Սախալին
Սախալին (ռուս.՝ Сахали́н), կղզի Ռուսաստանի հեռավոր արևելյան մասում, Օխոտի ծով և Ճապոնական ծովերի միջև։ Կուրիլյան կղզիների հետ միասին մտնում է Սախալինի մարզի մեջ։ Տարածքը՝ 76.400 կմ, բնակչությունը՝ 673.000 մարդ։ Կղզու մի մասը համարվում է վիճելի տարածք։
| Սախալին | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | կղզի և գործադիր իշխանություն |
| Մայրցամաք | Ասիա |
| Երկիր |  Ռուսաստան |
| Վարչատարածք | Սախալինի մարզ |
| Երկարություն | 950 կմ |
| Լայնություն | 160 կմ |
| ԲԾՄ | 1609 մետր |
| Մակերես | 72 492 կմ² |
| Ջրլիցի ափին | Ճապոնական ծով և Հյուսիսային Խաղաղ օվկիանոս |
 | |
 | |
Ամենամեծ քաղաքը Յուժնո-Սախալինսկն է։
Կլիմա
Սախալինի մթնոլորտի միջին ջերմաստիճանը միջին մուսսոնային է՝ (հունվարի միջին ջերմաստիճանը` հյուսիսից հարավ -6 ° С - 24 ° С, օգոստոսին՝ -19 °C- ից + 10 °C), ծովային երկարատև ու ձնառատ ձմեռներով և միջին ջերմությամբ ամռաներով։Կղզու հյուսիսում միջին տարեկան ջերմաստիճանը (բազմամյա տվյալների համաձայն) կազմում է -1.5 °C, իսկ հարավ-արևելքում՝ մինչև + 5.0 °C:
XXI դարի տեղումն երի և օդի ջերմաստիճանի տվյալներ (միջին ջերմաստիճաներ և բացարձակ ծայրահեղություն. III.2001-IX.2011; միջին ցերեկային ժամերի ջերմաստիճան և տեղումների քանակը։ IV.2005-IX.2011):
| Պարամետր / Ամիս | I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII | Год |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Օդի մաքսիմալ ջերմաստիճան, ºС | 4,3 | 4,1 | 9,5 | 23,0 | 25,0 | 30,8 | 30,6 | 32,2 | 28,7 | 22,8 | 17,5 | 7,4 | 32,2 |
| Օրվա մաքսիմում ջերմաստիճան, ºС | −5,7 | −5,5 | 0,4 | 6,2 | 12,1 | 18,3 | 21,1 | 23,6 | 20,0 | 12,7 | 3,7 | −3,1 | 8,8 |
| Օդի միջին ջերմաստիճան, ºС | −11,2 | −10,9 | −4,9 | 1,7 | 7,2 | 12,4 | 16,5 | 17,6 | 13,6 | 6,6 | −0,8 | −8,6 | 3,3 |
| Ցերեկային մինիմում ջերմաստիճան, ºС | −15,7 | −16,6 | −9,6 | −2,7 | 2,1 | 8,3 | 12,2 | 15,0 | 9,1 | 1,8 | −4,6 | −11,7 | −1,0 |
| Օդի մինիմալ ջերմաստիճան, ºС | −29,5 | −30,5 | −25,0 | −14,5 | −4,7 | −0,8 | 3,0 | 4,2 | −2,1 | −8,0 | −16,5 | −26,0 | −30,5 |
| Տեղումների քանակ, մմ | 60 | 61 | 53 | 61 | 70 | 76 | 90 | 101 | 99 | 90 | 81 | 81 | 938 |
Ներքին ջրեր
Սախալինի ամենամեծ գետերը։
| Գետ | Վարչական շրջան | Ուր է հոսում | Երկարություն, կմ | Լողավազանի տարածք, կմ² | Ջրի սպառումը, մ³/մ |
|---|---|---|---|---|---|
| Պորոնայ | Տիմովսկի, Սմիռնիխովսկի, Պորոնայսկի | Համբերության ծոց Օղոտի ծովում | 350 | 7990 | 120[1] |
| Տիմ | Տիմովսկի, Նոգլիսկիում | Նիյի ծոց Օղօտի ծովում | 330 | 7850 | 89[2] |
| Նայբա | Դոլինսկի | Օխոտի ծով | 119 | 1660 | |
| Լյուտոգա | Խոլմսկի, Անիվսկի | Անիվի ծոց Օխոտի ծով | 130 | 1530 | |
| Վալ | Նոգալսկի | Չայվո ծոց Օղօտի ծով | 112 | 1440 | |
| Այինսկայա | Տոմարինսկ | Այինսկո լիճ | 79 | 1330 | |
| Նիշ (գետ) | Նոգալսկի | Տիմ (գետ) (ձախ վտակ) | 116 | 1260 | |
| Ուգլեգորկա (գետ) (Էսուտորու) | Ուգլեգորսկի | Ճապոնական ծով (Թաթարական նեղուց) | 102 | 1250 | |
| Լանգերի (Լանգերի) | Օխինսկի | Ամուրի գետաբերան Օխոտի ծով | 130 | 1190 | |
| Բոլշայա | Օխինսկի | Սախալինի ծոց Օխոտի ծով | 97 | 1160 | |
| Ռուկուտամա (Վիտնիցա) | Պորոնայ | Լիճ Նեվսկոյե | 120 | 1100 | |
| Օլանյա (գետ) | Պորոնայսկ | Տերպենիյա (ծոց) Օխոտի ծով | 85 | 1080 | |
| Լեսոգորկա գետ) (տայմիր) | Ուգլեգորսկի | Ճապոնական ծով (Թաթարական ծոց) | 72 | 1020 | |
| Նաբիլ | Նոգլիսկի | Նաբիլի ծոց Օղոտի ծով | 101 | 1010 | |
| Մալայա Տիմ (գետ) | Տիմսկի | Տիմ (գետ) (ձախ վտակ) | 66 | 917 | |
| Լեոնիդովկա (գետ) | Պորոնայ | Պորոնայ (գետ) (աջ վտակ) | 95 | 850 | |
| Սուսույա (գետ) | Հարավ-Սախալինսկ, Անիվսկի | залив Анива Охотского моря | 83 | 823 |
Սախալինում հաշվում է շուրջ 16 120 լիճ, 1000կմ² ընդհանուր մակերեսով։ Նրանք աղ չեն պարունակում։ Ամենամեծ լճերն են՝ Նևա լիճը-178 կմ² մակերեսով և Տունայչան՝ 174 կմ² մակերեսով[3]։
Ծանոթագրություններ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սախալին» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 10, էջ 129)։  |