Στάνλεϋ Προύζινερ
Ο Στάνλεϋ Μπέντζαμιν Προύζινερ (Stanley Benjamin Prusiner, γενν. 28 Μαΐου 1942) είναι Αμερικανός νευρολόγος και βιοχημικός. Ο Προύζινερ ανεκάλυψε τα πριόνια, μία τάξη μολυσματικών αυτοαναπαραγόμενων πρωτεϊνών, και το 1997 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής[4][5].
Σταδιοδρομία και έρευνα
Ο Προύζινερ γεννήθηκε στο Ντε Μόιν (Αϊόβα), και ήταν γιος της Μίριαμ (το γένος Σπίγκελ) και του αρχιτέκτονα Λώρενς Προύζινερ. Πέρασε την παιδική του ηλικία στο Ντε Μόιν και στο Σινσινάτι, όπου πήγαινε στο Γυμνάσιο Γουόλνατ Χιλς, στο οποίο ήταν γνωστός ως «η μικρή ιδιοφυΐα» εξαιτίας της πρωτοποριακής μελέτης του για ένα εντομοαπωθητικό της αφίδας του σφενδαμιού. Ο Προύζινερ πήρε πτυχίο χημείας από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια και αργότερα το δίπλωμα της ιατρικής από την Ιατρική Σχολή του ίδιου πανεπιστημίου[6]. Στη συνέχεια προσλήφθηκε ως ερευνητής στα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH) των ΗΠΑ, όπου μελέτησε τις γλουταμινάσες του E. coli στο εργαστήριο του Ερλ Στάντμαν.
Μετά από τρία χρόνια στα NIH, ο Προύζινερ πήγε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο για να πάρει ειδικότητα στη νευρολογία και τελειώνοντας το 1974, έγινε λέκτορας του Τμήματος Νευρολογίας. Από τότε δίδαξε σε διάφορες θέσεις στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, τόσο στο Σαν Φρανσίσκο, όσο και στο Μπέρκλεϋ.
Σήμερα (2015) είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Νευροεκφυλιστικών Ασθενειών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο, ερευνώντας τις ασθένειες που οφείλονται στα πριόνια, τη νόσο Αλτσχάιμερ και τις ταυοπάθειες[7].
Ο Προύζινερ είναι νυμφευμένος με τη Σάντυ Τέρκ και έχουν δύο παιδιά.
Τιμητικές διακρίσεις
Ο Στάνλεϋ Προύζινερ κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής το 1997 για την εύρεση του αιτίου της «νόσου των τρελών αγελάδων» σπογγοειδής εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών) και του αντιστοίχου της στον άνθρωπο, του συνδρόμου Creutzfeldt-Jakob[6]. Σε αυτή την έρευνά του επινόησε τον όρο «πριόνιο», από τις λέξεις «πρωτεϊνικός» και «μολυσματικός» (infectious) το 1982, αναφερόμενος σε μία μορφή μολύνσεως που δεν είχε περιγραφεί ως τότε και οφειλόταν στην κακή αναδίπλωση μιας πρωτεΐνης[8].
Βραβεύσεις
- «Βραβείο Ποτάμκιν για έρευνα στη νόσο Αλτσχάιμερ», της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας (1991)
- Βραβείο Ρίτσαρντ Λούνσμπερυ για Ασυνήθιστη Επιστημονική Έρευνα στη Βιολογία και Ιατρική, από την Εθνική Ακαδημία Επιστημών (1993)
- Διεθνές Βραβείο Gairdner ιατρικής (Καναδάς, 1993)
- Βραβείο Βασικής Ιατρικής Έρευνας Άλμπερτ Λάσκερ (1994)
- Βραβείο Πάουλ `Ερλιχ και Λούντβιχ Νταρμστέντερ (Γερμανία, 1995)
- Βραβείο Ιατρικής Βολφ (Ισραήλ, 1996)
- Διεθνές Βραβείο Keio για την Ιατρική Επιστήμη (1996)
- Βραβείο Λουίζα Γκρος Χόρβιτς από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια (1997)
- Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής (1997)
- Μετάλλιο Βενιαμίν Φραγκλίνου του Ιδρύματος Φραγκλίνου (1998)[9]
- Εθνικό Μετάλλιο Επιστήμης (2010)[10]
Μέλος Ακαδημιών
Το 1992 ο Προύζινερ εκλέχθηκε μέλος της Εθνική Ακαδημία Επιστημών και το 2007 μέλος του διοικητικού της συμβουλίου. Είναι επίσης εκλεγμένο μέλος της Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών (1993), εταίρος της Βασιλικής Εταιρείας το 1997[11][12], μέλος της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας (1998), της Σερβικής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών (2003) και της αμερικανικής Εθνικής Ακαδημίας Ιατρικής.