Դիեգո-Գարսիա

Կղզու մոտ 27 կմ² տարածք զբաղեցված է ծովալճակներով, մակերեսի մի նեղ շերտ շրջապատված է կորալային խութերով, երկարությունը կազմում է մոտ 60 կմ, առավելագույն բարձրություն ծովի մակարդակից 7 մետր է։ Օղակակղզին բաղկացած է 4 կղզուց, որոնցից ամենամեծը Դիեգո-Գարսիան է, որից բացի օղակակղզում կա ևս 3 փոքր կղզի՝ Արևմտյան կղզի (անգլ.՝ West Island) 3,4 հեկտար, Միջին կղզի (անգլ.՝ Middle Island) 6 հեկտար, Արևելյան կղզի (անգլ.՝ East Island) 11,75 հեկտար։

Կղզում աճում է կոկոսի ծառեր։ Դիեգո-Գարսիայի կլիման խոնավ է, տաք ու քամոտ։ Օդի առավելագույն ջերմաստիճանը 36,2 °C է, նվազագույնը ՝ 14.6 °C։ Տեղումների քանակը տարեկան միջին հաշվով կազմում է 2600 մմ։

Կղզին հայտնաբերել է հայտնի ծովագնաց Վասկո դա Գաման՝ 16-րդ դարի սկզբին։ Ինչպես բոլոր 3 կղզիները, այնպես էլ Դիեգո-Գարսիան պատկանել է նախ Ֆրանսիային, այնուհետև՝ Մեծ Բրիտանիային։ Կղզու առաջին բնակիչները եղել են ֆրանսիացիները, որոնք 1785 թվականին հիմնել են առաջին ապրելատեղերը։ 1810 թվականից կղզում բնակություն են հաստատել բրիտանացիները։

19-րդ դարում ֆրանսիացիները, այնուհետև բրիտանացիները կղզում ստեղծել կոկոսի ծառերի տնկարաններ, որի աշխատանքների համար ստրուկներ էին ներկրել Աֆրիկայից, որոնց ժառանգները 1960-1970-ական թվականներին բռնի տեղահանվել են կղզուց, իսկ 1973 թվականին ԱՄՆ-ն կղզում մեծ ռազմակայան է տեղադրել, որը կա մինչև հիմա^[1][2][3]։

2000 թվականին Անգլիայի գերագույն դատարանը հաստատել է, որ աֆրիկացիների ժառանգների վտարումը եղել է անօրինական և գաղթականներն իրավունք ունեն վերադառնալու կղզի։ Դրանից անմիջապես հետո Մեծ Բրիտանիան հայտարարեց, որ դա հնարավոր չէ, քանի որ նրանք ԱՄՆ-ի հետ ունեն պայմանագիր։ 2004 թվականին բրիտանական կառավարությունը երկու որոշում ընդունեց, որոնցով արգելում էր կղզու նախկին բնակիչներին երբևէ վերադառնալ այնտեղ^[4]։

2017-ի հունիսի 22-ին Միավորված ազգերի կազմակերպության գլխավոր ասամբլեան քվեարկել է Հնդկական օվկիանոսի Չագոս կղզեխմբի օղակակղզիների իրավական կարգավիճակը պարզելու համար։ Նախագիծը չի անցել՝ 94 դեմ ձայների մեծամասնության պատճառով^[5]։

2019 թվականի փետրվարին Միավորված ազգերի կազմակերպության գլխավոր ասամբլեան հանձնարարել է Մեծ Բրիտանիայի Չագոս կղզեխմբի վերահսկողությունը հանձնել Մավրիկիոսի Հանրապետությանը, և ավարտել տարածքի գաղութացման գործընթացը՝ տեղի ժողովրդի ինքնորոշման ճանապարհով, այդպիսով 1965 թվականին Հնդկական օվկիանոսի կղզիախմբի բաժանումն ու այն Մեծ Բրիտանիային հանձնելու գործընթացը ճանաչելով ապօրինի^[6][7]։

• 
  Դիեգո-Գարսիայի քարտեզը
• 
  Նկար վերևից
• 
  Նկար տիեզերքից
• 
  ԱՄՆ Բոինգ ինքնաթիռը օդ է բարձրանում կղզուց
• 
  Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ կործանված օդանավ Դիեգո-Գարսիա կղզում
• 
• 
• 
  ԱՄՆ նավաստիները զենքի կիրառման դասընթաց են անցկացնում կղզում
• 
• 
  Մայրամուտ
• 
  Խաչափառ
• 

• Схема дислокации военных объектов США на о. Диего-Гарсия (вид с воздуха)
• Британская территория в Индийском океане (անգլ.)
• Борьба коренных жителей за возвращение (ռուս.) (оригинал (անգլ.))
• Война против демократии Արխիվացված 2013-04-19 archive.today // Еженедельник 2000, 18.04.2012

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դիեգո-Գարսիա» հոդվածին։