Միջին մահացու չափաքանակ
Միջին մահացու չափաքանակ, LD50 (անգլ.՝ lethal dose, 50%), LC50 (մահացու կոնցենտրացիա, 50%) կամ LCt50 (մահացու կոնցենտրացիա և ժամանակ), թույնի, ճառագայթման կամ պաթոգենի այն նվազագույն չափաքանակը, որը միատեսակ ներմուծման պայմաններում (բացի ինհալյացիոն ձևից) առաջացնում է փորձարկվող կենդանիների 50%-ի մահ։ Որքան ցածր է LD50-ի արժեքը, այնքան թունավոր է նյութը։ Այս տերմինը առաջին անգամ օգտագործել է Ջ. Վ. Թրիվանը 1927 թվականին[1][2][3]։
Օրինակներ
Ուշադրություն։ Երկու տարբեր միացություններ (հատկապես դեղերի) միմյանց հետ համեմատելու համար ճիշտ չէ օգտագործել միայն LD50 -ի տվյալները, այլ պետք է նաև հաշվի առնել նրանց էֆեկտիվ դոզաները (ED50)։ Այդ պատճառով երկու միացություններ իրար հետ համեմատելու համար օգտագործում են այսպես կոչված թերապևտիկ ինդեքսի գաղափարը, որն իրենից ներկայացնում է LD50-ի և ED50-ի հարաբերությունը։
Ստորև ներկայացված են տարբեր միացությունների LD50-ի արժեքները ըստ նվազման կարգի։
| Միացություն | Կենդանի, ներմուծման եղանակ | LD50 {LC50} | LD50։ գ/կգ {LC50։ գ/լ} ստանդարտացված | Հղում |
|---|---|---|---|---|
| Ջուր | առնետ, օրալ | >90, 000 մգ/կգ | >90 | [4] |
| Սուկրոզ (սեղանի շաքարավազ) | առնետ, օրալ | 29, 700 մգ/կգ | 29.7 | [5] |
| Նատրիումի գլուտամատ | առնետ, օրալ | 16, 600 մգ/կգ | 16.6 | [6] |
| Վիտամին C (ասկորբինաթթու) | առնետ, օրալ | 11, 900 մգ/կգ | 11.9 | [7] |
| Ցիանուրաթթու | առնետ, օրալ | 7, 700 մգ/կգ | 7.7 | [8] |
| Կադմիումի սուլֆիդ | առնետ, օրալ | 7, 080 մգ/կգ | 7.08 | [9] |
| Էթանոլ | առնետ, օրալ | 7, 060 մգ/կգ | 7.06 | [10] |
| Նատրիումի իզոպրոպիլ մեթիլֆոսֆոնաթթու (IMPA, սարինի մետաբոլիտը) | առնետ, օրալ | 6, 860 մգ/կգ | 6.86 | [11] |
| Մելամին | առնետ, օրալ | 6, 000 մգ/կգ | 6 | [8] |
| Մելամին ցիանուրատ | առնետ, օրալ | 4, 100 մգ/կգ | 4.1 | [8] |
| Նատրիումի մոլիբդատ | առնետ, օրալ | 4, 000 մգ/կգ | 4 | [12] |
| Սեղանի աղ | առնետ, օրալ | 3, 000 մգ/կգ | 3 | [13] |
| Պարացետամոլ (ացետամինոֆեն) | առնետ, օրալ | 1, 944 մգ/կգ | 1.944 | [14] |
| Դելտա-9-տետրահիդրոկանաբինոլ (THC) | առնետ, օրալ | 1, 270 մգ/կգ | 1.270 | [15] |
| Մետաղական արսեն | առնետ, օրալ | 763 մգ/կգ | 0.763 | [16] |
| Ալկիլ դիմեթիլ բենզալկոնիումի քլորիդ (ADBAC) | առնետ, օրալ ձուկ, ընկղ. ջր. անողնաշարավորներ, ընկղ. | 304.5 մգ/կգ {0.28 մգ/լ} {0.059 մգ/լ} | 0.3045 {0.00028} {0.000059} | [17] |
| Կումարին | առնետ, օրալ | 293 մգ/կգ | 0.293 | [18] |
| Ասպիրին (ացետիլսալիցիլաթթու) | առնետ, օրալ | 200 մգ/կգ | 0.2 | [19] |
