انقلاب‌های ۱۹۸۹

انقلاب‌های ۱۹۸۹ بخشی از یک موج انقلابی در اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ است که منجر به فروپاشی حکومت‌های کمونیستی در اروپای مرکزی و شرقی اروپا و فراتر از آن شد. این دوره گاهی به نام پاییز ملت‌ها^{[۲][۳][۴][۵][۶]} نیز نامیده می‌شود؛ در کنار اصطلاح «بهار ملت‌ها» که گاهی برای توصیف انقلاب‌های ۱۸۴۸ استفاده شده‌است.

انقلاب‌های ۱۹۸۹ Revolutions of 1989
بخشی از جنگ سرد
فروپاشی دیوار برلین در ۱۹۸۹
تاریخ	۹ مارس ۱۹۸۹ – ۲۷ آوریل ۱۹۹۲ (۳ سال، ۱ ماه، ۲ هفته و ۴ روز)
موقعیت	اروپا (به خصوص اروپای مرکز، پس از آن جنوب شرق و شرق اروپا) چین روسیه کشورهای کمونیستی در سایر نقاط اروپا و جهان
علت(ها)	سرکوب سیاسی آزار دینی فقر و فساد کشتارهای جمعی در حکومت‌های کمونیستی
اهداف	دموکراسی تعیین سرنوشت انتخابات انتخابات برکناری آزادی‌های سیاسی حقوق بشر حقوق کار
روش‌ها	تظاهرات، مختلف
منجرشد به	از بین بردن اقتصاد دستوری و خصوصی‌سازی صنعت از تحت مالکیت بخش دولتی انتقال قدرت به دولت‌های سرمایه‌داری در لهستان، مجارستان، شرق آلمان، انقلاب مخملی در چکسلواکی، بلغارستان و آلبانی پایان جنگ سرد اتحاد آلمان انتقال پرخشونت قدرت به یک دولت سرمایه‌داری در رومانی پایان نقش اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی به عنوان یک ابرقدرت فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی کشورهای پساشوروی ایجاد شده از اتحاد جماهیر شوروی سابق تشکیل روسیه (علت عمده) آغاز اولین درگیری‌های پس از فروپاشی شوروی فروپاشی و دوپاره شدن چکسلواکی فروپاشی یوگسلاوی و آغاز جنگ‌های یوگسلاو کشتار میدان تیانانمن به عنوان بخشی از جنبش دموکراسی چینی فروپاشی پیمان ورشو خروج نیروهای نظامی شوروی از افغانستان سقوط کمونیسم در افغانستان، آنگولا، بنین، جمهوری کنگو، اتیوپی، مغولستان، موزامبیک، سومالی و یمن قحطی در کره شمالی پایان اشغال کامبوج توسط ویتنام اتحاد دو یمن ادغام اکثر اعضای سابق پیمان ورشو به ناتو و اتحادیه اروپا. تشدید روند ادغام اروپا اصلاحات سال ۱۹۹۱ و تصویب کنگره ملی هند در پیوند هند به نئولیبرالیسم شروع آزادسازی اقتصادی در جمهوری خلق چین و ویتنام شک و تردید در مورد کمونیسم در سراسر جهان در ارتباط با کاهش حمایت از کمونیست و جناح چپ احزاب، به ویژه در اروپا گسترش اینترنت به اتحاد جماهیر شوروی سابق و شرق اروپا[۱] گسترش فرهنگ و هنر آمریکا و سرمایه‌داری که پیشتر در کشورهای کمونیستی ممنوع بود، مانند ورود مکدونالد به روسیه و چین در سال ۱۹۹۰.
طرف‌های مدنی درگیر
شهروندان کشورهای بلوک شرق
همچنین شناخته شده با عناوین: سقوط کمونیسم، سقوط استالینیسم، فروپاشی کمونیسم، فروپاشی سوسیالیسم، سقوط سوسیالیسم، پاییز ملل، سقوط ملل، بهار اروپا

این موج انقلابی، جنبش‌ها و انقلاب‌های سیاسی متعددی را با شدت‌ها و اثرهای مختلفی دربر گرفت از جمله در کشورهای:

 چین (تظاهرات میدان تیان آن من)

 لهستان مجارستان آلمان شرقی چکسلواکی بلغارستان رومانی جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی آلبانی اتحاد جماهیر شوروی (فروپاشی)

اصلاحات در شوروی و کشورهای متحد آن تغییرات چشمگیری در کشورهای کمونیست و سوسیالیست در خارج از اروپا را نیز شامل شد.

چیزی که در نظریه مکتب حزب کمونیست چین تعلیم داده می‌شود این است که اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و کشورهای اقماری سقوط کردند نه به این دلیل که به شدت مارکسیست بودند، بلکه به این دلیل که دیگر به اندازه کافی مارکسیست نبودند. نه به این دلیل که آنها بیش از حد ظالم بودند، بلکه به این دلیل که آزادی بیش از حد را برای جامعه مدنی (از جمله مذهب) گذاشته بودند.^[۷]