მიშარის ბრძოლა

ოსმალეთის არმია ოკუპირებული ბელგრადისკენ დაიძრა. როცა გენერალ ჯორჯე პეტროვიჩამდე აღნიშნლმა ინფორმაციამ მიაღწია, მან სერბ დიდებულებთან ერთად კონგრესი მოაწყო და შესაბამისი სტრატეგიული გეგმების დასახვა დაიწყო. გადაწყდა, რომ სერბ აჯანყებულთა არმია მშარის მიდამოებში უნდა განლაგებულიყო, მდინარე სავას მახლობლად. სერბები ხუთ ქვემეხს ფლობდნენ. ოთხი დღის განმავლობაში, შაბათიდან ხუთშაბათამდე, სერბებს და ოსმალებს შორის მცირე შეტაკებები გაიმართა, ხოლო მთავარი შეტაკება ოთხშაბათ დილით გაჩაღდა.^[2]

ბრძოლა დაიწყო მიშარის გორაზე, რომელიც ოსმალ სიფაჰთა კავალერიის თავდასხმით გაიხსნა, ბოსნიელი კაპიტნის, მეჰმედ-ბეგ კულენოვიცის მეთაურობით. სერბი აჯანყებულები 300 კვადრატული მეტრი ფართობის მქონე ფორმით შეიკრნენ, ხოლო თავად ჯორჯე ციხის გარნიზონებში დარჩა, რათა არმია ეკონტროლებინა. სიმაგრის ირგვლივ მრავალი თხრილი ყოფილიყო. გეგმა ჯორჯე პეტროვიჩმა, გარნიზონში ქვეით ჯართან ერთად დასახა, რომლის მიხედვითაც სერბული კავალერია, ლუკა ლაზარევიჩისა და მილოშ ობრენოვიჩის მეთაურობით, დაელოდებოდა შეტევის მომენტს. აჯანყებულთა არმია, რომელიც ძირითადად რეზერვისტებით იყო დაკომპლექტებული, განლაგებულიყო ერთ-ერთ ღრმა თხრილთან ახლოს, სოფელ ჟაბართან. სერბი ჩუბინები ორ რიგად იყოფოდნენ, რომელთა გარშემოც მუშკეტთა ორი ქვედანაყოფი იყო განლაგებული.

სერბთა კავალერისტებმა, მას შემდეგ, რაც სერბთა შეკრულ ჯარს გამოეყვნენ, პანიკა დაატეხეს თურქთა რაზმებს, რამაც ამ უკანასკნელთა უკან დახევა გამოიწვია. ამ ქვეოპერაციისას ოსმალებს სათავეში გენერალი კულენოვიჩი ედგათ. ოსმალები მალე გადაჯგუფდნენ და სერბების წინააღმდეგ ახალი ძალებით წამოვიდნენ. ბრძოლის ერთ ეპიზოდში სერბებმა კრახი განიცადეს და მთავარი შესაფარებელი ციხისკენ დაიხიეს, თუმცა ჯორჯე პეტროვიჩმა მათ უბრძანა, დაბრუნებულიყვნენ თავიანთ პოზიციებზე. მისმა ბრძანებამ გაამართლა, რომლის შემდეგაც მისი დაკვეთით სერბებმა თურქებს საპირისპირო ბოლოებიდან შეუტიეს. მათ მიზანს ორივე მხრიდან ოსმალთა წინააღმდეგ ერთდროული ქვემეხის გასროლა წარმოადგენდა. კულენოვიჩისა და ოსმალეთის დანარჩენმა ძალებმა, ასიმეტრიული ძალისხმევით, განაგრძეს სერბ აჯანყებულთათვის შეეტიათ, რა დროსაც ლუკა ლაზარევიჩის ცხენოსანთა არმია, ოსმალთა რიგებში გარღვევის შემდეგ, ორ ნაწილდა გაიყო: ერთი ნაწილი ოსმალთა არტილერიას დაესხა თავს. სინან ფაშას მოკვლის შემდეგ ფაქტობრივად მთელი არტილერისტთა ბრიგადა გაწყდა. მიშართან ბრძოლამ რამდენიმე დღეს გასტანა, ბრძოლის დამთავრების შემდეგ კი ოსმალთა არმიის წევრები მიმოიფანტნენ. კულენოვიჩი და მისი ბოსნიური არმია ბრძოლის ვერზევე დაიღუპნენ. ზოგიერთი სერბული წყარო ამტკიცებს, რომ კულენოვიჩი ლაზარევიჩთან დუელში ჩაბმის შემდეგ დაიღუპა, თავად ლაზარევიჩი კი დუელის შედეგად მწვავედ დაიჭრა. სხვა წყაროები კი ადასტურებენ, რომ კულენოვიჩი ჩუბინ-მსროლელებმა შეიწირეს, რომლებიც მას დუელის შემდეგ ჩაუსაფრდნენ. გადარჩენილი ბოსნიელები პანიკურად გაიქცნენ ბრძოლის ველიდან 一 ზოგმა დრინი გადალახა და ისე უშველა თავს, ზოგმა სავას გააღწია თავი, თუმცა უდიდესი ნაწილი მაინც ტყვედ ჩავარდა ან სერბთა მსხვერპლი აღმოჩნდა.

ამ ბრძოლაში განცდილმა მარცხმა ოსმალები აიძულა, უკან დაეხიათ, ხოლო სერბებმა მნიშვნელოვანი მორალური ტრიუმფი მოიპოვეს.

ამ ომში მიღწეული გამარჯვების აღსანიშნავად სოფელ მიშარში ძეგლიც კი დაიდგა.

ლეგენდარულმა სერბმა პოეტმა, ფილიპ ვიჩნიჩმა, საკუთარ ეპიკურ პოემაში 一 მიშარის ბრძოლა 一 მეჰმედ-ბეგ კულენოვიჩი ერთ-ერთ მთავარ ფიგურადაა წარმოჩენილი. მასში გადმოცემულია ბეგის ცოლის მოლოდინი, როგორ მიუტანს მას ორი ყორანი ინფორმაციას ბრძოლის შესახებ, დარჩენილ სიუჟეტში კი ხშირად ვხვდებით ბრძოლის ამსახველ პასაჟებსაც.

• ოსმალეთის იმპერია

• Jaques, T.; Showalter, D.E. (2007) Dictionary of Battles and Sieges: P-Z. Greenwood Press. ISBN 978-0-313-33539-6. 
• Leopold Ranke, Die Serbische Revolution pages 86–87.
• Tošković, J.B. (1930) Odnosi između Bosne i Srbije 1805-1806 i boj na Mišaru. Subotica