Կիոտո
Կիոտո (ճապոներեն` 京都), քաղաք Ճապոնիայում, Հոնսյու կղզու կենտրոնական մասում, Բիվա լճի մոտ։ Կառուցվել է 792-794 թվականներին, 794-1192 թվականներին կոչվել է Հեյան։ Կիոտոն համարվում է իր համանուն պրեֆեկտուրայի վարչական կենտրոնը։ Քաղաքի տարածքը կազմում է 827,90 կմ2, բնակչությունը՝ 1 469 848 մարդ, խտությունը՝ 11775.39 մարդ/կմ2։794 թվականից մինչև 1868 թվականը եղել է Ճապոնիայի մայրաքաղաքը՝ կայսրերի աթոռանիստը։
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Կիոտո | |||||
| 京都市 | |||||
| |||||
 Կիոտոյի տեսարժան վայրերը | |||||
| Երկիր |  Ճապոնիա | ||||
| Ենթարկում | շ | ||||
| Պրեֆեկտուրա | Կիոտո | ||||
| Ներքին բաժանում | Կիտա, Kamigyō-ku?, Sakyō-ku?, Nakagyō-ku?, Հիգասիյամա, Shimogyō-ku?, Minami-ku?, Ukyō-ku?, Ֆուշիմի, Yamashina-ku? և Nishikyō-ku? | ||||
| Քաղաքապետ | Յորիկանե Մասումոտո | ||||
| Հիմնադրված է | ապրիլի 1, 1889 թ. | ||||
| Մակերես | 827,83 կմ² | ||||
| Խոսվող լեզուներ | ճապոներեն | ||||
| Բնակչություն | 1 469 848 մարդ մարդ (2014) | ||||
| Խտություն | 1775.39 մարդ/կմ² | ||||
| Ժամային գոտի | UTCUTC+9 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 75 | ||||
| Փոստային դասիչ | 600-0000–616-9999[1] և 520-0461–520-0465[2] | ||||
| Պաշտոնական կայք | city.kyoto.jp | ||||
| |||||
Աշխարհագրություն
Կիոտոն գտնվում է Կիոտոյի իջվածքի, համանուն սարի և շրջակայքի տարածքում։ Իջվածքը հանդիսանում է երկայնական գրաբեն՝ ձգված հյուսիսից հարավ։ Շրջակա սարերի իջվածքները համարվում են սահման քաղաքի համար։ Կիոտոյի հյուսիսային հատվածում գտնվում են Կիտայամա սարերը, որոնց բարձրությունը հասնում է 500-700 մետրի։ Ամենաբարձր գագաթը հանդիսանում է Ագատոն՝ 924 մետր բարձրությամբ։ Այն գտնվում է հյուսիս-արևելքում։ Քաղաքի արևելյան հատվածում գտնվում են Նիսայամա սարերը, որոնք բաժանում են Կիոտոն Կամեոկա քաղաքից։
Կիոտոյի կլիման չափավոր ներմայրցամաքային է։ Այն պայմանավորված է քաղաքի՝ իջվածքում գտնվելով և ծովի անհասանելիությամբ։ Կիոտոյում ամառը խոնավ է և շոգ։ Միջին բարձր ջերմաստիճանը օգոստոսին 32,9 °C է։ Ի հակադրություն այդ փաստին՝ ձմեռները չոր են և ցուրտ։ Միջին ջերմաստիճանը հունվարին 0.3 °C է։ Հունիսից սեպտեմբեր ամիսներին Կիոտոյում շարունակվում է անձրևային եղանակը։ Տեղումների միջին քանակը տարում կազմում է 1581 մմ։
Վարչական բաժանում
| № | Հայերեն անվանում | Ճապոներեն անվանում | Տարածք | Բնակչություն | Խտություն |
| 01 | Կամիգյո | 上京区 | 7,11 | 82 601 | 11 617,6 |
| 02 | Կիտա | 北区 | 94,92 | 122 228 | 1287,7 |
| 03 | Մինամի | 南区 | 15,78 | 98 782 | 6259,9 |
| 04 | Նակագյո | 中京区 | 7,38 | 103 678 | 14 048,5 |
| 05 | Նիսակյո | 西京区 | 59,20 | 153 253 | 2588,7 |
| 06 | Սակյո | 左京区 | 246,88 | 166 966 | 676,3 |
| 07 | Սիմոգյո | 下京区 | 6,82 | 76 255 | 11 181,1 |
