Γκαγκαουζία
28°39′59″E / 46.3164°N 28.6664°E
Η Αυτόνομη επαρχία της Γκαγκαουζίας, ή απλώς Γκαγκαουζία, όπως είναι επίσης γνωστή, είναι μια περιοχή που βρίσκεται στη νότια Μολδαβία. Κήρυξε την αυτoνομία της στις 23 Απριλίου 1994, όπου και της εκχωρήθηκε ειδικό συνταγματικό καθεστώς, γεγονός που έθεσε τέλος στη διένεξη μεταξύ των Γκαγκαούζων αυτονομιστών και της κεντρικής διοίκησης της Μολδαβίας.
| Αυτόνομη εδαφική οντότητα της Γκαγκαουζίας Avtonom Territorial Bölümlüü Gagauziya (Γκαγκαουζιανά) Unitatea Teritorială Autonomă Găgăuzia (Ρουμανικά) Автономное территориальное образование Гагаузия (Ρωσικά) | |||
|---|---|---|---|
| |||
 Αυτόνομη εδαφική οντότητα της Γκαγκαουζίας Λοιπή Μολδαβία | |||
| και μεγαλύτερη πόλη | Κομράτ | ||
| Γκαγκαουζιανά, Ρουμάνικα, Ρώσικα | |||
| Αυτόνομη δημοκρατία | |||
Κυβερνήτης Πρόεδρος της Λαϊκής Συνέλευσης | Εουγκένια Γκουτσούλ Ντμίτρι Κονσταντίνοφ | ||
| Αυτόνομη δημοκρατία της Μολδαβίας • Παραχώρηση καθεστώτος αυτόνομης περιοχής από τη Μολδαβία | 23 Δεκεμβρίου 1994 23 Δεκεμβρίου 1994 | ||
| • Σύνολο • % Νερό | 1.832 km2 0,36% | ||
| Πληθυσμός • Εκτίμηση • Απογραφή • Πυκνότητα | 134.535 134.535[1] 73,43 κατ./km2 | ||
| Νόμισμα | Λέου (MDL) | ||
| • Θερινή ώρα | EET (UTC +2) (UTC +3) | ||
| Internet TLD | .md ως μέρος της Μολδαβίας | ||
| Οδηγούν στα | δεξιά | ||
| Κωδικός κλήσης | +373 | ||
Ιστορία
Σύμφωνα με μερικές θεωρίες, οι Γκαγκαούζοι κατάγονται από Σελτζούκους, οι οποίοι μετακόμισαν στη Δοβρουτσά ακολουθώντας τον σελτζούκο σουλτάνο Ιζεντίν Κεϊκαβούς Β΄ (1236–1276). Αυτοί μπορεί να κατάγονται από τους Πετσενέγους, Ουζ (Ογούζ) και Κουμάν (Κιπτσάκ).
Ειδικότερα, είναι γνωστό ότι μια φυλή των Τούρκων Ογούζ μετακόμισε στα Βαλκάνια λόγω διαφυλετικών συγκρούσεων με άλλους Τούρκους. Αυτή η φυλή εκχριστιανίστηκε μετά την εγκατάσταση της στη Βουλγαρία, ενώ έγιναν γνωστοί ως Γκαγκαούζοι Τούρκοι. Μια μεγάλη ομάδα των Γκαγκαούζων αργότερα εγκατέλειψε τη Βουλγαρία και μετανάστευσε στη Βεσσαραβία, ενώ παράλληλα ένας σημαντικός αριθμός Βουλγάρων μετανάστευσε στην ίδια περιοχή.
Σύμφωνα με άλλες θεωρίες, οι Γκαγκαούζοι είναι απόγονοι των Βουλγάρων Κουτριγκούρ.[2] Στο επίσημο μουσείο της Γκαγκαουζίας, μια πλάκα αναφέρει ότι μία από τις δύο κύριες θεωρίες είναι ότι κατάγονται από τους Βουλγάρους.
Ρωσική Αυτοκρατορία
Το 1812, η Ρωσική Αυτοκρατορία προσάρτησε το ανατολικό μισό του Πριγκιπάτου της Μολδαβίας, τη Βεσσαραβία. Αυτό ήταν επακόλουθο της ήττας των Οθωμανών στον ρωσοτουρκικό πόλεμο 1806-1812 (βλέπε Συμφωνία του Βουκουρεστίου (1812)). Οι Νογκάι που κατοικούσαν αρκετά χωριά στη νότια Βεσσαραβία (Μπουτζάκ) υποχρεώθηκαν να φύγουν.
