Velsono
Velsonoj, velaroj, aŭ velaj konsonantoj estas konsonantoj artikulaciataj per la malantaŭa parto de la lango (la langa dorso) kontraŭ la palata velo.
| Lokoj de artikulacio | |
| Labialo | |
| Bilabialo | |
| Labial-velaro | |
| Labial-alveolaro | |
| Labial-dentalo | |
| Koronalo | |
| Lango-labialo | |
| Interdentalo | |
| Dentalo | |
| Alveolaro | |
| Apeksa konsonanto | |
| Laminalo | |
| Postalveolaro | |
| Alveolo-palatalo | |
| Retroflekso | |
| Dorsalo | |
| Palatalo | |
| Labial-palatalo | |
| Velsono | |
| Uvularo | |
| Uvular-epiglotalo | |
| Radikalo | |
| Faringalo | |
| Epigloto-faringalo | |
| Epiglotalo | |
| Glotalo | |
| Ĉi tiu paĝo entenas fonetikan informon en la IFA, kiu povas ne ĝuste montriĝi per iuj retumiloj. | |
| [Helpon!] | |
Ĉar la vela regiono de la buŝa plafono estas relative vasta kaj la moviĝoj de la langa dorso ne estas tre precizaj, velaroj facile spertas asimiladon, movante sian artikulacion dorsen aŭ frunten dependante de la kvalito de apudaj vokaloj. Ili ofte aŭtomate iĝas "fruntigitaj", tio estas parte aŭ tute palataj antaŭ sekvanta antaŭa vokalo, kaj "retiritaj" antaŭ dorsa vokalo.
Palataligitaj velsonoj (kia la angla /k/ en keen aŭ cube) fojfoje nomatas palatovelaroj.
Multaj lingvoj ankaŭ havas labialigitajn velarojn, kia [kʷ], en kiu la artikulacion akompanas rondigo de la lipoj. Ankaŭ ekzistas labial-velaraj konsonantoj, kiuj duoble artikulaciiĝas ĉe la velo kaj ĉe la lipoj, kia [k͡p]. Tiu distingo malaperas ĉe la alproximanto [w], ĉar labialigo engaĝas la aldonon de labiala alproximiĝa artikulacio al la sono, kaj tiu ambigua situacio ofte nomiĝas labial-velara.
La velaraj konsonantoj identigitaj de la Internacia Fonetika Alfabeto estas:
| IFA | Priskribo | Ekzemplo | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Lingvo | Ortografio | IFA | Signifo | ||
| ŋ | velara nazalo | Angla | ring | [ɹɪŋ] | ringo |
| k | senvoĉa velara plozivo | Angla | skip | [skɪp] | salteti |
| ɡ | voĉa velara plozivo | Angla | get | [ɡɛt] | akiri |
| x | vela frotsono senvoĉa | Germana | Bauch | [baʊx] | abdomeno |
| ɣ | vela frotsono voĉa | Margi | ɣàfə́ | [ɣàfə́] | sago |
| ʍ | senvoĉa labial-velara alproksimanto | Angla | which[1] | [ʍɪtʃ] | kiu |
| ɰ | velara alproksimanto | Hispana | pagar[2] | [paɰaɾ] | pagi |
 | velara laterala alproksimanto | Mez-Wahgi | aʟaʟe | [aʟaʟe] | kapkirle |
| w | labial-velara alproksimanto | Angla | witch | [wɪtʃ] | sorĉistino |