| 08 | Ուկյո | 右京区 | 291,95 | 202 945 | 695,1 |
| 09 | Ֆուսիմի | 伏見区 | 61,62 | 283 948 | 4608 |
| 10 | Հիգասիյամա | 東山区 | 7,46 | 40 730 | 5459,8 |
| 11 | Յամասինա | 山科区 | 28,78 | 136 012 | 4725,9 |
Անվանում
Անվանումը ճապոներեն բառացի նշանակում է «մայրաքաղաքային քաղաք»[3]։
Կլիմա
| Կիոտոի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 19.9 (67.8) | 22.9 (73.2) | 25.7 (78.3) | 30.7 (87.3) | 33.8 (92.8) | 36.8 (98.2) | 38.2 (100.8) | 39.8 (103.6) | 38.1 (100.6) | 32.2 (90) | 26.9 (80.4) | 22.8 (73) | 39.8 (103.6) |
| Միջին բարձր °C (°F) | 8.9 (48) | 9.7 (49.5) | 13.4 (56.1) | 19.9 (67.8) | 24.6 (76.3) | 27.8 (82) | 31.5 (88.7) | 33.3 (91.9) | 28.8 (83.8) | 22.9 (73.2) | 17.0 (62.6) | 11.6 (52.9) | 20.8 (69.4) |
| Միջին օրական °C (°F) | 4.6 (40.3) | 5.1 (41.2) | 8.4 (47.1) | 14.2 (57.6) | 19.0 (66.2) | 23.0 (73.4) | 26.8 (80.2) | 28.2 (82.8) | 24.1 (75.4) | 17.8 (64) | 12.1 (53.8) | 7.0 (44.6) | 15.9 (60.6) |
| Միջին ցածր °C (°F) | 1.2 (34.2) | 1.4 (34.5) | 4.0 (39.2) | 9.0 (48.2) | 14.0 (57.2) | 18.8 (65.8) | 23.2 (73.8) | 24.3 (75.7) | 20.3 (68.5) | 13.6 (56.5) | 7.8 (46) | 3.2 (37.8) | 11.7 (53.1) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −11.9 (10.6) | −11.6 (11.1) | −8.2 (17.2) | −4.4 (24.1) | −0.3 (31.5) | 4.9 (40.8) | 10.6 (51.1) | 12.8 (55) | 7.1 (44.8) | 0.2 (32.4) | −4.4 (24.1) | −9.4 (15.1) | −11.9 (10.6) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 50.3 (1.98) | 68.3 (2.689) | 113.3 (4.461) | 115.7 (4.555) | 160.8 (6.331) | 214.0 (8.425) | 220.4 (8.677) | 132.1 (5.201) | 176.2 (6.937) | 120.9 (4.76) | 71.3 (2.807) | 48.0 (1.89) | 1491,3 (58,713) |
| Ձյան տեղումներ սմ (դյույմ) | 5 (2) | 8 (3.1) | 2 (0.8) | 0 (0) | 0 (0) | 0 (0) | 0 (0) | 0 (0) | 0 (0) | 0 (0) | 0 (0) | 3 (1.2) | 18 (7.1) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 0.5 mm) | 7.8 | 9.2 | 11.9 | 10.6 | 11.4 | 12.9 | 12.9 | 8.7 | 11.0 | 8.8 | 7.6 | 8.1 | 120.9 |
| Միջ. ձնառատ օրեր | 3.1 | 3.9 | 1.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 1.2 | 9.2 |
| % խոնավություն | 66 | 66 | 62 | 59 | 62 | 67 | 70 | 66 | 68 | 68 | 68 | 68 | 65.8 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 123.2 | 117.4 | 146.8 | 175.4 | 180.9 | 138.3 | 142.3 | 182.7 | 136.8 | 157.4 | 138.1 | 135.8 | 1775,1 |
| Աղբյուր #1: 平年値（年・月ごとの値） | |||||||||||||
| Աղբյուր #2: (record temperatures) 観測史上1～10位の値（年間を通じての値） | |||||||||||||
Քաղաքականություն և կառավարություն
2013 թվականից Կիոտոյի քաղաքապետ է հանդիսանում Դաիսակու Կադոկավան, ով չի պատկանում ինչ-որ կուսակցության, սակայն նրան աջակցում են Ճապոնիայի դեմոկրատական կուսակցությունը, Ազատական դեմոկրատական կուսակցությունը, Նոր Կոմեիտո կուսակցությունը, Քո կուսակցությունը և Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցությունը։ Օրենսդրական քաղաքը ունի ընտրական 69 անդամ։
