Aceh
Aceh meyalo Nanggroe Aceh Darussalam (abjad Jawoë: اچيه دارالسلام) yito tala tuwawu lo provinsi to tilayo lo pulo Sumatra, Indonesia.Dudutu lo Provinsi Aceh yito to otolopa lo Indonesia. Provinsi Aceh ibukotaliyo Banda Aceh[10].Aceh botiya tala tuwawu lo provinsi to Indonesia yilohiyaliyo status lowali daerah istimewa wawu kewenangan otonomi khusus. Penduduk lo Aceh jumulaliyo 5.281.891 lota tawunu 2019.[11]Aceh lowali tambati bungaliyo pilololade lo Isilamu to Indonesia wawu uda'a pengaruhliyo to delomo loladu Isilamu to Asia Tenggara. To awali abad 17, Kesultanan Aceh lowali negara kaya, molotolo boli makmur to kawasan Selat Malaka.
Aceh (Special Region of Aceh) Daerah Istimewa & Khusus Acehاچيه | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Masjid Raya Baiturrahman di Banda Aceh | |||||
Julukan: Serambi Mekkah | |||||
Semboyan: "Pancacita" (dari bahasa Sanskerta yang artinya "Lima cita-cita") | |||||
Hari jadi | 7 Desember 1959 | ||||
Dasar hukum | UU Nomor 11 Tahun 2006 | ||||
Ibu kota | Banda Aceh (dulu Koetaradja) | ||||
Kota besar lainnya | Lhokseumawe, Kota Langsa, Subulussalam, Sabang | ||||
Area | |||||
- Total luas | 58.375,63 km2 | ||||
- Latitude | 1º 40' - 6º 30' LU | ||||
- Longitude | 94º 40' - 98º 30' BT | ||||
Populasi | Peringkat 14 | ||||
- Total | 5.096.248 (2016)[1] | ||||
Pemerintahan | |||||
- Gubernur | Nova Iriansyah (Plt.)[2] | ||||
- Wagub | kosong | ||||
- Ketua [[Dewan Perwakilan Rakyat Aceh|DPRD]] | Teungku Muharuddin, S.Sos.I | ||||
- Sekda | Dermawan | ||||
- Kabupaten | 18[3] | ||||
- Kota | 5[4] | ||||
- Kecamatan | 276[5] | ||||
- Kelurahan | 6.455[6] | ||||
APBD (2017) | Rp 14.291.939.315.863,- [7] (total) | ||||
- PAD | Rp2.227.055.653.755,-- [7] | ||||
- DAU | Rp 1.930.152.204,- [7] | ||||
- DAK | Rp126.402.087,- | ||||
Demografi | |||||
- Etnis | Aceh 70.65% Jawa 8.94% Gayo 7.22% Batak 3.29% Alas 2.13% Simeulue 1,49% Aneuk Jamee 1,40% Tamiang 1,11% Singkil 1,04% Minangkabau 0,74% [8] | ||||
- Agama | Islam 98,19% Kristen Protestan 1.12% Katolik 0,07% Buddha 0,16% Hindu 0,003% Konghucu 0,0008% lain-lain (0,006%)[9] | ||||
- Bahasa | Aceh dan Indonesia (Resmi). | ||||
Zona waktu | WIB (UTC+7) | ||||
Lagu daerah | Bungong Jeumpa | ||||
Rumah tradisional | Rumoh Aceh | ||||
Senjata tradisional | Rencong | ||||
Situs web | www |
To Aceh ngohuntuwa sumber daya alam, yinulo huta wawu gas. Ngohuntuwa analis lolantobu watu lo gas alam to Aceh yito paling ngohuntuwa to dunia.[12] To Aceh olo u'ayuwaliyo onggo motipoto ngohilaya'o Bukit Barisan monto Kutacane to Kabupaten Aceh Tenggara sambe ode Ulu Masen to Kabupaten Aceh Jaya Tēto olo woluwo Taman Nasional Gunung Leuser to Kabupaten Aceh Tenggara
Aceh botiya datahu dudutuliyo membidu wolo episentrum lo liluhu to Samudra Hindia 2004. Lapato ilodungga lo liluhu wawu tsunami to imbihu pesisir otolopa to tawunu 2004, odelo 170.000 lota ta yilopopowate meyambo yiloli.[13] Bencana botiya tala tuwawu lo sababu sambe lowali janjiya dame tomimbihu pamarenta Republik Indonesia wolo Gerakan Aceh Merdeka (GAM).
