زغالسنگ
زغالسنگ نام کانی سیاهرنگی است که از پسماند مواد گیاهی دورانهای قدیم زمینشناختی (میلیونها سال پیش) تشکیل شدهاست و بهعنوان سوخت و نیز مادهٔ اولیهٔ برخی صنایع شیمیایی برای تولید گاز، کُک، روغن، قطران و غیره استفاده میشود.
سنگ رسوبی | |
ترکیبات | |
---|---|
اولین | کربن |
دومین | هیدروژن، گوگرد، اکسیژن، نیتروژن |
برخی از زمینشناسان بر این باورند که زغالسنگ کانی نیست.بخش بزرگی از جِرم زغالسنگ کربن است. از دیگر ترکیبات زغالسنگ میتوان به هیدروژن، نیتروژن، اکسیژن و گوگرد اشاره کرد . انواع زغالسنگ در دورانهای گوناگون زمینشناسی و تحت شرایط مختلفی به وجود آمدهاند. پوده (تورب) ، نخستین مرحله تشکیل زغالسنگ است.
پس از آن به ترتیب لیگنیت، زغالسنگ نیمه بیتومینه، زغالسنگ بیتومینه و زغالسنگ آنتراسیت با درجات مختلف درونداشت مواد تشکیلدهنده قرار دارند.
زغالسنگ از فشرده شدن و تحمل گرما برخی گیاهان به وجود میآید که اکثراً از گیاه سرخس است.[۱]
سوختهای گرمازا |
در ذغال سنگ همچنین مقادیر کمی از فلزهای گوناگون مانند نیکل، مس، الومنیوم، سرب، ارسنیک و جیوه وجود دارد.مقدار جیوه در ذغال سنگ ppm۵۰_۲۰۰ است و با این توصیف نیروگاههایی که آن را میسوزانند روزانه هزاران گرم جیوه به هواکره وارد میکنند.[نیازمند منبع]
روند تشکیل
زغالسنگ کانی پر انرژی است، که از بقایای درختان، بوتهها و سایر گیاهان زندهٔ میلیونها سال پیش به وجود میآید. نشو و نمای این گیاهان در دورههایی که آب و هوای زمین ملایم و مرطوب بود، صورت گرفت.زغالسنگ، یک سنگ رسوبی است.به زغالسنگ ابتدایی که پوک است و مواد فرار زیادی دارد تورب میگویند تورب نامرغوبترین نوع زغالسنگ است قسمت اعظم این ذخایر تقریباً ۲۵۰ میلیون سال پیش پدید آمدند.سپس اوضاع برای رشد سرخسهای دانهدار گرمسیری بسیار عظیم و درختان بدون گل غول پیکر، در باتلاقهای وسیع فراهم شد.این گیاهان بعد از خشک شدن و از بین رفتن به داخل باتلاقها میافتادند و بر اثر خروج اکسیژن، فساد بیهوازی تسریع میشد.پوشش گیاهی به مادهای لجن مانند، به نام پیت (Peat) تبدیل شد. پیت در زیر فشار خشک و سخت شد و به زغالسنگ پیت (لنیت یا لیگنیت، که به زغالسنگ قهوهای نیز موسوم است) تبدیل شد.فشار بیشتر و گذشت زمان، زغالسنگ قیردار را به وجود آورد، که هر ۶ متر ضخامت رسوب گیاهان نخستین به ۰٫۳ متر زغالسنگ تبدیل شده بود که به آن بیتومین میگویند و در نهایت سختترین و مرغوبترین نوع زغالسنگ، یعنی آنتراسیت (Anthracite) را به وجود آورد.
