Հունգարիայի նախագահ

2011 թվականից գործող օրենսդրության համաձայն, Հունգարիայի Նախագահը պետության գլուխն է, որը խորհրդանշում է ազգության միասնությունը, իրականացնում է երկրի կառավարումը և հետևում է պետական մարմինների կողմից ժողովրդավարական նորմերի կատարմանը^[2]։ Նախագահն ունի որոշակի լիազորություններ և պարտականություններ, որոնց մի մասը կարող է իրականացվել միայն Կառավարության աջակցությամբ։ Նախագահն ընտրվում է գաղտնի քվեարկությամբ, Խորհրդարանում 5 տարի ժամկետով և չի կարող անընդմեջ զբաղեցնել երկու ժամկետից ավելի^[3]։

Նախագահն օժտված է անձնական անձեռնմխելիությամբ։ Նա չի կարող զբաղվել որևէ այլ վճարովի աշխատանքով, չնայած կարող է զբաղվել ցանկացած այլ գործունեությամբ (եթե այն կապված չէ հեղինակային իրավունքների պահպանության հետ)։ Ժամանակավոր անաշխատունակության դեպքում Նախագահի պարտականությունները կատարում է Հունգարիայի Ազգային ժողովը^[3]։

Նախագահն ունի հետևյալ լիազորությունները և պարտականությունները.

• ներկա լինելու Հունգարիայի Խորհրդարանի նիստին և հանդես գալ
• ստեղծել օրինագծեր
• առաջարկել պետական մակարդակով հանրաքվե անցկացնել 
• սահմանել խորհրդարանական, տարածաշրջանային ընտրությունների և Եվրախորհրդարանի ընտրությունների անցկացման ամսաթիվը, ինչպես նաև պետական մակարդակով հանրաքվեների անցկացման ամսաթիվը
• որոշումներ ընդունել այն հարցերի շուրջ, որոնք վերաբերում են համակարգի որոշ իրավական ասպեկտներին
• հրավիրել Խորհրդարանի սահմանադիր նիստ
• լուծարել Խորհրդարանը
• ստորագրել ընդունված օրենք կամ մերժել այն, ուղարկելով Խորհրդարան վերամշակման համար կամ Սահմանադրական դատարանի քննարկմանը ներկայացրել 
• առաջարկել վարչապետի, Կուրիայի նախագահի, գլխավոր դատախազի կամ նրա կողմից հիմնական իրավունքների լիազորի թեկնածությունը
• նշանակել դատավորներին և բյուջեի խորհրդի ղեկավարին
• նշանակել Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիայի նախագահին
• ղեկավարել զինված ուժերը (բանակը և ՌՕՈՒ)
• մշակել կառավարության կազմակերպչական կառուցվածքը^[3]։

Ստորև ներկայացված գործողությունների համար Նախագահին անհրաժեշտ է Կառավարության աջակցությունը։

• ընդունել խորհրդարանի լիազորությունների համաձայն` միջազգային պայմանագրերի վավերականությունը
• նշանակել և ընդունել դեսպաններին և սուրհանդակներին
• նշանակել նախարարների, Հունգարիայի ազգային բանկի Նախագահին և նրա Փոխնախագահին, անկախ կարգավորող մարմինների ղեկավարներին և համալսարանների դասախոսներին
• հրահանգել համալսարանների ռեկտորներին
• նշանակել գեներալների
• որոշումներ ընդունել պարգևների շնորհելու, մրցանակների ու կոչումների մասին, ինչպես նաև հաստատել արտասահմանյան պետական պարգևներ կրելը
• անհատապես ներում շնորհել
• որոշումներ կայացնել իր իրավասության մեջ մտնող տարածքային կազմակերպման հարցերի վերաբերյալ
• որոշումներ ընդունել քաղաքացիությունից զրկելու և ձեռք բերելու մասին
• որոշումներ ընդունել այն հարցերի շուրջ, որոնք վկայակոչում են օրենքը, իր իրավասության շրջանակներում^[3]։

Հունգարիայի նախագահն ընտրվում է գաղտնի քվեարկությամբ 5 տարի ժամկետով։ Ընտրություններն անց են կացվում 60-ից 30 օր ընկած ժամանակահատվածում, մինչև նախորդ նախագահի լիազորությունների ժամկետի ավարտը, ժամկետից շուտ հրաժարականի դեպքում` 30 օրվա ընթացքում լիազորությունների ժամկետի ավարտի պահից սկսած.^{[Ն 1]}։ Ընտրություններին կարող է մասնակցել առնվազն 35 տարեկան Հունգարիայի քաղաքացին, թեկնածուի գրանցման համար անհրաժեշտ է Խորհրդարանի առնվազն մեկ հինգերորդ մասի աջակցությունը<ref name="a11 (2)">Article 11 (2) of the Constitution<ref>։

Եթե առաջին փուլում թեկնածուն հավաքել է Խորհրդարանի պատգամավորների ձայների ավելի քան երկու երրորդը, նա անմիջապես Նախագահ է ընտրվում^{[Ն 2]}։ Հակառակ դեպքում կրկնակի քվեարկությունն անցկացվում է երկրորդ փուլում երկու թեկնածուների միջև պարզ մեծամասնության սկզբունքով, քվեարկությամբ հաղթողը Նախագահ է ընտրվում։ Ընտրությունները տևում են երկու անընդմեջ օրից ոչ ավել։ Ընտրված Նախագահը ստանձնում է պաշտոնը նախորդի լիազորությունների ժամկետը լրանալուց հետո` երդվելով Խորհրդարանի անդամների առջև^{[Ն 3]}։

Հունգարիայի Հանրապետության Նախագահի լիազորությունները դադարում են.

• ժամկետը լրանալուց դեպքում
• Նախագահի մահվան դեպքում
• ավելի, քան 90 օր նրա անաշխատունակության դեպքում
• ընտրություններին նրա մասնակցելու անհնարինության դեպքում
• այլ աշխատանքի հետ կապված իր լիազորությունների անհամատեղելիության իր դիմումի դեպքում
• իր հրաժարականի դեպքում
• Նախագահի կոչումից զրկելու դեպքում։

Նախագահի անձեռնմխելիության հետ կապված նրա դեմ կարող է քրեական գործ հարուցվել է նրա լիազորությունները դադարեցնելուց հետո միայն^{[Ն 4]}։ Սակայն, եթե նա խախտել է Սահմանադրությունը կամ դիտավորյալ հանցագործության է կատարել իր պարտականություններ կատարման ժամանակ, Ազգային ժողովի հինգերորդ մասը կարող է իմպիչմենտ առաջարկել^[3], որը ընդունվում է Խորհրդարանի երկու երրորդի աջակցությունից հետո^{[Ն 5]}։ Խորհրդարանի բանաձևի պահից մինչև ընթացակարգի ավարտը Նախագահը չի կարող կատարել իր պարտականությունները^{[Ն 6]}։ Հեռացումը իրականացնում է Սահմանադրական Դատարանը^{[Ն 7]}։

• Հունգարիայի նախագահների ցանկ

• Հունգարիայի Նախագահի պաշտոնական կայքը (հունգարերեն)
• Հունգարիայի Սահմանադրության տեքստը գերմաներեն (գերմ.) (հունգարերեն)
• Magyarország Alaptörvénye
• «Wayback Machine․ THE FUNDAMENTAL LAW OF HUNGARY» (PDF). web.archive.org (անգլերեն). 2014 թ․ փետրվարի 21. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 19-ին. Հունգարիայի հիմնական օրենքը

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Հունգարիայի նախագահ կատեգորիայում։