Το 1812-1846, οι Ρώσοι μετακόμισαν τους Γκαγκαούζους από τη σημερινή ανατολική Βουλγαρία στην ορθόδοξη Βεσσαραβία, κυρίως σε οικισμούς που εκκένωσαν οι Νογκάι. Αποίκησαν κυρίως περιοχές που εκκενώθηκαν από τους Νογκάι. Μαζί με τους Βεσσαράβιους Βουλγάρους, κατοίκησαν αρκετές πόλεις στην περιοχή όπως τις Αβνταρμά, Κομράτ, Κονγκάζ, Τομάι, Τσισμικιόι και άλλα χωριά. Μερικοί Γκαγκαούζοι μετακόμισαν σε περιοχές που παρέμειναν υπό τον έλεγχο του Πριγκιπάτου, ωστόσο σταδιακά μετανάστευσαν για να ζήσουν με τους ομοεθνείς τους, θέτοντας την πατρίδα τους στη νότια Βεσσαραβία.
Εκτός από μια περίοδο ντε φάκτο ανεξαρτησίας τον χειμώνα του 1906, όταν μια εξέγερση χωρικών προκήρυξε μια αυτόνομη Δημοκρατία του Κομράτ, η Γκαγκαουζία ήταν πάντα υπό τον έλεγχο ενός ξένου κράτους όπως φαίνεται παρακάτω:
Ρωσική Αυτοκρατορία (1812-1917)
Λαϊκή Δημοκρατία της Μολδαβίας (1917-1918)
Βασίλειο της Ρουμανίας (1918-1940)
Σοβιετική Ένωση (1940-1941), ως μέρος της:- Βασίλειο της Ρουμανίας (1941-1944)
- Σοβιετική Ένωση (1944-1991), ως μέρος της:
Μολδαβία (1991-σήμερα)
Γεωγραφία
Η περιοχή δεν βρέχεται από θάλασσα παρόλο που τα νότια σύνορά της φτάνουν πολύ κοντά στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Η Γκαγκαουζία έχει (όπως και η Μολδαβία) ήπιο ηπειρωτικό κλίμα, με θερμά καλοκαίρια και ήπιους χειμώνες.
Δημογραφία
Εθνική σύνθεση (2005):
| άνθρωποι | αριθμός | 100 % |
|---|---|---|
| Γκαγκαούζοι | 127.835 | 82,1 % |
| Βούλγαροι | 8.013 | 5,1 % |
| Μολδαβοί | 7.481 | 4,8 % |
| Ρώσοι | 5.941 | 3,8 % |
| Ουκρανοί | 4.919 | 3,2 % |
| Αλλοι | 1.457 | 1 % |
Θρησκείες (2005): [εκκρεμεί παραπομπή]
- Ανατολικοί Ορθόδοξοι Χριστιανοί : 99,5%
- Βαπτιστές: 0,5%
Επιπλέον, ένα σημαντικό πρόβλημα στην Γκαγκαουζία αποτελεί η προσπάθεια της Τουρκίας να εκτουρκίσει τους Γκαγκαούζους, εκμεταλλευόμενη την τουρκογενή διάλεκτο των Γκαγκαούζων (απομεινάρι της μακραίωνης Οθωμανικής καταπίεσης), προσφέροντας τους υποτροφίες και αμέτρητες θέσεις εργασίας στην Τουρκία, ώστε τελικά να δημιουργήσει τους "Τουρκο-ορθόδοξους" με σκοπό την οριστική άλωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου.[εκκρεμεί παραπομπή]
Οι γλώσσες της επαρχίας ειναι:
Οικονομία
Παρόλο το ευνοϊκό της κλίμα και την καλή αγροτική γη που διαθέτει,η Γκαγκαουζία δεν έχει υδάτινα αποθηκεύματα. Ως αποτέλεσμα εξαρτάται οικονομικά κυρίως από τη γεωργία, με την παραγωγή φρούτων, λαχανικών, κρασιού και καπνού.
