Ալի Ջավան
Ալի Ջավան (ադրբ.՝ Əli Cavan, պարս.՝ علی جوان, անգլ.՝ Ali Javan, դեկտեմբերի 26, 1926, Թեհրան, Իրան - սեպտեմբերի 12, 2016[1], Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), ադրբեջանական ծագմամբ ամերիկացի ֆիզիկոս։
Ալի Ջավան պարս.՝ علی جوان | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | դեկտեմբերի 26, 1926 Թեհրան, Իրան |
| Մահացել է | սեպտեմբերի 12, 2016[1] (89 տարեկան) Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ |
| Քաղաքացիություն |  Պահլավական Իրան և  ԱՄՆ |
| Մասնագիտություն | ֆիզիկոս, պրոֆեսոր և գյուտարար |
| Հաստատություն(ներ) | Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ |
| Գործունեության ոլորտ | քվանտային էլեկտրոնիկա և ֆիզիկա |
| Անդամակցություն | ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն և Գիտությունների համաշխարհային ակադեմիա |
| Ալմա մատեր | Alborz High School?, Թեհրանի համալսարան և Կոլումբիայի համալսարան |
| Տիրապետում է լեզուներին | անգլերեն[2] |
| Գիտական ղեկավար | Չարլզ Հարդ Թաունս |
| Եղել է գիտական ղեկավար | Michael Stephen Feld? և Richard M. Osgood? |
| Հայտնի աշակերտներ | Michael Stephen Feld?, Richard M. Osgood?, Timothy Creamer? և Joseph J. Romm? |
| Պարգևներ | |
 Ali Javan Վիքիպահեստում | |
ԱՄՆ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ (1974)[6]։ Ալբերտ Էյնշտեյնի անվան մրցանակ է ստացել համաշխարհային գիտության մեջ ներդրած ավանդի համար[7]։ Ալի Ջավանը ճանաչված լուսատու է լազերների և քվանտային էլեկտրոնիկայի ոլորտում, լազերային հեռուստա և ռադիոկապի բնագավառում բազմաթիվ հետազոտությունների հեղինակ։ Գազային լազերի գյուտարար (1960)[7]։
Կենսագրություն
Ծնվել է ադրբեջանական ընտանիքում Իրանի տարածքում[8][9]։ Նրա ծնողները Թավրիզից էին[10][11]։ Սովորել է Թեհրանի համալսարանում (1947-1948)։ 1948 թվականին տեղափոխվել է ԱՄՆ, որտեղ 1954 թվականին ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի կոչում։ 1958-1961 թվականներին աշխատել է Նյու Ջերսիի Bell Telephone Labarotories-ում։ 1960 թվականից՝ Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտում, որտեղ 1964 թվականին ստացել է պրոֆեսորի կոչում։
Ուսումնասիրությունները վերաբերում են քվանտային էլեկտրոնիկայի և դրա օգտագործմանը, լազերային սպեկտրոսկոպիային։ Սկիզբ դրեց գծային սպեկտրոսկոպիային։ 1960 թվականին առաջարկել է գազային լազերը և կառուցել այն Վ. Բենեթի և Դ. Էրրիոտի հետ համատեղ։ 1963 թվականին Չ. Թաունսի հետ կրկնել է Մայքելսոնի փորձը՝ օգտագործելով հելիում-նեոնային լազերը, Ու. Բենեթի և Ուիլլիս Լեմբի հետ հայտնաբերել է (1963) լազերի ելքային հզորության ռեզոնանսային անկման երևույթը ուժեղացման գծի կենտրոնում («Լեմբայի ձախողում»)։ 1966 թվականին նա կառուցել է նորաձևության հատման էֆեկտի տեսությունը և դիտել այն 1969 թվականին։ Գազային լազերը առաջին շարունակական թեթև լազերն էր, որը հնարավոր դարձրեց դրա օգտագործումը հեռահաղորդակցության ոլորտում մանրաթելային օպտիկայի տեխնոլոգիայով։ Ալի Ջավանի գյուտը հեռահաղորդակցության ոլորտում նոր տեխնոլոգիաների զարգացման նոր ուղենիշ է դարձել, հոլոգրաֆիան գործնական է դարձրել, ինչպես նաև օգտագործվում է UPC կոդային վերահսկիչներում։ Նա նաև լույսի արագության և լազերային սպեկտրոսկոպիայի բացարձակ ճշգրիտ չափման գործընթացների ուսումնասիրման հետազոտությունների հեղինակ է[12]։ Մշակել է լուսային տատանումների բացարձակ հաճախականության չափման մեթոդ և ոչ գծային ֆլուորեսցենցիայի (1970) մեթոդ[8]։ Բացել է սպեկտրալ գծի բախումը։ Նրան հաճախ անվանում էին Արևելյան Էյնշտեյն և լազերի հայր։ Գիտնականի գյուտերն ու հայտնագործությունները լայնորեն կիրառվում են բժշկական և տեղեկատվական-համակարգչային տեխնոլոգիաներում։
ԱՄՆ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի, ամերիկյան գիտությունների և արվեստի ակադեմիայի անդամ։ Տրիեստի գիտության խթանման հիմնադրամի պատվավոր անդամ է։ Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի պրոֆեսոր (MTI, Քեմբրիջ, ԱՄՆ)։ Պարգևատրվել է գիտական աշխարհում բարձրագույն պարգևներից մեկի Ալբերտ Էյնշտեյնի մրցանակով և Ամերիկայի օպտիկական ընկերության Ֆրեդերիկ Այվսի մեդալով։
Նա 12-րդ տեղն Է զբաղեցրել ներկայում ապրող հարյուր հանճարների ցուցակում, որը The Daily Telegraph թերթի կողմից կազմվել է 4000 հարցվողների էլեկտրոնային փոստի հարցման արդյունքում[13]։
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալի Ջավան» հոդվածին։ |