აზერბაიჯანის პრემიერ-მინისტრი
აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრი (აზერ. Azərbaycan Respublikasının Baş Naziri) — აზერბაიჯანის მთავრობის მეთაური. მოქმედი პრემიერ-მინისტრია არტურ რასიზადე.
აზერბაიჯანის პრემიერ-მინისტრი Azərbaycan Respublikasının Baş Naziri | |
---|---|
აზერბაიჯანის გერბი | |
დამნიშვნელი | ილჰამ ალიევი როგორც პრეზიდენტი |
დაარსდა | 7 თებერვალი 1991 |
პირველი თანამდებობაზე | ჰასან ჰასანოვი |
საიტი | http://www.cabmin.gov.az/ |
იმის გამო, რომ ცენტრალური როლი აზერბაიჯანის პოლიტიკური სისტემაში უკავია პრეზიდენტს, აღმასრულებელი ხელისუფლების საქმიანობა (მათ შორის პრემიერ-მინისტრისაც), იმყოფება სახელმწიფოს მეთაურის გავლენის ქვეშ (მაგალითად, პრეზიდენტი, რომელიც ნიშნავს და ათავისუფლებს თანამდებობიდან აზერბაიჯანის პრემიერ-მინისტრს და სხვა მთავრობის წევრებს; პრეზიდენტს შეუძლია გაუწიოს თავმჯდომარეობა მინისტრთა კაბინეტის შეხვედრებს და მისცეს სავალდებულო ბრძანებები და მითითებები პრემიერ-მინისტრს და მთავრობის წევრებს, პრეზიდენტი შეიძლება ასევე გააუქმოს მთავრობის ნებისმიერი აქტი).
ისტორია
სსრკ-ს ეპოქაში, მთავრობის ხელმძღვანელი იყო სახალხო კომისართა საკრებულოს თავმჯდომარე (1946 წლამდე) და მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე (1946 წლის შემდეგ). ადამიანები, რომლებიც იმყოფებოდნენ ამ პოზიციებზე, ზოგჯერ მოხსენიებულნი იყვნენ, როგორც პრემიერ-მინისტრები.
პრეზიდენტობის მემკვიდრე
პრეზიდენტის გარდაცვალების, გადადგომის ან იმპიჩმენტის შემთხვევაში აზერბაიჯანის პრემიერ-მინისტრი ხდება ქვეყნის დროებითი პრეზიდენტი, სანამ ახალი საპრეზიდენტო არჩევნები ჩატარდება, რომელიც უნდა ჩატარდეს სამი თვის განმავლობაში. აზერბაიჯანის პრემიერ-მინისტრი, პრეზიდენტის მოვალეობის შესრულების დროს, ვერ დაითხოვს ეროვნული ასამბლეას, ასევე ვერ დანიშნავს რეფერენდუმს და ვერ შესთავაზებს კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანას.
აზერბაიჯანის მთავრობის მეთაურთა სია (1918-დღემდე)
ფერთა განმარტება (პოლიტიკური პარტიებისთვის) |
---|
უპარტიო სამხედრო აზერბაიჯანის სახალხო ფრონტი |
აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918–1920)
პრემიერ-მინისტრები
№ | პრეზიდენტი | ვადა | პოლიტიკური პარტია | მთავრობა | არჩეული | სქოლიო | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
სურათი | სახელი | დაინიშნა | გათავისუფლდა | დღე | |||||
1 | ფათალი ხან ხოისკი Fətəli-xan Xoyski (1875–1920) | 28 მაისი 1918 | 14 აპრილი 1919 | 321 | უპარტიო | 1. რასულზადე I | 1918 | [1] | |
მოიგო ბაქოს ბრძოლა; გააძევა ცენტრალური კასპიის დიქტატურა ბაქოს ხელისუფლებიდან; დაადგინა მრავალპარტიული სისტემა; დაადგინა აზერბაიჯანის საფოსტო სისტემა; დააარსა აზერბაიჯანული მანათი; დაადგინა აზერბაიჯანული ენა ყველა სკოლებსა და კოლეჯებში უმთავრეს ენად. | |||||||||