Demografi
Suku wawu etnis
To Aceh woluwo 13 suku/etnis bangusa asli. U ngohuntuwa da'a Suku Aceh/etnis Ace ta hitolawa to pentandu tumula mayi monto Langsa to pentadu pobbutuwa lo tilayo sambe ode Trumon to pentadu otolopa lo huliyaliyo. Uwewoliyo ma'o Suku Gayo, (Gayo Lut, Gayo Luwes, Gayo Serbejadi) hitolawa to datahu hungiyo lo Aceh. Ngopohiya lēto, woluwo olo suku-suku uwewo odelo Suku Aneuk Jamee to Aceh Selatan, Suku Singkil wawu Suku Pakpak to Kabupaten Subulussalam, Singkil wawu etnis Alas to Aceh Tenggara, etnis Kluet di Aceh Selatan dan etnis Tamiang di Aceh Tamiang, dan di Pulau Simeulue terdapat etnis Sigulai.
Hasil sensus penduduk tahun 2000 menunjukkan hasil sebagai berikut: Aceh (50,32%), Jawa (15,87%), Gayo (11,46%), Alas (3,89%), Singkil (2,55%), Simeulue (2,47%), Batak (2,26%), Minangkabau (1,09%), lain-lain (10,09%)[14] Namun sensus tahun 2000 ini dilakukan ketika Aceh dalam masa konflik sehingga cakupannya hanya menjangkau kurang dari setengah populasi Aceh saat itu. Masalah paling serius dalam pencacahan ditemui di kabupaten Aceh Timur dan Aceh Utara, dan tidak ada data sama sekali yang dikumpulkan dari kabupaten Pidie. Ketiga kabupaten ini merupakan kabupaten dengan mayoritas etnis Aceh.[15]
Berdasarkan sensus 2010 di peroleh hasil 10 etnis bangsa terbesar di Aceh, yaitu:[16]
No | Etnis | Jumlah | Persentase |
---|---|---|---|
1 | Aceh | 3.160.728 | 70,65 |
2 | Jawa | 399.976 | 8,94 |
3 | Gayo | 322.996 | 7,22 |
4 | Batak | 147.295 | 3,29 |
5 | Alas | 95.152 | 2,13 |
6 | Simeulue | 66.495 | 1,49 |
7 | Jamèë | 62,838 | 1,40 |
8 | Tamiang | 49.580 | 1,11 |
9 | Singkil | 46.600 | 1,04 |
10 | Minangkabau | 33.112 | 0,74 |
11 | Lain-lain | 89.172 | 1,99 |
Gubernur
Botiya daputari lo Gubernur Aceh anggadu tawunu 1945 sambe sa'ati botiya.
Gubernur Aceh | |||||||||
No. | Foto | Gubernur | Mulai Jabatan | Akhir Jabatan | Prd. | Ket. | Wakil Gubernur | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Teuku Nyak Arif | 3 Oktober 1945 | 1946 | 1 | [ket. 1] | ||||
2 | Teuku Daud Syah | 1946 | 1947 | 2 | [ket. 2] | ||||
3 | Teungku Daud Beureu'eh | 1947 | 1949 | 3 | |||||
1950 | 1951 | 4 | |||||||
4 | B. M. Danubroto (Residen Koordinator) | 1951 | 1953 | 5 | |||||
5 | Teuku Sulaiman Daud (Pemangku Koordinator Pemerintah) | Mei 1953 | September 1953 | 6 | |||||
— | Abdul Wahab | 1953 | 1954 | ||||||
6 | Abdul Razak | 1954 | 1956 | 7 | |||||
7 | Ali Hasjmy | 1957 | 1959 | 8 | |||||
1959 | 1964 | 9 | [ket. 3][17] | A. M. Namploh (—1965) | |||||
8 | Nyak Adam Kamil | 10 April 1964 | 30 Agustus 1966 | 10 | |||||
9 | Hasby Wahidi | 30 Agustus 1967 | 15 Mei 1968 | 11 | [18] | ||||
10 | Abdullah Muzakir Walad | 15 Mei 1968 | 27 Juni 1973 | 12 | |||||
27 Juni 1973 | 27 Agustus 1978 | 13 | |||||||
11 | Abdul Madjid Ibrahim | 27 Agustus 1978 | 15 Maret 1981 | 14 | |||||
— | Eddy Sabara | 15 Maret 1981 | 27 Agustus 1981 | ||||||
12 | Hadi Thayeb | 27 Agustus 1981 | 27 Agustus 1986 | 15 | |||||
13 | Ibrahim Hassan | 27 Agustus 1986 | 25 Mei 1993 | 16 | Teungku Johan | ||||
14 | Syamsudin Mahmud | 26 Mei 1993 | 26 Mei 1998 | 17 | Zainuddin AG | ||||
26 Mei 1998 | 21 Juni 2000 | 18 | Bustari Mansyur | ||||||
— | Ramli Ridwan (Penjabat) | 21 Juni 2000 | 25 November 2000 | ||||||
15 | Abdullah Puteh | 25 November 2000 | 19 Juli 2004 | 19 | [ket. 5] [ket. 6] [23][24] | Azwar Abubakar | |||
