دولومیت (کانی)

دولومیت یک مادهٔ معدنی با فرمول شیمیایی CaMg(CO_۳)_۲ است که در سه جهت، رخ کامل غیر قائمه دارد. بیشتر دولومیت‌ها به رنگ‌های خاکستری مایل به کرم و سفید مایل به خاکستری یافت می‌شوند ولی برخی با رنگ‌های دیگری مانند سفید، زرد، سبز و سیاه هم دیده شده‌اند. این کانی دارای وزن مخصوص ۲٫۶ گرم بر سانتی‌متر مکعب، سختی آن ۴–۳٫۵ و دارای جلای شیشه‌ای یا مرواریدی است.

دولومیت
دولومیت (سفید) بر روی طلق
اطلاعات کلی
رده‌بندی	کانی‌های کربنات
فرمول شیمیایی (بخش تکراری)	CaMg(CO3)2
دسته‌بندی شرونتس-نیکل	5.AB.۱۰
دستگاه بلوری	دستگاه بلوری شش‌گوشه (تری‌گونال)
رده بلوری	تری‌گونال (۳) H-M symbol: (۳)
گروه فضایی	R۳
ساختار بلوری	a = 4.8012(1), c = ۱۶٫۰۰۲ [Å]; Z = ۳
ویژگی‌ها
رنگ	سفید، خاکستری تا صورتی
رَخ	Perfect on {10۱1}، رخ تری‌گونال
Tenacity	شکننده
سختی موس	۳٫۵ تا ۴
رنگ خاکه	سفید
وزن مخصوص	۲٫۸۴–۲٫۸۶
ویژگی‌های ظاهری	تک‌محوری (-)
ضریب شکست	nω = ۱٫۶۷۹–۱٫۶۸۱ nε = ۱٫۵۰۰
دوشکستی	δ = ۰٫۱۷۹–۰٫۱۸۱
انحلال‌پذیری	انحلال‌پذیری ضعیف در محلول رقیق هیدروکلریک اسید
منابع	[۱][۲][۳][۴][۵]

اجزاء تشکیل‌دهندهٔ دولومیت عمدتاً اکسید منیزیم (MgO) و آهک (CaO) هستند ولی ممکن است مواد دیگری چون اکسیدهای آهن، سدیم و پتاسیم نیز در ساختمان آن‌ها یافت شود. این کانی حاوی (۳۰٫۴ درصد CaO)، (۲۱٫۹۲ درصد MgO) و (۴۷٫۷ درصد CO۲) است.

دولومیت به صورت لایه‌های عظیم با ضخامت‌های چند ده فوتی یافت می‌شود. آن‌ها حدود ۱۵٪ پوستهٔ زمین را می‌سازند و به مقدار زیاد در تمام نقاط دنیا یافت شده‌اند و به عنوان یکی از اجزای رایج سنگ‌های رسوبی شناخته می‌شوند. سنگ‌های حاوی دولومیت را با همان نام دولومیت یا سنگ آهک دولومیتی می‌شناسند. کانی‌های کربناته شامل کلسیت، آراگونیت و دولومیت هستند. شاید هیچ مادهٔ معدنی دیگری، مصارفی را که سنگ آهک و دولومیت دارند، نداشته باشد. سنگ‌های کربناته به خاطر خواص فیزیکی خود، پایه‌های اساسی صنعت مصالح ساختمانی را تشکیل می‌دهند و از بدو تمدن بشری مورد استفاده بوده و در حال حاضر نیز مصارف این سنگ‌ها رو به افزایش است.

سنگ‌های کربناته ۵۰٪ مخازن نفت و گاز دنیا و ۹۵٪ مخازن نفت و گاز ایران را شامل می‌شوند. رسوبات کربناته از کلسیت (کم یا پُرمنیزیم) یا آراگونیت و مقداری نیز دولومیت، پیریت و کوارتز، تشکیل شده‌اند.

کلسیت

کلسیت کم منیزیم دارای کمتر از ۴٪ مول MgCO۳ و کلسیت پرمنیزیم دارای بیش از ۴٪ مول MgCO۳ ¬(۱۹–۱۱٪ درصد مول) هستند.

آراگونیت

آراگونیت منیزیم کمی دارد و به جای آن استرانسیوم می‌تواند جانشین شود. از لحاظ پایداری، کلسیت کم‌منیزیم پایدارتر از کلسیت پرمنیزیم و کلسیت پرمنیزیم پایدارتر از آراگونیت است.