Διοίκηση
Κυβερνήτρια (Başkan) είναι η Εβγκένια Γκουτσούλ (Evghenia Guțul) από τις 19 Ιουλίου 2023. Η Γκουτσούλ εξελέγη στον 2ο γύρο των εκλογών στις 14 Μαΐου 2023 με ποσοστό 52,34%.
| Σειρά | Όνομα | Θητεία | Κόμμα | Σημειώσεις |
|---|---|---|---|---|
| 1. | Γκεόργκε Ταμπούνστσιτς | 19 Ιουνίου 1995 - 24 Σεπτεμβρίου 1999 | Κόμμα των Κομμουνιστών της Δημοκρατίας της Μολδαβίας | Μαζική οικονομική ύφεση κατά τη διάρκεια της θητείας του |
| 2. | Ντουμίτρου Κρόιτορ | 24 Σεπτεμβρίου 1999 - 21 Ιουνίου 2002 | Ανεξάρτητος | Αναγκάστηκε να παραιτηθεί υπό την πίεση του PCRM λόγω κατάχρησης εξουσίας. |
| - | Βαλέρι Ιανίογλο (προσωρινός) | 21 Ιουνίου 2002 - 10 Ιουλίου 2002 | Ανεξάρτητος | Διορίστηκε προσωρινός κυβερνήτης από τον Κρόιτορ, απορρίφθηκε από τη Λαϊκή Συνέλευση της Γκαγκαουζίας |
| - | Ιβάν Κριστίογλο (προσωρινός) | 10 Ιουλίου 2002 - 29 Ιουλίου 2002 | Ανεξάρτητος | Διορίστηκε προσωρινός κυβερνήτης από τη Λαϊκή Συνέλευση, η θητεία του ακυρώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο της Μολδαβίας |
| - | Γκεόργκε Μόλο (προσωρινός) | 29 Ιουλίου 2002 - 9 Νοεμβρίου 2002 | Ανεξάρτητος | Επιδίωξε την εξάπλωση της μολδαβικής γλώσσας στη Γκαγκαουζία |
| 3. | Γκεόργκε Ταμπούνστσιτς | 9 Νοεμβρίου 2002 - 29 Δεκεμβρίου 2006 | Κόμμα των Κομμουνιστών της Δημοκρατίας της Μολδαβίας | Επεδίωξε να ξαναγράψει το σύνταγμα της Μολδαβίας για τη δημιουργία ενός ομοσπονδιακού κράτους. Έχασε την υποψηφιότητά του για επανεκλογή. |
| 4. | Μιχαήλ Φορμουζάλ | 29 Δεκεμβρίου 2006 - 15 Απριλίου 2015 | Κόμμα των Περιφερειών της Μολδαβίας | Ρωσόφιλος, δήλωσε ότι η Γκαγκαουζία έχει δικαίωμα αυτοδιάθεσης σε περίπτωση ένωσης Μολδαβίας και Ρουμανίας. |
| 5. | Ιρίνα Βλαχ | 15 Απριλίου 2015 - 19 Ιουλίου 2023 | Κόμμα Σοσιαλιστών της Δημοκρατίας της Μολδαβίας | Πρώτη γυναίκα κυβερνήτης, που έλαβε θέση στο Ανώτατο Συμβούλιο Ασφαλείας. |
| 6. | Εουγκένια Γκουτσούλ | 19 Ιουλίου 2023 - Σήμερα | Ανεξάρτητη | Ρωσόφιλη, εκλεγμένη ως μέλος του Κόμματος Șor μέχρι την απαγόρευση του κόμματος, ανέλαβε καθήκοντα ως ανεξάρτητη. |
Πρόεδροι της Εθνοσυνέλευσης
¨Ακολουθεί λίστα με τους κατόχους του αξιώματος:
| Όνομα | Από | Έως |
|---|---|---|
| Πέτρου Πατσαλί | Οκτώβριος 1995 | 1999 |
| Μιχαήλ Κεντιγκελέαν | 1999 | 23 Μαΐου 2002 |
| Ιβάν Κριστίογλο | 23 Μαΐου 2002 | 20 Δεκεμβρίου 2003 |
| Στέπαν Εσίρ | 20 Δεκεμβρίου 2003 | 16 Μαρτίου 2008 |
| Άνα Χαρλαμένκο | 31 Ιουλίου 2008 | 5 Νοεμβρίου 2012 |
| Ντμίτρι Κονσταντίνοφ | 5 Νοεμβρίου 2012 | 20 Ιανουαρίου 2017 |
| Αλεξάντρ Ταρνάβσκι | 20 Ιανουαρίου 2017 | 20 Φεβρουαρίου 2017 |
| Βλαντιμίρ Τσίσα | 3 Μαρτίου 2017 | 4 Φεβρουαρίου 2022 |
| Ντμίτρι Κονσταντίνοφ | 4 Φεβρουαρίου 2022 | Σήμερα |