Ադրբեջանի ներքին գործերի նախարարություն

Ներքին գործերի նախարարությունն առաջին անգամ ստեղծվել է Ադրբեջանի Ժողովրդավարական Հանրապետության կառավարության օրոք՝ 1918 թվականի մայիսի 28-ին նրա անկախության հռչակումից հետո։ Լինելով ոստիկանական ուժի տնօրինման պետական մարմին՝ այն կենսական դեր է խաղացել պետականաշինության գործում։ Սակայն 1920 թվականի ապրիլի 28-ին, երբ Ադրբեջանը անցել է խորհրդային իշխանության տակ, նախարարությունը անցել է ԽՍՀՄ ՆԳՆ ենթակայությանը։ Նախարարության աշխատակիցներն աչքի են ընկել Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ, որոնցից մոտ 800-ը ստացել են տարբեր պարգևներ ու մեդալներ՝ Նացիստական Գերմանիայի դեմ կռվից հետո։

1991 թվականի հոկտեմբերի 18-ին Ադրբեջանի անկախության վերականգնումից հետո, երբ նախարարությունը վերականգնվել է որպես Ադրբեջանի Հանրապետության նախարարություն, Ադրբեջանի իրավապահ մարմինների աշխատակիցները կռվել են առաջին Արցախյան ազատամարտի ժամանակ, նրանցից 932-ը զոհվել են պատերազմի ժամանակ։ Ոստիկանության 66 աշխատակիցներ ստացել են Ադրբեջանի ազգային հերոսի պարգև, նրանցից 86-ը պարգևատրվել են Ադրբեջանի դրոշի շքանշանով և 247 այլ մեդալներով ու Ադրբեջանի Հանրապետության շքանշաններով։ 1992 թվականին Ադրբեջանը միացել է Միջազգային քրեական ոստիկանության կազմակերպությանը (Ինտերպոլին), իսկ 1992 թվականի նոյեմբերի 24-ին ստեղծվել ք Ինտերպոլի ազգային կենտրոնական բյուրոն։ Ներքին գործերի նախարարությանը կից ստեղծվել է 2004 թվականի հունիսի 30-ին Ներքին անվտանգության վարչությունը։ նախարարությունը կորպորատիվ վերահսկողություն է իրականացնում ՆԳՆ ծառայությունների նկատմամբ՝ ադրբեջանական ոստիկանության ծառայության հետ անհամատեղելի գործողությունների կանխարգելում, կոռումպացված սպաների բացահայտում և այլն^[1]։

Ոստիկանությունը Ադրբեջանի գլխավոր իրավապահ մարմինն է, որը գործում է ներքին գործերի նախարարության ներքո։ Բաքվի քաղաքի ոստիկանության գլխավոր վարչությունը Ադրբեջանի ամենահին ոստիկանական բաժանմունքն է։ 1828 թվականին Ադրբեջանը՝ Ռուսական կայսրությանը միացնելուց հետո, տարածքում ստեղծվել է պարետատուն։ 1840 թվականի ապրիլի 10-ին Բաքվում ստեղծվել է Ռուսական կայսրության ներքին գործերի նախարարությանը ենթակա ոստիկանական բաժանմունք։ Բաքվի քաղաքային ոստիկանական վարչությունը սկսել է իր գործունեությունը 1841 թվականի հունվարի 1-ին։ 1917 թվականի մարտի 7-ին Բաքվի բանվորների պատգամավորների խորհրդի գործադիր կոմիտեին կից ստեղծվել է Բաքվի քաղաքային ոստիկանություն։ Նոյեմբերի 13-ին Բաքվում ոստիկանությունը ցրվեց, և դրա փոխարեն Բաքվի սովետը որոշել է կազմակերպել Խորհրդային ոստիկանություն։

Ոստիկանության Գյանջայի բաժինը գործել է 2011 թվականից^[2]։ Ազգային ոստիկանությունը նաև պատասխանատու է Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետությունում օրենքի կիրարկման համար՝ մասնագիտացված բաժնի և Նախիջևանի քաղաքային ոստիկանության բաժանմունքի միջոցով^[3][4]։ Արցախում իրավապահ մարմինները նախկինում բաժանվել են Ադրբեջանական ոստիկանության և Լեռնային Ղարաբաղի Պաշտպանության բանակի միջև^[5]։ 2020 թվականից հետո ոստիկանության բաժին է ստեղծվել նաև Քարվաճառում^[6]։

Հուլիսի 2-ը նշվում է որպես Ադրբեջանի ոստիկանության օր^[7][8]։

Ադրբեջանի ներքին զորքեր (ադրբ.՝ Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları), Ադրբեջանի ռազմական ժանդարմերիա, որը ենթարկվում է ներքին գործերի նախարարությանը^[9]։ Ներքին զորքերը Խորհրդային Միության ներքին զորքերի հետնորդներն են և օգտագործվում են հասարակական կարգը վերականգնելու, ներքին զինված հակամարտությունները ճնշելու և կարևոր օբյեկտները պաշտպանելու համար։ Պատերազմի ժամանակ ներքին զորքերն ընկնում են Ադրբեջանի ցամաքային զորքերի իրավասության տակ։ Մարտի 12-ը սահմանվել է որպես «Ներքին զորքերի օր»^[10]։

Ադրբեջանի ՆԳՆ-ն սերտ համագործակցություն է պահպանում ՄԱԿ-ի, Եվրամիության, Եվրոպայում համագործակցության անվտանգության կազմակերպության, Եվրոպական խորհրդի, Միգրացիայի միջազգային կազմակերպության, Կարմիր խաչի միջազգային կազմակերպության և այլ միջազգային և տարածաշրջանային կազմակերպությունների հետ։

Այս նախարարությունը սերտ համագործակցում է նաև Սևծովյան տնտեսական համագործակցության կազմակերպության, Տնտեսական համագործակցության կազմակերպության, ՎՈՒԱՄ-ի և Հարավարևելյան Եվրոպայում համագործակցության նախաձեռնության հետ^[11]։

• Քարտուղարություն
• Ղեկավար բաժին
• Կարգավոր բաժինների վերահսկողության վարչություն
• Քննչական վարչություն
• Հարցման բաժին
• Կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի վարչություն
• Թմրամիջոցների դեմ պայքարի վարչություն
• Ներքին անվտանգության վարչություն
• Քրեական հետախուզության վարչություն
• Վիճակագրական և օպերատիվ տեղեկատվության վարչություն
• Սոցիալական ապահովության վարչություն
• Ներքին զորքերի վարչություն
• Տրանսպորտային ոստիկանության բաժին
• Ճանապարհային ոստիկանության բաժին
• Հրդեհային անվտանգության վարչություն
• Պաշտպանության վարչություն
• Գրանցման և անձնագրային բաժին
• Ինտերպոլի ազգային կենտրոնական բյուրո
• Մարդկային ռեսուրսների բաժնի պետ
• Ներքին հետախուզության վարչություն
• Անձնակազմի հետ աշխատանքի բաժին
• Միջազգային համագործակցության վարչություն
• Կապի բաժին
• Մամուլի ծառայություն
• Ֆինանսական պլանավորման վարչություն
• Տրամադրման բաժին
• Բժշկական բաժանմունք
• Հրամանատարի ծառայություններ
• Հիմնարար շինարարության վարչություն
• Սպորտային միություն
• Մոբիլիզացիայի և քաղաքացիական պաշտպանության վարչություն^[11]