2 | ნასიბ იუსიფბეილი Nəsib Yusifbəyli (1881–1920) | 28 მაისი 1919 | 30 მარტი 1920 | 307 | მუსავათი | 2. თოფჩუბაშოვი I | 1919 | [2] | |
დაამყარა დიპლომატიური ურთიერთობები აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკასა და დასავლურ სამყაროსთან. | |||||||||
— | მამედჰასან ჰაჯინსკი (მ/შ) Məmməd Hacınski (1875–1931) | 30 მარტი 1920 | 28 აპრილი 1920 | 29 | მუსავათი | — | 1920 | [2] | |
ვერ შეანელეს მე-11 წითელი არმიის წინსვლა აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკაში. |
ასფსრ (1922–1936) და აზერბაიჯანის სსრ (1936–1991)
სახალხო კომისართა საბჭოს თავმჯდომარე
№ | თავმჯდომარე | ვადა | პოლიტიკური პარტია | მთავრობა | არჩეული | სქოლიო | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
სურათი | სახელი | დაინიშნა | გათავისუფლდა | დღე | |||||
1 | ნარიმან ნარიმანოვი Nəriman Nərimanov (1870–1925) | 28 აპრილი 1920 | 6 მაისი 1922 | 738 | კომუნისტი (ბოლშევიკი) | 1. ჰუსეინოვი I | — | [3] | |
ცდილობდა ხელი შეუწყოს ანტი-კოლონიური პროგრამის მიმავალ შექმნილ წესებს, ვიდრე დომინირების საშუალება სამრეწველო პროლეტარიატში, რომელმაც უარი განაცხადა კრემლის მიერ. | |||||||||
2 | გაზანფარ მუსაბეკოვი Qəzənfər Musabəyov (1888–1938) | 6 მაისი 1922 | 14 მარტი 1930 | 2869 | კომუნისტი | 2. კიროვი I | — | [4] | |
დიდი წმენდის დროს, ის დააპატიმრეს, ბრალდებული იყო საბჭოთა სახელმწიფოს წინააღმდეგ შეთქმულების მომზადების გამო, სიკვდილით დასაჯეს. | |||||||||
3 | დადაშ ბუნიადზადე Dadaş Bünyadzadə (1888–1938) | 14 მარტი 1930 | 23 ოქტომბერი 1932 | 954 | კომუნისტი | 3. პოლონსკი I | — | ||
დიდი წმენდის დროს, ის დააპატიმრეს, ბრალდებული იყო საბჭოთა სახელმწიფოს წინააღმდეგ შეთქმულების მომზადების გამო, სიკვდილით დასაჯეს. | |||||||||
4 | მირ ჯაფარ ბაღიროვი Mir Cəfər Bağırov (1896–1956) | 23 ოქტომბერი 1932 | 12 დეკემბერი 1933 | 415 | კომუნისტი | 4. პოლონსკი I | — | [5] | |
დასაჯეს სტალინის ბრძანებით, დაკითხვის გარეშე; გასუფთავდა აზერბაიჯანის ინტელიგენცია, კომუნისტური ლიდერები, რომლებიც თანაუგრძნობდნენ ოპოზიციას ან პანთურქიზმის მიმდევრებს. | |||||||||
5 | ჰუსეინ რაჰმანოვი Hüseyn Rəhmanov (1902–1937) | 12 დეკემბერი 1933 | 22 აგვისტო 1937 | 1349 | კომუნისტი | 5. ბაღიროვი I | — | [6] | |
დიდი წმენდის დროს, ის დააპატიმრეს, ბრალდებული იყო საბჭოთა სახელმწიფოს წინააღმდეგ შეთქმულების მომზადების გამო, სიკვდილით დასაჯეს. | |||||||||
6 | თეიმურ გულიევი Teymur Quliyev (1888–1965) | 13 ნოემბერი 1937 | 28 მარტი 1946 | 3057 | კომუნისტი | 6. ბაღიროვი I | — | [7] | |
დასაჯეს მირ ჯაფარ ბაღიროვისავით, დაკითხვის გარეშე; გასუფთავდა აზერბაიჯანის ინტელიგენცია, კომუნისტური ლიდერები, რომლებიც თანაუგრძნობდნენ ოპოზიციას ან პანთურქიზმის მიმდევრებს. |
მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე
№ | თავმჯდომარე | ვადა | პოლიტიკური პარტია | მთავრობა | არჩეული | სქოლიო | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
სურათი | სახელი | დაინიშნა | გათავისუფლდა | დღე | |||||
1 | თეიმურ გულიევი Teymur Quliyev (1888–1965) | 28 მარტი 1946 | 6 აპრილი 1953 | 2566 | კომუნისტი | 1. ბაღიროვი I | — | [8] | |
2 | მირ ჯაფარ ბაღიროვი Mir Cəfər Bağırov (1896–1956) | 6 აპრილი 1953 | 20 ივლისი 1953 | 105 | კომუნისტი | 2. იაგუბოვი I | — | [8] | |
დასაჯეს სტალინის ბრძანებით, დაკითხვის გარეშე; გასუფთავდა აზერბაიჯანის ინტელიგენცია, კომუნისტური ლიდერები, რომლებიც თანაუგრძნობდნენ ოპოზიციას ან პანთურქიზმის მიმდევრებს. | |||||||||
3 | თეიმურ გულიევი Teymur Quliyev (1888–1965) | 20 ივლისი 1953 | 1 მარტი 1954 | 224 | კომუნისტი | 3. იაგუბოვი I | — | [8] | |
გააძევეს აზერბაიჯანის კომუნისტური პარტიიდან წესდების უხეში დარღვევისთვის, სოციალური ლეგიტიმურობის და მირ ჯაფარ ბაღიროვის დანაშაულების პროპოგანდირებისთვის. | |||||||||
4 | სადიგ რაჰიმოვი Sadıq Rəhimov (1914–1975) | 1 მარტი 1954 | 8 ივლისი 1958 | 1590 | კომუნისტი | 4. მუსტაფაევი I | — | [9] | |
აღადგინა აზერბაიჯანული ენა, როგორც აზერბაიჯანის სსრ-ს სახელმწიფო ენა. | |||||||||
5 | ვალი ახუნდოვი Vəli Axundov (1916–1986) | 8 ივლისი 1958 | 10 ივლისი 1959 | 1828 | კომუნისტი | 5. მუსტაფაევი I | — | [10] | |
6 | მამედ ისგანდაროვი Məmməd İsgəndərov (1915–1985) | 10 ივლისი 1959 | 29 დეკემბერი 1961 | 903 | კომუნისტი | 6. ახუნდოვი I | — | [8] | |
7 | ანვარ ალიხანოვი Ənvər Əlixanov (1917–1992) | 29 დეკემბერი 1961 | 10 აპრილი 1970 | 3024 | კომუნისტი | 7. ახუნდოვი I | — | [8] | |
8 | ალი იბრაგიმოვი Əli İbrahimov (1913–1985) | 10 აპრილი 1970 | 22 იანვარი 1981 | 3920 | კომუნისტი | 8. ჰ.ალიევი I | — | [8] | |
დროებით ეკონომიკური პირობების გაუმჯობესა და ხელი შეუწყო ალტერნატიულ მრეწველობას, ასევე შეამცირა ნავთობის მრეწველობა. | |||||||||
9 | ჰასან საიდოვი Həsən Seyidov (1932–2004) | 22 იანვარი 1981 | 27 იანვარი 1989 | 2927 | კომუნისტი | 9. ჰ.ალიევი I | — | [8] | |
10 | აიაზ მუთალიბოვი Ayaz Mütəllibov (1938–) | 27 იანვარი 1989 | 26 იანვარი 1990 | 364 | კომუნისტი | 10. ვაზიროვი I | — | [11] | |
შავი იანვარის მოვლენები. | |||||||||
11 | ჰასან ჰასანოვი Həsən Həsənov (1940–) | 26 იანვარი 1990 | 7 თებერვალი 1991 | 377 | კომუნისტი | 11. მუთალიბოვი I | — | [12] | |
აზერბაიჯანის რესპუბლიკა (1991–დღემდე)
პრემიერ-მინისტრები
№ | თავმჯდომარე | ვადა | პოლიტიკური პარტია | მთავრობა | აირჩიეს | სქოლიო | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
