Lycium barbarum
La ordinara licio aŭ goji-bero (Lycium barbarum, sinonimo: L. halimifolium[1]) estas planto el la familio de la Solanacoj (Solanaceae) kaj genro licio (Lycium). La planto estas novplanto en Eŭropo kaj oni nomas ĝin, inter alie, ankaŭ ’’’ĉina lupobero aŭ goji-bero. [2]. En Ĉinio ĝi nomiĝas Nínĝià gǒuqǐ ( 宁夏枸杞 ). Ĝi estas uzata en la ĉina kuirarto kaj la tradicia ĉina medicino.
 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| 'Lycium barbarum' L. | ||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj | ||||||||||||||
Priskribo
La ordinara licio estas somerverda arbedo, kiu kreskas ĝis kvar metrojn. Ĝiaj maldikaj vergecaj branĉoj havas pikilojn, pendas kaj portas longecajn lancetformaj, glatrandaj, grize verdaj alternaj folioj, kiuj fariĝas 2 ĝis 3 cm larĝaj kaj 3 ĝi 10 cm longaj.[3][4] La arbedo floras de junio ĝis aŭgusto, part ĝis septembro.[2] La floraro konsistas el unu aŭ pluraj duseksaj (hermafroditaj) floro, kiu sidas ĉe 1 ĝi 2 cm longaj tigoj. La florkaliko estas 4 ĝis 5 mm granda, sonorilforma kaj dulaba. La florkorono estas violkolora kaj funelforma. Ĝi havas 5 ĝis 6 mm longaj petaloj, kiuj ĉe la rando preskau ne havas harojn. La kaliko havas longecon de 8 ĝis 10 mm, la stamenoj kaj pistilo antauen staras iomete.[3][4] La polenado okazas per insektoj (abeloj) aŭ memfertiligado. La brile ruĝaj aŭ oranĝkoloraj-flavaj , longecaj ĝis ovoformaj 0,4 ĝis 2 mm larĝaj kaj 5 ĝi 12 mm longaj fruktoj maturiĝas de aŭgusto ĝis oktobro. La frukto entenas 4 ĝi 20 brun-flavaj rondaj semoj, kiuj havas diametron de 2 mm.[3][4][5] La planto estas vintrorezista kaj toleras froston ĝis -25 °C. La planto disvastiĝas pere de siaj rizomoj. En ĝardeno oni povas limigi la disvastiĝon per rozombaraĵo.[6]
Deveno kaj historio
Oni ne konas la originan devenregionon.Oni trovas la planton de sudorienta Eŭropo ĝis Ĉinio . Tipa kreskoregiono de la ordinara licio estas Ninĝio en Ĉinio. Verŝajne la planto disvastiĝis de tie tra Azio, Eŭropo, Nordameriko, Nordafriko kaj Aŭstralio/Novzelando. Parencaj specioj estas L. chinense, L. ruthenicum kaj L. turcomanicum en Azio kaj L. pallidum en Mezameriko kaj L. europaeum en la mediteranea regiono ĝis Portugalio.[1]
Sistematiko
Ekzistas du varioj de la ordinara licio
- L. barbarum var. auranticarpum K.F.Ching: tiu vario nur ekzistas en Ĉiio. La folioj esta mallarĝaj kaj iom pli dikaj. En la oranĝkoloraj aŭ flavaj fruktoj estas nur 4 ĝis 8 semoj.
- L. barbarum var. barbarum L.: la folioj estas pli larĝaj, maldikaj kaj paperecaj. Estas pli ol 15 semoj po frukto. La fruktoj estas ruĝaj.[4]
Sinonimoj de Lycium barbarum estas Lycium halimifolium Miller kaj Lycium vulgare Dunal.[7]
Utiligado
Kuirejo
La goji-beroj estas uzataj en Ĉinio ĉe kuirado kaj naturkuracado.[8] La fruktojn oni povas manĝi krudaj aŭ kuiritaj. Kelkaj variantoj estas tro acidaj por esti manĝataj krudaj. [6]
Ornamplanto
La goji-bero estas plantata ankaŭ kiel ornamplanto. [9]
Vidu ankaŭ
Referencoj
Eksteraj ligiloj
- Wissenschaftliche Studien Arkivigite je 2014-10-18 per la retarkivo Wayback Machine