Kolcowój pospolity
gatunek rośliny
Kolcowój pospolity, k. szkarłatny (Lycium barbarum L.) – gatunek rośliny należący do rodziny psiankowatych. Pochodzi z Chin. Rozprzestrzenił się również w innych regionach świata i w wielu krajach jest uprawiany[3]. Jest bliskim krewnym kolcowoju chińskiego. W Polsce jest rośliną uprawną, czasami dziczeje (kenofit, ergazjofigofit). Po raz pierwszy monografia szczegółowa owocu kolcowóju pospolitego - Lycii fructus pojawiła się w Farmakopei Europejskiej (Ph.Eur. 8 supl. 4). Owoce jadalne w ofercie handlowej znane są pod nazwą jagód goji[4].
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek | kolcowój pospolity | ||
Nazwa systematyczna | |||
Lycium barbarum L. Sp. pl. 1:192. 1753 | |||
Synonimy | |||
|
Morfologia
- Pokrój
- Krzew o wysokości 1-3 m. Gałązki łukowato zwisające i pokryte kolcami.
- Liście
- Lancetowate, długości do 6 cm, ostre lub stępione na końcach, szarozielone i dość grube (sztywne).
- Kwiaty
- Promieniste, 5-krotne o purpurowofioletowej koronie. Pręciki i słupek wystają daleko poza koronę. Osiągają długość do 2 cm i zwisają rosnąc pojedynczo lub zebrane są po 2–4.
- Owoce
- Podłużne, czerwone jagody o długości do 2 cm. Są tak delikatne, że aby ich nie uszkodzić przy zbiorze – strząsa się je z krzewu, a nie zrywa.
- Nasiona
- Nerkowate, żółtawe o długości 2–2,6 mm, szerokości 1,4–2,2 mm i grubości 0,3–0,5 mm. O powierzchni matowej, dołeczkowano-siatkowanej.
Biologia
- Cechy fitochemiczne
- Jagody są bogate w aminokwasy (do 5%), polisacharydy i karotenoidy (m.in. zeaksantynę, fysalien i kryptoksantynę) oraz olejek eteryczny z seskwiterpenami. Nasiona zawierają liczne triterpeny i steroidy triterpenowe. Kora zawiera poliaminy (kukoaminę A) i peptydy (liciumamid, liciumina A). W liściach stwierdzono steroidy (witanolid A)[5].
- Roślina trująca
- Cała roślina z wyjątkiem dojrzałych owoców jest trująca. Trujące są również niedojrzałe owoce[6]. Podawany dawniej z kolcowoju alkaloid hioscyjamina (lub podobny) nie został potwierdzony. W każdym razie przypadki zatrucia przypominają zatrucie atropiną i solaniną. Opisane są w literaturze śmiertelne zatrucia u cieląt i owiec, zatrucia zdarzają się też u dzieci i młodzieży[7]. U zatrutych zwierząt stwierdza się porażenie układu nerwowego, paraliż mięśni i zaburzenia w funkcji przewodu pokarmowego. Do zatruć zwierząt dochodzi rzadko, ponieważ krzew jest przez nie omijany[8]. Gatunek podawany jest jako trujący w polskojęzycznej literaturze botanicznej[9][10]. Badania na zawartość atropiny w owocach kolcowoju prowadzone w Tajlandii i Chinach wykazały zmienną zawartość alkaloidu, nie przekraczającą wszakże 19 ppb (części na miliard), co jest stężeniem dalekim od toksycznego[11]. W Chinach, Korei i Tybecie, owoce kolcowoju są spożywane po ugotowaniu (jako składnik zup itp.).
Przypisy
Identyfikatory zewnętrzne:
- BioLib: 40736
- EoL: 487010
- EUNIS: 185086
- Flora of China: 200020536
- Flora of North America: 200020536
- FloraWeb: 3555
- GBIF: 2928835
- identyfikator iNaturalist: 77902
- IPNI: 816356-1
- ITIS: 503599
- NCBI: 112863
- Plant Finder: 369042
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2499019
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:816356-1
- Tela Botanica: 40437
- identyfikator Tropicos: 29600019
- USDA PLANTS: LYBA4
🔥 Top keywords: Wikipedia:Strona głównaSpecjalna:SzukajRobert FicoYasukeAgnieszka OsieckaSłowacjaDariusz JońskiNowa KaledoniaZuzana ČaputováKierunek – Socjalna DemokracjaAndrzej BobolaPolskaKrzysztof Rutkowski (ur. 1960)Marek HłaskoCherIga ŚwiątekPeter PellegriniBańska BystrzycaUrugwaj (rzeka)16 majaZmarli w maju 2024Konkurs Piosenki Eurowizji 2024Ján KuciakWaldemar BudaTomasz SzmydtHalina KonopackaCoco GauffDanielle CollinsMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2024MiG-31HandlováBitwa o Monte CassinoOłeksandr UsykNemo MettlerMistrzostwa Świata w Hokeju na Lodzie 2024 (elita)Specjalna:Ostatnie zmianyWojciech CejrowskiWładysław II JagiełłoWarzęcha