Կիոտո քաղաքի ժողով
| Քաղաքական կուսակցություն | |
|---|---|
| Ազատական դեմոկրատական կուսակցություն | 22 |
| Ճապոնական կոմունիստական կուսակցություն | 14 |
| Ճապոնիայի դեմոկրատական կուսակցություն | 12 |
| Նոր Կոմեիտո կուսակցություն | 12 |
| Կիոտո կուսակցություն | 4 |
| Ազատ | 2 |
| Թափուր | 2 |
Մշակույթ
Չնայած Կիոտոյում շատ պատերազմներ, հրդեհներ, երկրաշարժեր են տեղի ունեցել այն 11 դարերի ընթացքում, որ Կիոտոն կայսրերի մայրաքաղաք է՝ Կիոտոն դիմակայել է շատ ավերումների Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում։ Այն հեռացվել է ատոմային ռումբի վտանգավոր գոտուց Հենրի Սթիմսոնի անձնական միջամտությամբ, քանի որ Սթիմսոնը ցանկանում էր պահպանել մշակութային կենտրոնը, որի մասին նա տեղյակ էր իր մեղրամիսից և դիպլոմային այցելություններից[4]։
2000 կրոնական կառույցներով, 1600 բուդդայական տաճարներով և 400 շինտո սրբատեղիներով, ինչպես նաև պարտեզներով, ճարտարապետական շինություններով այս քաղաքը ամենաայցելվածներից է Ճապոնիայում։ Քաղաքը հայտնի է իր քարերի այգիով։ Քաղաքում երեք տեսարժան վայրեր կան, որ կապված են արքայական ընտանիքի հետ՝ Կյոտո Գյոնի տարածքը՝ ներառյալ Կյոտոյի արքայական պալատը և Սենտոյի արքայական պալատը, Ճապոնիայի կայսրերի տները, որ վերագրվում են տարբեր տարեթվերի։
Կիոտոյի այլ տեսարժան վայրերից են Արաշիյաման, որ ներառված է ՅՈՒՆԵՍԿՈ-յի ցուցակում՝ որպես համաշխարհային ժառանգություն։ Սա նաև ներառում է Կամոյի սրբատեղին, Կյո-օ-Գոկոկուջին, Կիյոմիզու-դերան, Դաիգո-ջին, Նիննա-ջին, Սաիհո-ջին, Թենրյու-ջին, Ռոկուն-ջի, Ջիշո-ջին։
Կիոտոն հայտնի նաև իր խոհանոցով և ճապոնական կերակուրներով։
Ավանդական նախաճաշ Կիոտոյում
Բրնձով ուտեստ Կիոտոյում
կիոտոցի արհեստավարժ խոհարարը ձուկ պատրաստելիս
_(1341939587).jpg)
Տնտեսություն
Կիոտոյի տնտեսության ամենատարածված և ամենազարգացած ճյուղը տեղեկատվական տեխնոլոգիան է և էլէկտրոնիկան. Քաղաքում են գտնվում այնպիսի հայտնի ընկերությունների շտաբներ, ինչպիսիք են Նինթենդո, Intelligent Systems, Dainippon Screen, TOSE, OMRON, Kyocera, Shimadzu Corp., Rohm[5], Horiba, Nidec Corporation, Nichicon, Nissin Electric[6], և GS Yuasa ընկերությունները։
Զբոսաշրջությունը նույնպես մեծ հիմք է կիոտոյի տնտեսության համար։ Քաղաքի մշակութային ժառանգությունը այցելվում են Ճապոնիայի մի շարք դպրոցական խմբերի կողմից[7]։ 2014 թվականին քաղաքի կառավարությունը քաղաք այցելած զբոսաշրջիկների քանակի ռեկորդ է գրանցել և այն ընտրվել է որպես աշխարհի ամենալավ զբոսաշրջային քաղաք «U.S. travel» ամսագրի կողմից[8]։
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կիոտո» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 439)։  |