridaśālayāḥ», που δίνει συνώνυμα του ουρανού. Αν και ο Αμαρασίμχα θεωρείται ότι ήταν Βουδιστής[4][5], το έργο του αντανακλά τη χρονική περίοδο πριν την επικράτηση του διχασμού ανάμεσα στον Ινδουισμό και τον Βουδισμό. Σχόλια επί του Αμαρακόσα έχουν γραφεί από Ινδουιστές, Τζαϊνιστές και Βουδιστές λόγιους ανά τους αιώνες.[6]
Το δεύτερο κεφάλαιο, το Bhuvargādi-kāṇḍa, υποδιαιρείται σε δέκα ενότητες («βάργκας»), τις εξής: Bhuvarga (Γη), Puravarga (πόλεις), Shailavarga (βουνά), Vanoshadivarga (δάση και φάρμακα), Simhadivarga (λιοντάρια και άλλα ζώα), Manushyavarga (ανθρωπότητα), Bramhavarga (Βραχμάνοι), Kshatriyavarga (Κσατρίγια), Vysyavarga (Βαϊσίγια) και Sudravarga (Σούντρα).
Το τρίτο κεφάλαιο, το Sāmānyādikāṇḍa, περιλαμβάνει επίθετα, ρήματα και άλλες λέξεις, που σχετίζονται με την προσευχή, τις ανθρώπινες ασχολίες, κλπ..
Το όλο έργο χρησιμοποιείται ακόμα ως μία από τις κυριότερες πηγές της σανσκριτικής γλώσσας και της γραμματικής της.
Έργα σχολιασμού
- Amarakoshodghātana του Kṣīrasvāmin (11ος αιώνας, τα παλαιότερα γνωστά σχόλια επί του)
- Tīkāsarvasvam του Βαντιαγκατίγια Σαρβανάντα (12ος αι.)
- Rāmāsramī ή Vyākhyāsudha του Μπανούτζι Ντικσίτα
- Padachandrikā του Ραγιαμουκούτα
- Kāshikavivaranapanjikha του Τζινέντρα Μπούντι
- Pārameśwari του Παραμεσουάραν Μόσαντ, στη γλώσσα μαλαγιαλάμ
- Σχόλια στη γλώσσα τελούγκου, έργο του Λίνγκα Μπάτα (12ος αι.)
Μεταφράσεις
- Ο «Γκουναράθα» από το Ουτζαίν μετέφρασε το Αμαρακόσα στην κινεζική ήδη από τον 7ο αιώνα.
- Ο θησαυρός της γλώσσας πάλι Abhidhānappadīpikā, που συντάχθηκε τον 12ο αιώνα από τον γραμματικό Μογκαλάνα Θέρα, βασίζεται στο Αμαρακόσα.
Παραπομπές
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Amarakosha στο sanskritdocuments.org
- Το Nâmalingânusâsana (Amarakosha) του Amarasimha με τον σχολιασμό («Amarakoshodghâtana») του Κσιρασβάμιν] (1913) στο Internet Archive