სურათი | სახელი | დაინიშნა | გათავისუფლდა | დღე | |||||
1 | ჰასან ჰასანოვი Həsən Həsənov (1940–) | 7 თებერვალი 1991 | 4 აპრილი 1992 | 421 | დამოუკიდებელი | 1. მუთალიბოვი I | — | [13] | |
მოამზადა გარიგება აზერბაიჯანის სახალხო ფრონტის პარტიასთან, სადაც ისინი დაპატიჟა ერთიანი კოალიციის ფარგლებში ახალი მთავრობის ჩამოყალიბებისთვის. | |||||||||
— | ფირუზ მუსტაფაევი (მ/შ) Firuz Mustafayev | 4 აპრილი 1992 | 14 მაისი 1992 | 40 | დამოუკიდებელი | — | — | [14] | |
2 | რაჰიმ ჰუსეინოვი Rəhim Hüseynov (1936–) | 14 მაისი 1992 | 30 იანვარი 1993 | 261 | დამოუკიდებელი | 1. მუთალიბოვი I | — | [15] | |
მისი მართვის დროს, ქვეყნის მეპ-ი დაეცა 20%-ით. | |||||||||
— | ალი მასიმოვი Əli Məsimov (1953–) | 5 თებერვალი 1993 | 28 აპრილი 1993 | 82 | აზერბაიჯანის სახალხო ფრონტის პარტია | 1. ელჩიბეი I | — | [16] | |
აზერბაიჯანის მთავრობათაშორისი ეკონომიკური პროგრესის პროგრამის და მინისტრთა კაბინეტის მთავარი პოლიტიკური პროგრამის ავტორი; საფუძველი ჩაუყარა აზერბაიჯანის ეკონომიკური დამოუკიდებლობის ცნებებს და სასოფლო-სამეურნეო რეფორმების პროგრამას; დაადგინა დახმარების ფონდი, ლტოლვილთა და იძულებით გადაადგილებულ პირებისთვის. | |||||||||
3 | ფანაჰ ჰუსეინოვი Pənah Hüseynov (1957–) | 28 აპრილი 1993 | 30 ივნისი 1993 | 63 | აზერბაიჯანის სახალხო ფრონტის პარტია | 3. ელჩიბეი I | — | [17] | |
4 | სურათ ჰუსეინოვი Surət Hüseynov (1959–) | 30 ივნისი 1993 | 7 ოქტომბერი 1994 | 464 | სამხედრო | 4. ჰ.ალიევი II | — | ||
სცადა სახელმწიფო გადატრიალება, სამხედროების მხარდაჭერით, ჰეიდარ ალიევის წინააღმდეგ, რომელიც მაშინვე აღკვეთილ იქნა. | |||||||||
5 | ფუად გულიევი Fuad Quliyev (1941–) | 7 ოქტომბერი 1994 | 20 ივლისი 1996 | 652 | ახალი აზერბაიჯანი | 5. ჰ.ალიევი II | — | [18] | |
გამოაცხადა ქალაქი სუმგაითი თავისუფალ ეკონომიკურ ზონად და ხელი მოაწერა კონტრაქტს უცხოური ნავთობკომპანიებთან ნავთობის მოპოვებისა, განვითარებისა და წარმოებასთან დაკავშირებით ყარაბაღის ნავთობის სფეროში. | |||||||||
6 | არტურ რასიზადე Artur Rasi-zadə (1935–) | 20 ივლისი 1996 | 4 აგვისტო 2003 | 2571 | ახალი აზერბაიჯანი | 6. ჰ.ალიევი II | — | ||
7 | ილჰამ ალიევი İlham Əliyev (1961–) | 4 აგვისტო 2003 | 4 ნოემბერი 2003 | 92 | ახალი აზერბაიჯანი | 7. ჰ.ალიევი II | — | ||
8 | არტურ რასიზადე Artur Rasi-zadə (1935–) | 4 ნოემბერი 2003 | 21 აპრილი 2018 | 5282 | ახალი აზერბაიჯანი | 8. ი. ალიევი I | — | ||
8 | ნოვრუზ მამედოვი Novruz Məmmədov (1947–) | 21 აპრილი, 2018 | 8 ოქტომბერი, 2019 | 535 | ახალი აზერბაიჯანი | 8. ი. ალიევი III | — | ||
8 | ალი ასადოვი Əli Əsədov (1956–) | 8 ოქტომბერი, 2019 | დღემდე | 4 წელი და 206 დღე | ახალი აზერბაიჯანი | 8. ი. ალიევი III | — | ||