Զրվանականություն

Զրվանականության հիմնական տարբերությունը զրադաշտականությունից այն է, որ աշխարհն ունի երկու սկիզբ՝ բարի և չար և նրանք յուրաքանչյուրն ունեն իրենց Աստվածները՝ Ահուրա Մազդան և Ահրիմանը։ Նրանց երկուսի ծնողն էլ եղել է չեզոք ծագում ունեցող գերագույն արարիչը Զրվանը, որը դիտարկվել է, որպես ժամանակի «ծնող»։ Նրանից են սկսվել ժամանակները և նրանով էլ ավարտվելու են։

Համաձայն զրվանական ուսմունքի՝ գալու է չար և բարի ուժերի հաղթանակի վերջնական պահ, որը հայտնի է զրադաշտականության մեջ, որպես Ֆրաշոքարաթի, երբ Ահուրա Մազդան իր «յոթ հավատարիմ ուժերի» Ամահրասպանդների հետ, ու Ահրիմանը իր «յոթ չար ուժերի»՝ Դևերի հետ գալու է խոնարհվելու Զրվանի առջև։

Վաղ քրիստոնեական շրջանի հայ փիլիսոփայա Եզնիկ Կողբացին իր հայտնի «Եղծ աղանդոց» աշխատության երկրորդ գլխում անդրադառնում է Զրվանիզմի կրոնափիլիսոփայական գաղափարախոսության հերքմանը։ Տարածված տեսակետ կա, որ նա «Պարսից կրոնի հերքումը» գլխում անդրադառնում է հենց զրադաշտականությանը, սակայն Եզնիկ Կողբացի կողմից նշված որոշ կրոնական ու գաղափարախոսական առանձնահատկություններ, թույլ են տալիս եզրակացնելու, որ խոսքը միայն զրվանականության՝ զրադաշտականության աղանդավորական ուղղվածության մասին է և ոչ թե հենց առաջինի մասին. չնայած կարելի է ենթադրել, որ վաղ քրիստոնեության այդ շրջանում, ամենայն հավանականությամբ, «Եղծ աղանդոց» աշխատությունը դիտարկվել է նաև, որպես հարված զրադաշտական գաղափարախոսությանն ու աշխարահայացքին։

• Զրադաշտականություն
• Քրիստոնեություն
• Ալբիգոյցիներ
• Ադվենտիստներ
• Քվակերներ
• Եհովայի վկաներ