نظام پارلمانی

شیوه‌های حکومت
حکومت‌های جمهوری:   جمهوری ریاستی با ریاست کشور و دولت اجرایی غیرپاسخگو به مجلس   جمهوری نیمه‌ریاستی با ریاست کشور نیمه‌اجرایی غیرپاسخگو به مجلس و نیز ریاست دولت نیمه‌اجرایی پاسخگو به مجلس   جمهوری پارلمانی با ریاست کشور تشریفاتی و ریاست دولت پاسخگو به مجلس   جمهوری با ریاست اجرایی پاسخگو به مجلس   نظام تک‌حزبی با رهبری اجرایی غیرپاسخگو حکومت‌های پادشاهی:   پادشاهی مشروطه با پادشاهی تشریفاتی و ریاست دولت پاسخگو به مجلس   پادشاهی نیمه‌مشروطه با پادشاهی نیمه‌اجرایی غیرپاسخگو و ریاست دولت پاسخگو به مجلس   پادشاهی مطلقه با پادشاهی اجرایی غیرپاسخگو   کشورهایی که مقررات قانون اساسی برای دولت، به حالت تعلیق درآمده است.   کشورهایی که با هیچ یک از سیستم‌های فوق، مطابقت ندارند. (به عنوان مثال دولت موقت یا موقعیت‌های سیاسی نامشخص)

نظام پارلمانی یا نظام مجلسی^[۱] نوعی حکمرانی مردم سالار است که در آن قوه مجریه مشروعیت مردم‌سالار خود را از قوه مقننه اقتباس کرده و در برابر آن پاسخگو است. نظام پارلمانی نوعی نظام حکومتی است که از تفکیک نسبی قوا ایجاد می‌شود. در رژیم‌های پارلمانی قوه مجریه و قوه مقننه از ابزارهایی برای اثرگذاری و نفوذ بر یکدیگر برخوردارند.

در نظام‌های پارلمانی رئیس کشور و رئیس قوه مجریه دو شخص متفاوت هستند. رئیس کشور که ممکن است رئیس‌جمهور (در نظام‌های جمهوری پارلمانی) (مثل عراق، آلمان، هندوستان، ایتالیا، پاکستان و فنلاند) یا پادشاه (در نظام‌های مشروطه سلطنتی) (مثل ژاپن، اسپانیا و بریتانیا) باشد، نقش مهمی ندارد و از مسئولیت مبراست. رئیس قوه مجریه که معمولاً نخست‌وزیر نامیده می‌شود به پیشنهاد رئیس کشور و انتخاب پارلمان مشخص می‌شود. اعضای هیئت وزیران در این سیستم حق پیشنهاد قانون به مجلس و شرکت در مذاکرات و مباحثات مجلس نمایندگان یا انحلال پارلمان را دارند و از سوی دیگر پارلمان نیز حق سؤال، استیضاح و دادن رأی عدم اعتماد به آنان را دارد. در تعداد کمی از جمهوری‌های پارلمانی مانند بوتسوانا، آفریقای جنوبی، سورینام، رئیس کشور همزمان رئیس دولت نیز می‌باشد ولی توسط قوه مقننه انتخاب شده و به آن پاسخگو است.

این بر خلاف نظام ریاستی است که رئیس کشور همان رئیس دولت بوده و مهمتر از آن قوه مجریه مشروعیت خود را از قوه مقننه نمی‌گیرد.