ذخایر زغالسنگ
کشور | آنتراسیت و بیتومن | SubBituminous | زغال قهوهای | کل | درصد در جهان |
---|---|---|---|---|---|
ایالات متحده آمریکا | ۱۰۸٬۵۰۱ | ۹۸٬۶۱۸ | ۳۰٬۱۷۶ | ۲۳۷٬۲۹۵ | ۲۲٫۶ |
روسیه | ۴۹٬۰۸۸ | ۹۷٬۴۷۲ | ۱۰٬۴۵۰ | ۱۵۷٬۰۱۰ | ۱۴٫۴ |
چین | ۶۲٬۲۰۰ | ۳۳٬۷۰۰ | ۱۸٬۶۰۰ | ۱۱۴٬۵۰۰ | ۱۲٫۶ |
استرالیا | ۳۷٬۱۰۰ | ۲٬۱۰۰ | ۳۷٬۲۰۰ | ۷۶٬۴۰۰ | ۸٫۹ |
هند | ۵۶٬۱۰۰ | ۰ | ۴٬۵۰۰ | ۶۰٬۶۰۰ | ۷٫۰ |
آلمان | ۹۹ | ۰ | ۴۰٬۶۰۰ | ۴۰٬۶۹۹ | ۴٫۷ |
اوکراین | ۱۵٬۳۵۱ | ۱۶٬۵۷۷ | ۱٬۹۴۵ | ۳۳٬۸۷۳ | ۳٫۹ |
قزاقستان | ۲۱٬۵۰۰ | ۰ | ۱۲٬۱۰۰ | ۳۳٬۶۰۰ | ۳٫۹ |
آفریقای جنوبی | ۳۰٬۱۵۶ | ۰ | ۰ | ۳۰٬۱۵۶ | ۳٫۵ |
صربستان | ۹ | ۳۶۱ | ۱۳٬۴۰۰ | ۱۳٬۷۷۰ | ۱٫۶ |
کلمبیا | ۶٬۳۶۶ | ۳۸۰ | ۰ | ۶٬۷۴۶ | ۰٫۸ |
کانادا | ۳٬۴۷۴ | ۸۷۲ | ۲٬۲۳۶ | ۶٬۵۲۸ | ۰٫۸ |
لهستان | ۴٬۳۳۸ | ۰ | ۱٬۳۷۱ | ۵٬۷۰۹ | ۰٫۷ |
اندونزی | ۱٬۵۲۰ | ۲٬۹۰۴ | ۱٬۱۰۵ | ۵٬۵۲۹ | ۰٫۶ |
برزیل | ۰ | ۴٬۵۵۹ | ۰ | ۴٬۵۵۹ | ۰٫۵ |
یونان | ۰ | ۰ | ۳٬۰۲۰ | ۳٬۰۲۰ | ۰٫۴ |
بوسنی و هرزگوین | ۴۸۴ | ۰ | ۲٬۳۶۹ | ۲٬۸۵۳ | ۰٫۳ |
مغولستان | ۱٬۱۷۰ | ۰ | ۱٬۳۵۰ | ۲٬۵۲۰ | ۰٫۳ |
بلغارستان | ۲ | ۱۹۰ | ۲٬۱۷۴ | ۲٬۳۶۶ | ۰٫۳ |
پاکستان | ۰ | ۱۶۶ | ۱٬۹۰۴ | ۲٬۰۷۰ | ۰٫۳ |
ترکیه | ۵۲۹ | ۰ | ۱٬۸۱۴ | ۲٬۳۴۳ | ۰٫۳ |
ازبکستان | ۴۷ | ۰ | ۱٬۸۵۳ | ۱٬۹۰۰ | ۰٫۲ |
مجارستان | ۱۳ | ۴۳۹ | ۱٬۲۰۸ | ۱٬۶۶۰ | ۰٫۲ |
تایلند | ۰ | ۰ | ۱٬۲۳۹ | ۱٬۲۳۹ | ۰٫۱ |
مکزیک | ۸۶۰ | ۳۰۰ | ۵۱ | ۱٬۲۱۱ | ۰٫۱ |
جمهوری چک | ۱۹۲ | ۰ | ۹۰۸ | ۱٬۱۰۰ | ۰٫۱ |
قرقیزستان | ۰ | ۰ | ۸۱۲ | ۸۱۲ | ۰٫۱ |
آلبانی | ۰ | ۰ | ۷۹۴ | ۷۹۴ | ۰٫۱ |
کره شمالی | ۳۰۰ | ۳۰۰ | ۰ | ۶۰۰ | ۰٫۱ |
نیوزیلند | 33 | 205 | 333-7,000 | 571–15,000[۳] | ۰٫۱ |
اسپانیا | ۲۰۰ | ۳۰۰ | ۳۰ | ۵۳۰ | ۰٫۱ |
لائوس | ۴ | ۰ | ۴۹۹ | ۵۰۳ | ۰٫۱ |
زیمبابوه | ۵۰۲ | ۰ | ۰ | ۵۰۲ | ۰٫۱ |
آرژانتین | ۰ | ۰ | ۵۰۰ | ۵۰۰ | ۰٫۱ |
دیگر کشورها | ۳٬۴۲۱ | ۱٬۳۴۶ | ۸۴۶ | ۵٬۶۱۳ | ۰٫۷ |
مجموع جهان | ۴۰۴٬۷۶۲ | ۲۶۰٬۷۸۹ | ۱۹۵٬۳۸۷ | ۸۶۰٬۹۳۸ | ۱۰۰ |
تولیدکنندگان مهم
کشور | ۲۰۰۳ | ۲۰۰۴ | ۲۰۰۵ | ۲۰۰۶ | ۲۰۰۷ | ۲۰۰۸ | ۲۰۰۹ | ۲۰۱۰ | ۲۰۱۱ | سهم | مقدار ذخیره به سال |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
