Ангола аз 18 провинсия (португалӣ: província — устон, музофот) иборат аст, ки ҳар кадоми он, дар навбати худ, ба 157 мунисипалитет (португалӣ: município — шаҳрдорӣ) тақсим шудаанд.
Табиати Ангола зери таъсири ҳодисаҳои геологӣ ва уқёнус аз қадим боз тағйироти зиёдеро аз сар гузарондааст. Қисми зиёди (бештар аз 90%) ҳудуди Ангола паҳнкӯҳест (баландиаш зиёда аз 1000 м), ки ба сӯи Ғ. баланд шуда (кӯҳи Моко, 2620 м), дар Ш. бо пастии назди баҳр интиҳо меёбад.
Асри 6 м. ҳудуди ҳозираи Анголаро қабилаҳои банту ишғол карданд. Дар Ангола 13 дар Шим. Ангола давлати Конго, дертар давлатҳои дигар барпо гардиданд. То вақти ба Ангола омадани экспедитсияи португалиягиҳо бо сардории Диогу Кана (1482) дар он давлатҳои тавонои Ндонго, Лунда, Баконго, Матамба ва Касанже буданд. Соли 1483 португалиягиҳо ба истилои Ангола сар карданд. Онҳо дар соҳили Ангола якчанд истеҳком ва соли 1578 шаҳри Сан-Паулу-ди-Луанда (Луандаи ҳозира)-ро бунёд намуданд. То аввали садаи XX португалиягиҳо танҳо минтақаҳои наздисоҳилиро таҳти тасарруф дош- та, барои дарунтари мамлакат даромадан ҷуръат намекарданд: ҳар як кӯшиши онҳо дучори муқобилати шадиди мардуми маҳаллӣ мегашт. Мас., соли 1620 шоҳбонуи Ндонго ва Матамба — Зинга Мбанди Нгола бо мустамликадорон муборизаи беамон мебурд. То миёнаи садаи XIX шуғли асосии португалиягиҳо ғуломфурӯшӣ (асосан ба Бразилия) буд.
Танҳо аз соли 1580 то 1680 зиёда аз 1 млн ғулом аз Ангола бурда шуд. Мувофиқи ҳисоби мутахассисони СММ дар зарфи 300 сол бо ин мақсад наздики 5 млн одам аз мамлакат бароварда шуд. Ин боиси ниҳоят кам шудани аҳолии Ангола гардид. Соли 1830 ғуломфурӯшӣ манъ шуд. Солҳои 1885 — 95 дар рафти мубориза барои тақсими мулкҳои бурунмарзӣ ҳукуматҳои Португалия, Британия, Германия ва Белгия байни ҳам якчанд шартнома баста, сарҳади Анголаро дақиқан муайян намуданд ва он мустамликаи Португалия эълон гардид. Баъди инқилоб дар Португалия (1910) дар Ангола якчанд ҷамъият ва ҳаракатҳои сиёсӣ пайдо шуданд (Лигаи Ангола, Лигаи Миллии Африка ва ғайра).
Солҳои 1950 — 60 дар Ангола се ташкилоти асосии истиқлолхоҳ нуфуз пайдо карданд, ки зимни ҳадафҳои сиёсӣ ғаразҳои этникӣ доштанд. Нахустин ҳизби сиёсӣ — Иттиҳоди мардуми Анголаро намояндаи қабилаи баконго Х. Роберто таъсис дод, ки он соли 1956 Фронти миллӣ-озодихоҳии Ангола (ФНЛА) ном гирифт. Он аз ҷониби Португалия таъқиб мешуд. Роҳбарияти ҳизб дар Заир ҷой гирифта, худро ҳукумати бадарғашудаи Ангола эълон кард. Дар натиҷаи низоъҳои дохилӣ аз худи ФНЛА ташкилоти дигари мансуби қабилаи авимбундо — Иттиҳоди миллӣ баҳри истиқлоли Ангола (УНИТА) таҳти сарварии Ж. Савимбӣ ба вуҷуд омад. Соли 1956 зиёиёни чапгарои африкоӣ ва мулатҳо ташкилоти худ — Ҳаракати халқӣ барои озодкунии Ангола (МПЛА)-ро таҳти роҳбарии Агостино Нето таъсис доданд. Ин ташкилот ҳам таъқиб мешуд. Пешвоёни он ба хориҷа ҳиҷрат намуданд. МПЛА-ро СССР дастгирӣ мекард. Ташкилот аз хориҷа истода ба мубориза роҳбарӣ ва отрядҳои партизанӣ ташкил мекард. Ибт. Солҳои 70 садаи XX МПЛА 20 фоизи кишварро идора мекард. УНИТА ва ФНЛА ба давлатҳои Ғарб таваҷҷуҳ доштанд ва мехостанд бо Португалия забон як кунанд. Португалия ба ин ду ташкилот кумаки ҳарбӣ расонд ва Ангола соҳиби мақоми мухторияти маҳаллӣ шуд. Баъди сарнагун шудани ҳокимияти Салазар дар Португалия (1974), ҳукумати нав Анголаро давлати мустақил эълон карда, ба ӯ ҳуқуқи худмуайянкунӣ дод.