| Կոֆեին | առնետ, օրալ | 192 մգ/կգ | 0.192 | [20] |
| Արսենի տրիսուլֆիդ | առնետ, օրալ | 185–6, 400 մգ/կգ | 0.185 | [21] |
| Նատրիումի նիտրիտ | առնետ, օրալ | 180 մգ/կգ | 0.18 | [22] |
| Ուրանիլ ացետատ դիհիդրատ | մուկ, օրալ | 136 մգ/կգ | 0.136 | [23] |
| Բիսոպրոլոլ | մուկ, օրալ | 100 մգ/կգ | 0.1 | [24] |
| Կոբալտի (II) քլորիդ | առնետ, օրալ | 80 մգ/կգ | 0.08 | [25] |
| Կադմիումի օքսիդ | առնետ, օրալ | 72 մգ/կգ | 0.072 | [26] |
| Նատրիումի ֆտորիդ | առնետ, օրալ | 52 մգ/կգ | 0.052 | [27] |
| Պենտաբորան | մարդ, օրալ | <50 մգ/կգ | <0.05 | [28] |
| Կապսայիցին | մուկ, օրալ | 47.2 մգ/կգ | 0.0472 | [29] |
| Սնդիկի (II) քլորիդ | առնետ, մաշկով | 41 մգ/կգ | 0.041 | [30] |
| Լիսերգաթթվի դիէթիլամիդ (LSD) | առնետ, ներերակային | 16.5 մգ/կգ | 0.0165 | [31] |
| Արսենի եռօքսիդ | առնետ, օրալ | 14 մգ/կգ | 0.014 | [32] |
| Մետաղական արսեն | առնետ, ներորովայնամիզային | 13 մգ/կգ | 0.013 | [33] |
| Նատրիումի ցիանիդ | առնետ, օրալ | 6.4 մգ/կգ | 0.0064 | [34] |
| Սպիտակ ֆոսֆոր | առնետ, օրալ | 3.03 մգ/կգ | 0.00303 | [35] |
| Ստրիխնին | մարդ, օրալ | 1–2 մգ/կգ (մոտավոր) | 0.001 | [36] |
| Նիկոտին | մարդ, օրալ | 0.5-1.0 մգ/կգ (մոտավոր) | 0.0005-0.001 | [37] |
| Կանթարիդին | մարդ, օրալ | 0.5 մգ/կգ | 0.0005 | |
| Աֆլատոքսին B1 (Aspergillus flavus-ից) | առնետ, օրալ | 0.48 մգ/կգ | 0.00048 | [38] |
| Ռիցին | առնետ, ներորովայնամիզային առնետ, օրալ | 22 մկգ/կգ 20–30 մգ/կգ | 0.000022 0.02 | [39] |
| 2, 3, 7, 8-տետրաքլորդիբենզոդիօքսին (TCDD, դիօքսին) | առնետ, օրալ | 20 մկգ/կգ | 0.00002 | [40] |
| Սարին | մուկ, ենթամաշկային | 17.23 մկգ/կգ (մոտավոր) | 0.0000172 | [41] |
| VX | մարդ, օրալ, ինհալյացիոն | 2.3 մկգ/կգ (մոտավոր) | 0.0000023 | [42] |
| Պոլոնիում-210 | մարդ, ինհալյացիոն | 10 նգ/կգ(մոտավոր) | 0.00000001 | [43] |
| Բոտուլինային թույն | մարդ, օրալ, ներարկում, ինհալյացիա | 1 նգ/կգ(մոտավոր) | 0.000000001 | [44] |
| Իոնիզացնող ճառագայթում | մարդ, ճառագայթում | 6 Գրեյ |
Թույների մասշտաբը
Լոգարիթմական սանդղակն ավելի հեշտությամբ կարող է համեմատել LD 50 ի արժեքները.[45]
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
- Canadian Centre for Occupational Health and Safety
- Lipnick, RL; Cotruvo, JA; Hill, RN; Bruce, RD; Stitzel, KA; Walker, AP; Chu, I; Goddard, M; Segal, L; Springer, J.A.; Myers, R.C. (1995). «Comparison of the up-and-down, conventional LD50, and fixed-dose acute toxicity procedures». Food and chemical toxicology. 33 (3): 223–31. doi:10.1016/0278-6915(94)00136-C. PMID 7896233.