چین | ۱۸۳۴٫۹ | ۲۱۲۲٫۶ | ۲۳۴۹٫۵ | ۲۵۲۸٫۶ | ۲۶۹۱٫۶ | ۲۸۰۲٫۰ | ۲۹۷۳٫۰ | ۳۲۳۵٫۰ | ۳۵۲۰٫۰ | ۴۹٫۵٪ | ۳۵ |
ایالات متحده آمریکا | ۹۷۲٫۳ | ۱۰۰۸٫۹ | ۱۰۲۶٫۵ | ۱۰۵۴٫۸ | ۱۰۴۰٫۲ | ۱۰۶۳٫۰ | ۹۷۵٫۲ | ۹۸۳٫۷ | ۹۹۲٫۸ | ۱۴٫۱٪ | ۲۳۹ |
هند | ۳۷۵٫۴ | ۴۰۷٫۷ | ۴۲۸٫۴ | ۴۴۹٫۲ | ۴۷۸٫۴ | ۵۱۵٫۹ | ۵۵۶٫۰ | ۵۷۳٫۸ | ۵۸۸٫۵ | ۵٫۶٪ | ۱۰۳ |
اتحادیه اروپا | ۶۳۷٫۲ | ۶۲۷٫۶ | ۶۰۷٫۴ | ۵۹۵٫۱ | ۵۹۲٫۳ | ۵۶۳٫۶ | ۵۳۸٫۴ | ۵۳۵٫۷ | ۵۷۶٫۱ | ۴٫۲٪ | ۹۷ |
استرالیا | ۳۵۰٫۴ | ۳۶۴٫۳ | ۳۷۵٫۴ | ۳۸۲٫۲ | ۳۹۲٫۷ | ۳۹۹٫۲ | ۴۱۳٫۲ | ۴۲۴٫۰ | ۴۱۵٫۵ | ۵٫۸٪ | ۱۸۴ |
روسیه | ۲۷۶٫۷ | ۲۸۱٫۷ | ۲۹۸٫۳ | ۳۰۹٫۹ | ۳۱۳٫۵ | ۳۲۸٫۶ | ۳۰۱٫۳ | ۳۲۱٫۶ | ۳۳۳٫۵ | ۴٫۰٪ | ۴۷۱ |
اندونزی | ۱۱۴٫۳ | ۱۳۲٫۴ | ۱۵۲٫۷ | ۱۹۳٫۸ | ۲۱۶٫۹ | ۲۴۰٫۲ | ۲۵۶٫۲ | ۲۷۵٫۲ | ۳۲۴٫۹ | ۵٫۱٪ | ۱۷ |
آفریقای جنوبی | ۲۳۷٫۹ | ۲۴۳٫۴ | ۲۴۴٫۴ | ۲۴۴٫۸ | ۲۴۷٫۷ | ۲۵۲٫۶ | ۲۵۰٫۶ | ۲۵۴٫۳ | ۲۵۵٫۱ | ۳٫۶٪ | ۱۱۸ |
آلمان | ۲۰۴٫۹ | ۲۰۷٫۸ | ۲۰۲٫۸ | ۱۹۷٫۱ | ۲۰۱٫۹ | ۱۹۲٫۴ | ۱۸۳٫۷ | ۱۸۲٫۳ | ۱۸۸٫۶ | ۱٫۱٪ | ۲۱۶ |
لهستان | ۱۶۳٫۸ | ۱۶۲٫۴ | ۱۵۹٫۵ | ۱۵۶٫۱ | ۱۴۵٫۹ | ۱۴۴٫۰ | ۱۳۵٫۲ | ۱۳۳٫۲ | ۱۳۹٫۲ | ۱٫۴٪ | ۴۱ |
قزاقستان | ۸۴٫۹ | ۸۶٫۹ | ۸۶٫۶ | ۹۶٫۲ | ۹۷٫۸ | ۱۱۱٫۱ | ۱۰۰٫۹ | ۱۱۰٫۹ | ۱۱۵٫۹ | ۱٫۵٪ | ۲۹۰ |
کل جهان | ۵٬۳۰۱٫۳ | ۵٬۷۱۶٫۰ | ۶٬۰۳۵٫۳ | ۶٬۳۴۲٫۰ | ۶٬۷۹۵٫۰ | ۶٬۸۸۰٫۸ | ۷٬۲۵۴٫۶ | ۷٬۶۹۵٫۴ | ۱۰۰٪ | ۱۱۲ |
جستارهای وابسته
منابع
- فرهنگ بزرگ مواد. نوشته مهندس پرویز فرهنگ، چاپ اول، ۱۳۷۹، انتشارات سپیده سحر
- تشکیل زغالسنگ و نفت
پیوند به بیرون
- Coal Online – International Energy Agency بایگانیشده در ۱۹ ژانویه ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine
- Coal Research at the National Energy Technology Laboratory بایگانیشده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine
- Energy KIDS – Coal page بایگانیشده در ۲۰۱۰-۱۰-۱۹ توسط Wayback Machine from U. S. Department of Energy.
- European Association for Coal and Lignite
- World Coal Association
- Coal: Facts & Figures
- International Coal Price Data