Январи 1975 дар шаҳри Алвори Португалия оид ба ташкил намудани ҳукумати коалитсионии давраи гузариш созишнома ба имзо расид. Аммо коалитсияи (паймони) аз МПЛА, ФНЛА ва УНИТА таъсис додашуда ба чизе муваффақ нашуд, чунки ҳар яке аз инҳо мавқеи иҷтимоию этникӣ ва ҳадафҳои хешро дошт.
Ин ихтилоф ба ҷанги гражданӣ оварда расонд, ки он 27 сол (то 2002) давом кард. 11 ноябри 1975 роҳбарияти МПЛА мамлакатро Республикаи Халқии Ангола ва Агостино Неторо президенти он эълон кард. Ду қувваи дигар инро ғасби давлат дониста ба ҳомиёни хеш рӯ оварданд. Республикаи Африқои Ҷанубӣ (РАҶ) ва Заир ба Ангола қӯшун дароварданд. Ба ин моҷаро давлатҳои бузург кашида шуданд: ИМА ФНЛА ва УНИТА-ро, СССР МПЛА-ро дастгирӣ мекарданд. Охири моҳи марти 1976 ба Ангола қӯшунҳои советӣ ва қисмҳои армияи Куба ворид шуда, қувваҳои ҳарбии РАҶ ва Заирро аз Ангола ронданд, силоҳбадастони ФНЛА ва УНИТА қисман торумор гардиданд. Ҳукумати МПЛА тамоми ширкатҳо ва корхонаҳои бузурги саноатиро миллӣ кунонд. Соли 1977 дар анҷумани якуми МПЛА бо роҳи сотсиализм рафтани Ангола ва ба ҳизб табдил ёфтани ин ҳаракати халқӣ эълон гардида, он МПЛА — Ҳизби меҳнат (ҲМ) ном гирифт.
Соли 1979, баъди марги А. Нето, сарвари МПЛА — ҲМ ва Президенти А. Ж. Э. душ Сантуш таъйин шуд. Баъди барҳам хӯрдани СССР ва бекор шудани режими апартеид, роҳбарияти МПЛА-ҲМ раванди сиёсати худро тағйир дод. Соли 1988 қӯшунҳои РАҶ ва Куба аз Ангола бароварда шуданд. Комитети марказии МПЛА-ҲМ ба «сотсиализми демократӣ» ва ба роҳ мондани иқтисодиёти махлут — ба ҳам овардани капитали давлатӣ, хусусӣ ва хориҷӣ самт гирифт.
Моҳи майи 1991 дар Лиссабон бо иштироки СММ, СССР, ИМА, Португалия ва ҳамсоядавлатҳои Ангола байни Ҳукумати Ангола ва УНИТА созишнома ба имзо расида, оид ба таъсис додани армияи ягона, озод кардани асирони ҳарбӣ, ҷорӣ намудани бисёрҳизбӣ ва интихоботи озоди парламенту президент тавофуқ ҳосил шуд. Дар мамлакат 30 ҳизб ба қайд гирифта шуд. Соли 1992 мамлакат Республикаи Ангола ном гирифт. Дар интихоботи соли 1992 Президенти Ангола душ Сантуш 49,5 % ва Савимбӣ 40,07 % овоз гирифтанд. Дар парламент низ бештари курсиҳо ба Маҷлиси Миллӣ расид. Роҳбарияти УНИТА натиҷаи интихоботро ботил бароварда, бо ин баҳона ҷанги нав оғоз кард (гарчанде ёрӣ аз ИМА ва РАҶ надид, вале конҳои алмоси Ангола дар тасарруфи Савимбӣ буд). Ин ҷанг мамлакатро ба нуқтаи ниҳоии фоҷиа расонд: аз гуруснагию сарсонӣ рӯзе ҳазор одам нобуд мешуд.