Վաշինգտոնի կոթող

Կառուցվել է 1848-1884 թվականներին Սպիտակ տան և Կապիտոլիումի միջև Ռոբերտ Միլսի նախագծով։ Կոթողը նվիրված է եղել ԱՄՆ առաջին նախագահ Ջորջ Վաշինգտոնին։ Մինչև Էյֆելյան աշտարակի կառուցումը այն եղել է աշխարհի ամենաբարձր կառույցը։ Կոթողի վերին մաս կարելի է բարձրանալ 896 հարթակ ունեցող սանդուղքով կամ վերելակով։ Կոթողի արևելյան կողմում գագաթին փորագրված է լատիներեն երկու բառ` «Laus Deo», որ թարգմանաբար նշանակում է «Աստծո գովք»։

Վաշինգտոնի կոթողի ստեղծման գործընթացը սկսվել է 1832 թվականին (այդ թվականին նշվում էր Ջորջ Վաշինգտոնի 100-ամյակը)։ Կապված հոբելյանի հետ` քաղաքացիները կազմակերպել են Վաշինգտոնի կոթողի ստեղծման ընկերություն` հավաքելով նվիրատվություն։ 1830-ական թվականների կեսերին հավաքվել էր 28.000 դոլար (2010 թվականի կուրսով` 709.000 դոլար)^[15]։ Հայտարարվում է կոթողի լավագույն նախագծի մրցույթ։

1835 թվականի սեպտեմբերի 23-ին ընկերության հիմնադիրները ներկայացնում են ծրագրի նկատմամբ ունեցած իրենց պահանջները։ Մրցույթը անցկացվում է 1836 թվականին։ Հաղթող է ճանաչվում ճարտարապետ Ռոբերտ Միլսը։ Հուշարձանի փոխարեն նա առաջարկում է Վաշինգտոնի արձանով կոթող կանգնեցնել։ Սյունը պետք է ունենար 169.3 մ բարձրություն։ Կոթողի գագաթը պատված է ալյումինով։ Ներքևում այն շրջապատված է կլորավուն սյունաշարով։ Սյունաշարի ներսում պետք է տեղադրվեին ամերիկյան հեղափոխության 30 հերոսների արձանները։

Նախագծի հասցեին հնչած քննադատական կարծիքների պատճառով, որոնք վերաբերում էին նախագծի արժեքին` 1 միլիոն դոլար (21 միլիոն դոլար 2009 թվականի կուրսով), հասարակությունը միանգամից չընդունեց նախագիծը։ 1848 թվականին որոշվեց կառուցել միայն կոթողը` սյունաշարի կառուցումը թողնելով հետագային։ Այդ ժամանակ հավաքված էր ընդամենը 87.000 դոլար, սակայն կարծում են, որ շինարարության սկիզբը կխթանի գումարի հավաքումը, և մինչև կառույցի ավարտը անհրաժեշտ գումարն ամբողջությամբ կհավաքվի։

Կոթողի բացումը տեղի է ունեցել 1885 թվականի փետրվարի 21-ին^[16]։ Ներկայիս հուշարձանը ներկայացնում է սյունաշարի կեսը, որի վերին մասում քառանիստ բուրգն է, իսկ ներսում` չորս կողմերի վրա բացվող ութ պատուհաններով դիտահարթակը։

Շինարարության սկզբում երեսպատման սալիկները ձեռք էին բերվել Հռոմի պապ Պիոս IX-ի նվիրատվություններով։ Սակայն դրանք հափշտակվում և ոչնչացվում են հակակաթոլիկ և հակաիռլանդական լիգայի կողմից, որ պատմության մեջ է մտել «Անգետիկներ» (անգլ.՝ Know Nothing) անվանումով։ Հետագայում «Անգետիկները» միառժամանակ ստանձնում է կոթողի կառուցման ընկերության նկատմամբ վերահսկողություն, ինչը հանգեցնում է նրան, որ ամերիկյան պետությունը հրաժարվում է նախագծին իր մասնակցությունից։

Կոթողի հիմքը չինական քարն է` Սյույ Ցզիյուի (1795-1873) տրակտատում Վաշինգտոնի նկարագրությամբ։ Քարը նվիրել են չինացի քրիստոնյաները։

2011 թվականի օգոստոսի 23-ին ԱՄՆ-ի արևելքում տեղի ունեցած երկրաշարժի հետևանքով կոթողի վրա ճաք է առաջացել^[17]։

2016 թվականի սեպտեմբերին կոթողը փակվել է վերելակային համակարգի վերանորոգման պատճառով^[18]։ Այն այցելուների համար կվերաբացվի 2019 թվականին^[19]։

• Վաշինգտոնի կոթողի պատմությունը
• Վաշինգտոնի կոթողը, լուսանկարներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վաշինգտոնի կոթող» հոդվածին։