— | Azwar Abubakar (Penjabat) | 19 Juli 2004 | 30 Desember 2005 | — | |||||
— | Mustafa Abubakar (Pelaksana Harian) | 30 Desember 2005 | 8 Februari 2007 | — | |||||
16 | Irwandi Yusuf | 8 Februari 2007 | 8 Februari 2012 | 20 | Muhammad Nazar | ||||
— | Tarmizi Abdul Karim (Penjabat) | 8 Februari 2012 | 25 Juni 2012 | — | — | ||||
17 | Zaini Abdullah | 25 Juni 2012 | 25 Juni 2017 | 21 | Muzakkir Manaf | ||||
— | Soedarmo (Pelaksana Tugas) | 28 Oktober 2016 | 11 Februari 2017 | — | — | ||||
— | Dermawan (Pelaksana Harian) | 25 Juni 2017 | 5 Juli 2017 | ||||||
18 | Irwandi Yusuf | 5 Juli 2017 | 5 Juli 2018 | 22 | [27] | Nova Iriansyah | |||
— | Nova Iriansyah | 5 Juli 2018 | 5 November 2020 | ||||||
19 | 5 November 2020 | Petahana |
Tayadu daerah administratif
Botiya daputari lo 18 kabupaten wawu 5 kota to provinsi Aceh per 2024
No. | Kabupaten/kota | Pusat pemerintahan | Bupati/wali kota | Luas wilayah (km2)[29] | Jumlah penduduk (2017)[29] | Kecamatan | Kelurahan/desa | Logo | Peta lokasi |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Kabupaten Aceh Barat | Meulaboh | Ramli MS | 2.927,95 | 189.119 | 12 | -/322 | ||
2 | Kabupaten Aceh Barat Daya | Blangpidie | Akmal Ibrahim | 1.490,60 | 148.687 | 9 | -/152 | ||
3 | Kabupaten Aceh Besar | Kota Jantho | Mawardi Ali | 2.969,00 | 384.661 | 23 | -/604 | ||
4 | Kabupaten Aceh Jaya | Calang | Teuku Irfan Bahrum | 3.812,99 | 86.058 | 9 | -/172 | ||
5 | Kabupaten Aceh Selatan | Tapak Tuan | Tgk. Amran (Plt.) | 3.841,60 | 230.254 | 18 | -/260 | ||
6 | Kabupaten Aceh Singkil | Singkil | Dulmusrid | 2.185,00 | 129.963 | 11 | -/116 | ||
7 | Kabupaten Aceh Tamiang | Karang Baru | Mursil | 1.956,72 | 287.733 | 12 | -/213 | ||
8 | Kabupaten Aceh Tengah | Takengon | Shabela Abubakar | 4.318,39 | 208.407 | 14 | -/295 | ||
9 | Kabupaten Aceh Tenggara | Kutacane | Raidin Pinim | 4.231,43 | 221.684 | 16 | -/385 | ||
10 | Kabupaten Aceh Timur | Idi Rayeuk | Hasballah M. Thaib | 6.286,01 | 422.261 | 24 | -/513 | ||
11 | Kabupaten Aceh Utara | Lhoksukon | Muhammad Thaib | 3.236,86 | 575.895 | 27 | -/852 | ||
12 | Kabupaten Bener Meriah | Simpang Tiga Redelong | Tgk. Syarkawi | 1.454,09 | 154.509 | 10 | -/232 | ||
13 | Kabupaten Bireuen | Bireuen | Muzakkar A. Gani (Plt.) | 1.901,20 | 432.870 | 17 | -/609 | ||
14 | Kabupaten Gayo Lues | Blang Kejeren | Muhammad Amru | 5.719,58 | 95.370 | 11 | -/136 | ||
15 | Kabupaten Nagan Raya | Suka Makmue | Muhammad Jamin Idham | 3.363,72 | 167.672 | 10 | -/222 | ||
16 | Kabupaten Pidie | Sigli | Roni Ahmad | 3.086,95 | 437.740 | 23 | -/730 | ||
17 | Kabupaten Pidie Jaya | Meureudu | Aiyub Abbas | 1.073,60 | 157.588 | 8 | -/222 | ||
18 | Kabupaten Simeulue | Sinabang | Erli Hasim | 2.051,48 | 89.327 | 10 | -/138 | ||
19 | Kota Banda Aceh | - | Aminullah Usman | 61,36 | 238.814 | 9 | -/90 | ||
20 | Kota Langsa | - | Usman Abdullah | 262,41 | 182.424 | 5 | -/66 | ||
21 | Kota Lhokseumawe | - | Suaidi Yahya | 181,06 | 190.624 | 4 | -/68 | ||
22 | Kota Sabang | - | Nazaruddin | 153,00 | 40.040 | 2 | -/18 | ||
23 | Kota Subulussalam | - | Affan Alfian Bintang | 1.391,00 | 81.187 | 5 | -/82 |
Referensi
Tilala mokupe'i: Ditemukan tag <ref>
untuk kelompok bernama "ket.", tapi tidak ditemukan tag <references group="ket."/>
yang berkaitan