Անագի օքսիդ(II)

Մուգ կապույտ բյուրեղ է (գրեթե սև), ունի տետրագոնային համակարգ, կառուցվածքը նման է կապարի օքսիդին (а=0,3802 նմ, с=0,4837 նմ, Z=2, տարածական խումբը՝ P42/nmm)։ 90 ԳՊա–ից ավել ճնշումներում անցնում է շեղանկյուն ձևափոխության (а=0,382 նմ, b=0,361 նմ, с=0,430 նմ, Z=2, տարածական խումբը՝ Рm2n)։

Անագի օքսիդը համարվում է կիսահաղորդիչ, որի ջերմահաղորդականության տեսակը կախված է արտադրության մեթոդից։

Սնդիկի օքսիդ ստանում են սնդիկի հիդրօքսիդը իներտ մթնոլորտում քայքայելով.

${\displaystyle ~{\mathsf {Sn(OH)_{2}{\xrightarrow {100^{o}C,N_{2}}}SnO+H_{2}O}}}$

Ստացվում է անագի դիօքսիդից.

${\displaystyle ~{\mathsf {SnO_{2}+Sn{\xrightarrow {1000^{o}C}}2SnO}}}$

Լաբորատորիայում սնդիկի օքսիդ ստացվում է սնդիկի օքսալատը իներտ մթնոլորտում տաքացնելով.

${\displaystyle ~{\mathsf {SnC_{2}O_{4}{\xrightarrow {100^{o}C,N_{2}}}SnO+CO_{2}+CO}}}$

Անագի քլորիդի ու նատրիումի կարբոնատի փոխազդեցությունից.

${\displaystyle ~{\mathsf {SnCl_{2}+Na_{2}CO_{3}{\xrightarrow {900^{o}C,N_{2}}}SnO+2NaCl+CO_{2}}}}$

Անագի օքսիդը օդում կայուն է, բայց հիմնական հատկություններով ամֆոտեր է։ Ջրում քիչ է լուծվում, իսկ հիմքերի լուծույթում հեղուկանում է։ Փոխազդում է ուժեղ և կոնցենտրիկ թթուների հետ.

${\displaystyle ~{\mathsf {SnO+H_{2}SO_{4}{\xrightarrow {}}SnSO_{4}+H_{2}O}}}$

${\displaystyle ~{\mathsf {SnO+3HCl{\xrightarrow {}}H[SnCl_{3}]+H_{2}O}}}$

Լուծվում է ուժեղ թթուներով՝ առաջացնելով կոմպլեքս իոններ, օրինակ Sn(OH₂)₃²⁺ կամ Sn(OH)(OH₂)²⁺, թթուների լուծույթներում ավելի քիչ՝ Sn₃(OH)₄²⁺։

Լուծվում է հիմքերի ջրային լուծույթներում և դրանցում հեղուկանում է.

${\displaystyle ~{\mathsf {SnO+NaOH+H_{2}O{\stackrel {20^{o}C}{\rightleftarrows }}Na[Sn(OH)_{3}]}}}$

${\displaystyle ~{\mathsf {SnO+2NaOH{\xrightarrow {400^{o}C}}Na_{2}SnO_{2}+H_{2}O}}}$

Հայտնի են նաև այլ անջուր միացություններ, օրինակ՝ K₂Sn₂O₃, K₂SnO₂։

Ջերմաստիճանի ազդեցությամբ քայքայվում է.

${\displaystyle ~{\mathsf {2SnO{\xrightarrow {400^{o}C}}SnO_{2}+Sn}}}$

Օդի թթվածնով օքսիդանում է.

${\displaystyle ~{\mathsf {2SnO+O_{2}{\xrightarrow {>220^{o}C}}2SnO_{2}}}}$

Ջրածնով, ածուխով, սիլիցիումով մետաղական անագը վերականգնվում է^[4].

${\displaystyle ~{\mathsf {2SnO+H_{2}{\xrightarrow {>?^{o}C}}2Sn+H_{2}O}}}$

Անագը և թթվածինը կարող են անստեխիոմետրիկ բաղադրությամբ միացություններ առաջացնել։

Անագի օքսիդը շատ դեպքերում օգտագործվում է հիմնականում մետաղական անագի ստացման համար։ Հատուկ վերականգնիչներով օքսիդից վերականգնում են անագը և օգտագործում ռուբինային ապակու ստացման համար։ Փոքր քանակությամբ օգտագործվում է եթերային ռեակցիաների մեջ, որպես կատալիզատոր։

Անագի օքսիդը ցեզիումի օքսիդի հետ օգտագործում են լյումինաֆորների արտադրանքի մեջ։